Hermanice
Osiedle Ustronia
Ilustracja
Kościół NMP Królowej Polski
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

cieszyński

Miasto

Ustroń

W granicach Ustronia

13 listopada 1954[1]

SIMC

0926743

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

43-450

Tablice rejestracyjne

SCI

Położenie na mapie Ustronia
Mapa konturowa Ustronia, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Hermanice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Hermanice”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Hermanice”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Hermanice”
Ziemia49°44′25″N 18°47′58″E/49,740278 18,799444

Hermanice (niem. Hermanitz) – osiedle (jednostka pomocnicza) miasta Ustroń (nr 7)[2], do 1954 roku wieś na Śląsku Cieszyńskim, położona na północ od centrum Ustronia.

W Hermanicach znajdują się m.in.: supermarkety, bary, zakłady fryzjerskie, warsztaty samochodowe, kwatery prywatne, przedszkole miejskie. Przez dzielnicę przebiega linia autobusowa prywatnego przewoźnika „Wispol” (linia Bielsko-Biała-Wisła).

Historia

Wzmiankowane po raz pierwszy w 1484 r.[3] Znajdowały się wówczas w granicach księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 r. lennem Królestwa Czech.

Hermanice były wsią szlachecką. W XVII w. należały do Tschammerów – jednego z najznaczniejszych rodów Śląska Cieszyńskiego, a od 1751 r. – wraz z sąsiednim Nierodzimiem – do barona Rossa von Thorntonn. Już w XIX w., za sprawą tamtejszej huty, Hermanice związały się z sąsiednim Ustroniem. Wielu tutejszych mieszkańców pracowało w ustrońskich „werkach”. Tu też z inicjatywy hutmistrza, inżyniera Emila Kuhlo, na początku lat 70. XIX w. ustrońska huta wybudowała kolonię 21 czteromieszkaniowych domów dla rodzin swoich pracowników[4]. Po „głodnych rokach” z lat 1810–1815, spowodowanych przemarszami wojsk w trakcie wojen napoleońskich i nieurodzajami, Komora Cieszyńska zbudowała tu w 1816 r. magazyn zbożowy, zwany przez miejscową ludność sypanim (znacznie przebudowany, jako „Młyn na Sypaniu” funkcjonuje do dziś)[5]. W 1837 r. przeniesiono tu z Ustronia Polany tamtejszą papiernię: ręcznego wytwarzania papieru zaniechano w niej dopiero w 1881 r., a ostatni papiernik, Jan Matloch, wytwarzał tu tekturę i szary papier pakowy do 1933 r. Hermanice od 1879 r. należały do ustrońskiej gminy szkolnej.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 r. w 73 budynkach w Hermanicach na obszarze 368 hektarów (3,68 km²) mieszkało 985 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 267,7 os./km². z czego 525 (53,3%) mieszkańców było katolikami, 442 (44,9%) ewangelikami a 8 (0,8%) wyznawcami judaizmu, 929 (94,3%) było polsko- a 52 (5,3%) niemieckojęzycznymi[6]. Do 1910 r. liczba budynków wzrosła do 77 a mieszkańców do 917, z czego 907 było zameldowanych na stałe, 861 (94,9%) było polsko- a 46 (5,1%) niemieckojęzycznymi, 411 (44,8%) było katolikami, 501 (54,6%) ewangelikami a 5 (0,5%) żydami[7].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość – Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, który podlegał organizacyjnie 15 kompanii w Ustroniu[8].

Wczesną jesienią 1938 r., w czasie operacji zajmowania Zaolzia przez Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Śląsk” pod dowództwem gen. Władysława Bortnowskiego, w Hermanicach stacjonowała od 4 października przez 7 dni 26 eskadra towarzysząca polskiego lotnictwa, wyposażona w samoloty Lublin R.XIII. Polowe lotnisko znajdowało się na trawiastym terenie należącym wówczas do miejscowego folwarku (w narożniku dzisiejszych ulic Sztwiertni i Dominikańskiej), a lotnicy zostali zakwaterowani w tutejszym dworze (tzw. „Zómku”). 11 października eskadra przeniosła się na nowe miejsce, do podcieszyńskich Mostów, już na Zaolziu[9].

W grudniu 1945 r. Hermanice zostały włączone do utworzonej gminy Ustroń, 13 listopada 1954 stały się integralną częścią Ustronia w związku z nadaniem mu statusu osiedla (i zniesieniem gminy Ustroń)[1] a w 31 grudnia 1956 stały się częścią miasta Ustronia (po nadaniu osiedlu Ustroń praw miejskich)[10].

Zabytki

Po wschodniej stronie starej drogi do Skoczowa istnieje zabytkowy zespół dworski, w skład którego wchodzą: dwór z II połowy XVIII w., piętrowy, murowany z kamienia, nakryty czterospadowym dachem łamanym z oryginalną, kołkowaną więźbą dachową, zabudowania gospodarcze oraz prowadząca do dworu aleja wysadzana lipami.

Dalej, w stronę Skoczowa, przy Skoczowskiej 76 znajdują się obiekty dawnego folwarku z XIX w., w tym dwa w pełni zachowane z dachem mansardowym oraz jeden zbudowany w połowie XX w. na fundamentach folwarcznych. Obecnie znajdują się tam supermarket Spar i hurtownie.

Przy ul. Skoczowskiej 88 rosną dwie lipy drobnolistnepomniki przyrody.

Inne

Miejscowa parafia oo. dominikanów pw. NMP Królowej Polski jest od 1990 organizatorem popularnych wakacyjnych Dominikańskich Kolokwiów Młodzieżowych, przeznaczonych dla uczniów szkół średnich i studentów.

Urodzeni w Hermanicach

Przypisy

  1. 1 2 Dz.U. 1954 nr 49 poz. 253
  2. Wykaz Osiedli Miasta Ustroń: Rady Miasta Ustroń. [w:] www.ustron.bip.info.pl [on-line]. 2004. [dostęp 2010-12-28].
  3. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 310. ISBN 978-83-926929-3-5.
  4. Alicja Michałek. Ciekawe wątki z dziejów Szmelcowni, Walcowni i Hamerni - na 240-lecie. „Kalendarz Ustroński R. 2013”. 15, s. 82-96, b.r.. Agata, Bogusław i Kazimierz Heczko, Galeria Sztuki Współczesnej „Na Gojach”.
  5. J. Pilch: Z starych dziejów Ustronia, w: Pamiętnik Ustroński nr 3 (1990), Ustroń 1990, s. 6–25.
  6. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
  7. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
  8. Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
  9. Kamil Podżorski. Siedem dni hermanickiego lotniska. „Kalendarz Ustroński 2023”, s. 146-154, 2022. Wydawnictwo Galeria "Na Gojach", Ustroń. ISSN 1506-848X.
  10. Dz.U. 1956 nr 61 poz. 294

Bibliografia

  • Szkaradnik L., Z badań nad działalnością Wydziału Gminnego w Hermanicach, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 20, 2005, s. 60.
  • Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918–1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.