Henrietta Lacks

Loretta Pleasant

Data i miejsce urodzenia	1 sierpnia 1920 Roanoke, Wirginia
Data i miejsce śmierci	4 października 1951 Johns Hopkins Hospital, Baltimore, Maryland
Przyczyna śmierci	rak szyjki macicy
Narodowość	Amerykanka
Małżeństwo	David „Day” Lacks

Henrietta Lacks, właśc. Loretta Pleasant (ur. 1 sierpnia 1920 w Roanoke, zm. 4 października 1951 w Baltimore^[1][2]) – Afroamerykanka^[3][4], której komórki rakowe dały początek HeLi, pierwszej linii nieśmiertelnych ludzkich komórek^[5][6].

HeLa jest jedną z najważniejszych linii komórkowych w badaniach medycznych^[7][8][9]. „Unieśmiertelniona” linia komórkowa w określonych warunkach może rozmnażać się w nieskończoność^[10]. Do dziś stanowi ona źródło bezcennych danych medycznych^[11][12].

Materiał do badań pobrano poprzez biopsję szyjki macicy w Johns Hopkins Hospital w Baltimore, w stanie Maryland, w 1951 roku^[10]. Komórki te były następnie hodowane przez George’a Otto Geya, którego uważa się za twórcę HeLi^[10][11]. Nigdy jednak nie uzyskano zgody Henrietty na hodowlę jej komórek. Na przestrzeni lat również ani ona, ani jej rodzina nie otrzymali rekompensaty za ich wykorzystanie^[13]. Ocenia się, że do dziś (2021) komórki HeLa z ciała Henrietty Lacks wykorzystano w 75 tysiącach doświadczeń naukowych (codziennie liczba ta zwiększa się o 10), a wagę wszystkich wyhodowanych komórek HeLa ocenia się na 50 milionów ton. W latach 60 XX wieku zostały one nawet wysłane w kosmos, gdzie domniemano, iż będą rozmnażać się jeszcze szybciej, czego jednak nie potwierdzono. Dzięki komórkom HeLa dokonano wielu odkryć w dziedzinie onkologii, znalazły zastosowanie w badaniu wielu leków nad AIDS, in vitro, procesem starzenia, wpływem toksyn i promieniowania na ludzki organizm. Dzięki tym komórkom ograniczono testy na zwierzętach^[14].

Życiorys

Henrietta Lacks urodziła się jako Loretta Pleasant 1 sierpnia 1920 w Roanoke w stanie Wirginia. Była córką Elizy Pleasant z domu Lacks (1886–1924) i Johna „Johnny'ego” Randalla Pleasanta (1881–1969). Nie jest pewne, kiedy i w jakich okolicznościach imię Loretta zmieniła na Henrietta, ale od najmłodszych lat nazywano ją Hennie. W 1924, kiedy Henrietta miała cztery lata, zmarła jej matka, rodząc swoje dziesiąte dziecko^[1]. Nie mogąc samodzielnie opiekować się dziećmi po śmierci żony, jej ojciec John „Johnny” Randall Pleasant, przeniósł się z rodziną do Clover w Wirginii, gdzie dzieci zostały rozdzielone między krewnych. Lacks zamieszkała u swojego dziadka ze strony matki, Thomasa „Tommy” Henry'ego Lacksa w dwupiętrowym domku z bali, który kiedyś był kwaterą niewolników na plantacji, a który był własnością jego białego pradziadka i stryjecznego dziadka Henrietty. Zamieszkała w pokoju ze swoim dziewięcioletnim kuzynem (ich matki były siostrami) i przyszłym mężem, Davidem „Day” Lacksem (1915–2002).

Jak większość członków rodziny mieszkających w Clover, Lacks od najmłodszych lat pracowała na plantacji tytoniu. W tym czasie uczęszczała do wyznaczonej dla czarnych dzieci szkoły oddalonej dwie mile od domku. Aby pomóc utrzymać rodzinę, musiała zrezygnować z edukacji w szóstej klasie.

W 1935 w wieku 14 lat, urodziła syna Lawrence'a Lacks'a. W 1939 roku urodziła kolejne dziecko – córkę Elsie Lacks (1939–1955), która cierpiała na epilepsję i porażenie mózgowe. Ojcem dzieci był Day Lacks.

10 kwietnia 1941 Henrietta Lacks wyszła za mąż za Davida „Day” Lacksa. Ślub odbył się w Halifaxie w stanie Wirginia. Tego samego roku małżonkowie za namową ich kuzyna, Freda Garretta, wraz z dziećmi przenieśli się do Turner Station, niedaleko Dundalk w stanie Maryland, aby Day mógł pracować w Bethlehem Steel w Sparrows Point^[1]. Niedługo po przeprowadzce, Garrett został wezwany do walki w II wojnie światowej. Dzięki oszczędnościom, które otrzymali od Garrett'a, Day Lacks mógł kupić dom przy 713 New Pittsburgh Avenue na stacji Turner. Obecnie część Dundalk przy Turner Station stanowi jedną z najstarszych i największych społeczności afroamerykańskich w hrabstwie Baltimore.

Tam urodziła jeszcze troje dzieci: Davida „Sonny” Lacksa Jr. w 1947, Deborę Lacks (1949–2009) i Josepha Lacksa (po przejściu na islam Zakariyya Bari Abdul Rahman) w 1950. Henrietta urodziła swoje ostatnie dziecko, Josepha, w Johns Hopkins Hospital w Baltimore w listopadzie 1950 roku. Było to cztery i pół miesiąca przed zdiagnozowaniem u niej raka szyjki macicy^[15].

8 sierpnia 1951 Henrietta Lacks, mając 31 lat, udała się do Johns Hopkins na badania z powodu utrzymującego się silnego bólu brzucha. Dokonano jej transfuzji krwi i pozostała w szpitalu na dalszym leczeniu aż do swojej śmierci 4 października 1951. Późniejsza, częściowa sekcja zwłok wykazała, że miała liczne przerzuty raka w całym ciele^[16].

Została pochowana w nieoznakowanym grobie na rodzinnym cmentarzu w miejscowości Lackstown w hrabstwie Halifax w stanie Wirginia.

Przypisy