Hawajka żółtogłowa
Psittirostra psittacea[1]
(J. F. Gmelin, 1789)
Ilustracja
Samica (u góry) i samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

łuszczakowate

Podrodzina

łuskacze

Plemię

Drepanidini

Rodzaj

Psittirostra
Temminck, 1820

Gatunek

hawajka żółtogłowa

Synonimy
  • Loxia psittacea J. F. Gmelin, 1789
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Hawajka żółtogłowa[3] (Psittirostra psittacea) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Występuje na kilku hawajskich wyspach. Ostatnie pewne stwierdzenie miało miejsce w 1989; gatunek jest uznany za krytycznie zagrożony, możliwe, że wymarł.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Johann Friedrich Gmelin w 1789; nowemu gatunkowi nadał nazwę Loxia psittacea[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza hawajkę żółtogłową w monotypowym rodzaju Psittirostra, a sam gatunek również uznaje za monotypowy[5]. Opisano dwa podgatunki, P. p. deppei (Oʻahu) i P. p. oppidana (Molokaʻi), jednak różnice między ptakami z poszczególnych wysp mieszczą się w zakresie zwykłej zmienności gatunkowej[4]. Na Hawajach znane były pod nazwą ʻŌʻū, przy czym samce nazywano ʻŌʻū poelapalapa (ʻŌʻū z żółtą głową), a samice ʻŌʻū laevo (zielony ʻŌʻū)[6].

Morfologia

Długość ciała wynosi około 17 cm[4]. Według Rothschilda skrzydło mierzy 92–104 mm, górna krawędź dzioba około 19 mm, ogon około 61 mm, zaś skok około 24 mm (oryginalne wymiary podane w calach)[6]. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. U samca większość upierzenia jest jednolicie oliwkowozielona, na grzbiecie ciemniejsza. Głowę porastały pióra żółte, wyraźnie oddzielone kolorystycznie od reszty ciała. Pokrywy podogonowe białe. Dziób, nogi i stopy różowe, tęczówka brązowa. Samica wygląda podobnie, jednak brak u niej żółtej głowy, a gardło i górna część piersi są bardziej szare[7].

Zasięg występowania

Hawajki żółtogłowe występowały na Oʻahu, Maui, Molokaʻi i Lānaʻi, gdzie wymarły przed 1931; dwa ostatnie doniesienia (z końca lat 80. XX wieku) pochodzą z Kauaʻi i Hawaiʻi[8].

Ekologia i zachowanie

Hawajki żółtogłowe występują jedynie w wilgotnych lasach Metrosideros polymorpha na wysokości 800–1900 m n.p.m., głównie między 1200 a 1500 m n.p.m. Ich dzioby są przystosowane do żerowania na Freycinetia arborea. Poza sezonem owocowania tych roślin hawajki żółtogłowe prowadzą nomadyczny tryb życia, żywiąc się innymi owocami i bezkręgowcami[8]. Są to ptaki rzucające się w oczy i niepłochliwe. Rothschild odnotował, że hawajki te wyróżniał nietypowy, piżmowy zapach, utrzymujący się nawet u spreparowanych okazów[6]. Żebrzące o pokarm młode obserwowano w sierpniu[4]. Według Rothschilda samice odłowione od końca marca do maja miały powiększone gonady, co wskazuje na aktywność lęgową[6].

Status

IUCN uznaje hawajkę żółtodziobą za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem (CR, Critically Endangered; stan w 2020). Według BirdLife International możliwe, że gatunek już wymarł; nadaje gatunkowi status CR(PE). Na Kauaʻi ostatni raz stwierdzono hawajki żółtodziobe w 1989, kiedy to zaobserwowano dwa osobniki. Na Hawaiʻi ostatnia pewna obserwacja miała miejsce w 1987, ale w latach 1995–1999 doniesiono o kilku niepotwierdzonych obserwacjach. Zagrożeniem dla tych ptaków jest niszczenie ich środowiska życia przez wycinkę drzew i rozwój rolnictwa. Zarośla M. polymorpha są niszczone przez introdukowane na wyspy szczury i ssaki kopytne. Pozostała przy życiu populacja została przetrzebiona przez huragany na Kauaʻi i wylewy lawy na Hawaiʻi. Gatunku nie można jeszcze uznać za wymarły, ponieważ w niektórych potencjalnych miejscach występowania nie przeprowadzono do tej pory badań terenowych, podczas których wykazano by brak hawajek w danym obszarze[8].

Przypisy

  1. ↑ Psittirostra psittacea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Psittirostra psittacea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Drepanidini Cabanis, 1847 (wersja: 2020-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-27].
  4. 1 2 3 4 Pratt, D.: Ou (Psittirostra psittacea). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-24)].
  5. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-27]. (ang.).
  6. 1 2 3 4 Walter Rothschild: The avifauna of Laysan and the neighbouring islands. 1893-1900, s. 191–192.
  7. ↑ Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 307. ISBN 978-1-4081-5862-3.
  8. 1 2 3 Ou Psittirostra psittacea. BirdLife International. [dostęp 2017-02-07].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.