Helena Słoniewska
Data i miejsce urodzenia

12 sierpnia 1897
Pawłosiowe

Data i miejsce śmierci

23 września 1982
Wrocław

docent nauk humanistycznych
Specjalność: psychologia
Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Doktorat

1 października 1926

Habilitacja

1955

Uczelnia

Uniwersytet Lwowski
Uniwersytet Wrocławski

Helena Maria Słoniewska (ur. 12 sierpnia 1897 w Pawłosiowe (powiat jarosławski, dzisiejsza Ukraina), zm. 23 września 1982 we Wrocławiu[1]) – polski psycholog, naukowiec, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego w Katedrze Psychologii Wychowawczej.

Życiorys

Córka Marii (z domu Gzek) i Władysława Słoniewskiego[2]. Ukończyła szkołę ludową i muzyczną oraz 4 klasy gimnazjum (1903-1913). Uczyła się prywatnie, co roku przystępowała do egzaminu[2]. Następnie wstąpiła do żeńskiego Klasycznego Gimnazjum im. J. Słowackiego we Lwowie, gdzie 16 czerwca 1916 zdała maturę. W latach 1917-1919 uczęszczała na kurs w Seminarium Gospodarczym w Szczepkowie koło Lwowa, które przygotowywało kobiety do wykonywania zawodu nauczycielki szkół gospodarczych. W 1919 rozpoczęła studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Do 1924 r. studiowała filozofię, psychologię, biologię[2]. Od rozpoczęcia studiów rozpoczął się związek H. Słoniewskiej z Zakładem Psychologii[3]. W latach 1923-1926 była asystentką na seminarium filozoficznym prowadzonym przez prof. Kazimierza Twardowskiego na Uniwersytecie we Lwowie[2]. 01.10.1926 r. uzyskała stopień doktora filozofii, po obronie pracy pt. „Czym jest ból fizyczny- wzruszeniem czy uczuciem?”, którą napisała pod okiem prof. K. Twardowskiego[2].

W latach 1927-1928 nauczała propedeutyki filozofii oraz biologii w żeńskim gimnazjum im. Narcyzy Żmichowskiej we Lwowie. W latach 1928-1935 pracowała w Instytucie Psychotechnicznym i Poradni Zawodowej we Lwowie jako kierownik działu badań młodzieży szkolnej, a od 1935 do 1939 jako kierowniczka całej instytucji. W 1940 rozpoczęła prace jako psycholog w Zakładzie Psychiatrycznym w Kulparkowie na oddziale dziecięcym, który zorganizowała. W czasie okupacji niemieckiej bezskutecznie próbowała reaktywować Żeńską Szkołę Gospodarczą w Snopkowie[1]. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Lwowa w lipcu 1944 r. zatrudniła się jako psycholog w Centralnej Poliklinice Dziecięcej[1].

W związku z repatriacją wyjechała ze Lwowa do Krakowa[4]. Do Wrocławia przyjechała jesienią 1946 za namową prof. dr Mieczysława Kreutza (który do Wrocławia przybył ze Lwowa, gdzie był pierwszym kierownikiem Katedry Psychologii na Uniwersytecie Jana Kazimierza. We Wrocławiu jako pierwszy i jedyny, w początkowych latach po zakończeniu II wojny światowej, wykładał na Uniwersytecie Wrocławskim na Wydziale Humanistycznym)[5]. Helena Słoniewska, od października 1946 r., rozpoczęła prowadzenie zajęć (jako adiunkt[1]) oraz stworzyła drugi zakład na Wydziale Humanistycznym: Zakład Psychologii Wychowawczej, którego została kierownikiem[5]. W ramach swej pracy na Uniwersytecie Wrocławskim rozpoczęła organizować, w zakresie studiów psychologicznych, przygotowanie do pracy zawodowej w tej dziedzinie. Prowadziła wykłady i ćwiczenia z psychologii wychowawczej oraz psychologii w pracy. Za cel postawiła sobie stworzenie zaplecza dla praktyk psychologicznych wyobrażonych jako doskonale prowadzone placówki psychologii stosowanej. Dlatego zdecydowała się na prowadzenie Wojewódzkiej Poradni Zdrowia Psychicznego. W początkach istnienia poradni, pracowała tam z kilkoma lekarzami, jednym doświadczonym psychologiem Jadwigą Różycką oraz stażystami (studentami psychologii, którzy znaleźli tam zatrudnienie po zakończeniu studiów)[6]. Praca w poradni bardzo ją zajmowała, przez co mniej czasu poświęcała pracy naukowej. Robiła to ze świadomością istnienia potrzeb psychologicznych w społeczeństwie. Każdy przypadek traktowała indywidualnie, wnikliwie go analizowała[6].

Współpraca Kreutza i Słoniewskiej oparta była na uzupełnianiu. On zajmował się nauką teoretyczną, ona była odpowiedzialna za część praktyczną[6].

Zgodnie z decyzją Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, na lata 1952-1967 zamknięto wszystkie kierunki psychologiczne (poza Warszawą). Na Uniwersytecie Wrocławskim ostała się Katedra Psychologii z 3 pracownikami (H. Słoniewska, M. Kulczycki, M. Porębska)[7] wraz ze zgromadzonym naukowym zasobem materialnym (biblioteka, podstawowe pomoce naukowe). Pracownicy Katedry Psychologii prowadzili zajęcia na różnych kierunkach studiów, w ramach przedmiotu Elementy nauk pedagogicznych[8].

W tym czasie H. Słoniewska była kierownikiem Katedry Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego[9]. Ponadto była przewodniczącą Wrocławskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Psychologicznego (utworzonego w 1950 r., jego siedzibą była Katedra Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego). Oddział organizował zebrania naukowe i szkoleniowe. Skupiał psychologów pracujących na całym Dolnym Śląsku. Byli to głównie absolwenci Uniwersytetu Wrocławskiego. Ówcześnie była to jedyna szansa dla psychologów na uzupełnienie wiadomości, wymiany doświadczeń. Stanowiło formę szkolenia zawodowego[8].

W 1953 r. została samodzielnym pracownikiem naukowym, a we wrześniu 1954 r. otrzymała obowiązki zastępcy profesora przy Katedrze Psychologii. W kwietniu 1955 r. otrzymała tytuł docenta. Pełniła funkcję zastępcy przewodniczącego Komisji Przydziału Pracy dla Absolwentów Wydziału Filozoficzno-Historycznego, przewodniczyła Wydziałowej Komisji Stypendialnej, była członkiem Komisji Senackich[4].

W latach 1958-1960 pełniła funkcję prodziekana Wydziału Filozoficzno-Historycznego[1]. Była gościem na uroczystościach jubileuszowych 150. rocznicy powstania Ossolineum, przypadających w 1967 r.[10]

W 1980 r. otrzymała odznakę dla Zasłużonych dla Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, przyznawaną przez Walne Zgromadzenie Delegatów[11].

Zmarła 23 września 1982 r. Została pochowana na wrocławskim cmentarzu przy ul. Bujwida[12].

Helena Słoniewska łączyła działalność w zakresie psychologii stosowanej z działalnością naukową, publikując jej wyniki w czasopismach psychologicznych. Są to jedne z pierwszych opracowań dotyczących problematyki psychologii pracy, poradnictwa i wychowania[6].

Wybrane publikacje i artykuły

  • Czynnik emocjonalny w psychice dziewcząt a wychowanie, w: Zagadnienia wychowawcze w szkole zawodowej, Lwów 1934.
  • W sprawie interpretacji objawów przeżyć psychicznych, w: Kwartalnik Psychologiczny, Poznań 1934, t. 5.
  • Poradnictwo zawodowe, Warszawa 1939.
  • Psychologiczna analiza zainteresowania, Poznań 1959, t. 10, zeszyt 1.
  • Rola Kazimierza Twardowskiego w psychologii polskiej, w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego im. Bolesława Bieruta, Wrocław 1959, seria A, 17.
  • Prace badawcze Wrocławskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, w: Przegląd Psychologiczny, Poznań 1964, nr 7.
  • Poglądy psychologiczne Kazimierza Twardowskiego, w: Przegląd Psychologiczny, Poznań 1968, nr 15.[13]

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Sporządzono na podstawie spuścizny H. Słoniewskiej, Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego, Sygn. S1
  2. 1 2 3 4 5 Słoniewska Helena Maria, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Warszawa-Kraków 1999-2000, s. 10-11.
  3. ↑ http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Prace_Naukowe_Pedagogika/Prace_Naukowe_Pedagogika-r1999_2000_2001-t8_9_10/Prace_Naukowe_Pedagogika-r1999_2000_2001-t8_9_10-s291-299/Prace_Naukowe_Pedagogika-r1999_2000_2001-t8_9_10-s291-299.pdf, 16.01.2018 r.
  4. 1 2 Sporządzono na podstawie spuścizny H. Słoniewskiej, Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego, Sygn. S1.
  5. 1 2 M. Porębska, 40 lat psychologii w Uniwersytecie Wrocławskim : historia, kierunki rozwoju i aktualne osiągnięcia, Wrocław 1991, s. 8.
  6. 1 2 3 4 M. Porębska, 40 lat psychologii w Uniwersytecie Wrocławskim, Wrocław 1991, s. 9.
  7. ↑ A. Chmielewski, Wrocławskie Środowisko Akademickie: twórcy i ich uczniowie 1945-2005, Wrocław 2007, s. 290-291.
  8. 1 2 M. Porębska, 40 lat psychologii na Uniwersytecie Wrocławskim, Wrocław 1991, s. 10.
  9. ↑ Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 24.01.2018 r.
  10. ↑ F. Pajączkowski, M. Sewerski, ROCZNIK ZAKŁADU NARODOWEGO IMIENIA OSSOLIŃSKICH, t. VI, Wrocław 1970, s. 256.
  11. ↑ http://www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=print&sid=150, 24.01.2018 r.
  12. ↑ http://www.genealogia.okiem.pl/foto2/thumbnails.php?album=58&page=24, 16.01.2018 r.
  13. ↑ Zestawienie na podstawie wybranych publikacji odnotowanych w Katalogu kartkowym druków zwartych i ciągłych XIX i XX w. (ZNiO) http://ossolineum.pl/kat/

Bibliografia

  • Teresa Rzepa: Słoniewska Helena (Halina). W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 178-180.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.