Hatifnat

Hatifnatowie (szw. hattifnattar, fiń. hattivatti) – postacie ze świata Muminków wykreowanego przez Tove Jansson, o którym książki zostały przetłumaczone na co najmniej 44 języki[1]. Hatifnatowie są biali, niewielkich rozmiarów, mają wypustki przypominające lekko zdeformowane dłonie, poruszają się, falując tułowiem na prawo i lewo.

Opis postaci

Hatifnatowie wyrastają z nasion, ale tylko z tych, które wysiano w Noc Świętojańską. Są pozbawieni słuchu i węchu, lecz intensywnie reagują na bodźce elektryczne, z których czerpią energię[2]. Prowadzą koczowniczy tryb życia, odbywając na łodziach podróże morskie w kilkuhatifnatowych grupach i usiłując dotrzeć do horyzontu. Raz do roku, korzystając z informacji przekazywanych za pomocą ładunków elektrycznych na kawałkach kory, zbierają się w jednym miejscu na Wyspie Hatifnatów, by przeżyć wspólnie burzę, która dodaje im energii.

Według Boel Westin, badaczki twórczości Jansson, istnieje silny związek między Tatusiem Muminka i Hatifnatami – istoty te uosabiają jego pragnienie wędrówki[3].

W pierwszym utworze o Muminkach, Małych trollach i dużej powodzi, Mama Muminka opisała Hatifnatów następująco:

To taki rodzaj trollowatych zwierzątek […]. Przeważnie są niewidoczni. Czasem siedzą pod podłogami u ludzi i kiedy wieczorem robi się cicho, słychać, jak tam drepczą i szurają. Ale najczęściej wędrują dookoła świata, nigdzie się nie zatrzymują i nic ich nie obchodzi. Nigdy się nie wie, czy Hatifnat jest wesoły czy zły, zmartwiony czy zdziwiony. Jestem przekonana, że nie mają w ogóle żadnych uczuć[4].

Etymologia

Nazwa Hattifnattars nie ma żadnego bezpośredniego znaczenia w języku szwedzkim, choć słowo fnatta oznacza „trzepotać wokół czegoś”, a få fnatt – „zaszalej” lub „podniecaj się czymś”, co może odnosić się do zachowania Hatifnatów podczas burzy. Zaś pierwszy człon hati może nawiązywać do kapelusza, co z kolei mogłoby kojarzyć się z kształtem tych podobnych do grzybów istot lub nawet z nieodłącznym atrybutem Tatusia Muminka[5].

Hatifnatowie w kulturze

Twórczość Tove Janson

Hatifnatowie pojawiają się w następujących utworach Tove Janson, dziejących się w uniwersum Doliny Muminków:

  1. Małe trolle i duża powódź;
  2. Kometa nad Doliną Muminków;
  3. W Dolinie Muminków;
  4. Lato Muminków;
  5. Opowiadania z Doliny Muminków (szósta książka T. Janson z cyklu o Muminkach);
  6. Co było potem? Książka o Mimbli, Muminku i Małej Mi (książka obrazkowa).

Hatifnatowie występują także w historiach o Muminkach ukazujących się w formie pasków komiksowych[6] osadzonych w realiach Doliny Muminków.

Filmy na podstawie twórczości Tove Janson

Na podstawie twórczości Tove Janson powstały filmy animowane dziejące się w Dolinie Muminków, w których również pojawiają się Hatifnatowie, w tym:

  1. Opowiadania Muminków – polski serial animowany powstały w latach 1977–1982 w łódzkim studiu Se-ma-for[7];
  2. Muminki – serial animowany w koprodukcji japońsko-fińsko-holendersko-francuskiej (opis odcinków)[8];
  3. Kometa nad Doliną Muminków – film animowany w koprodukcji japońsko-fińskiej z 1992 roku[9].

Inne odniesienia w kulturze

Polska noblistka Olga Tokarczuk poświęciła Hatifnatom dużą część swojego eseju Psychologia według Muminków opublikowanego w „Charakterach”[10].

Pseudonimu artystycznego „Hatti Vatti” pochodzącego od fińskiej nazwy Hatifnatów używa polski twórca muzyki elektronicznej Piotr Kaliński[11][12].

Polska indierockowa grupa Hatifnats, nominowana do Paszportu „Polityki” w 2009 roku[13], zaczerpnęła swoją nazwę od tych postaci[14].

Porównań do Hatifnatów użyły w swojej twórczości pisarki Marta Kisiel (Szaławiła[15]), Maja Lidia Kossakowska (Upiór Południa[16]) czy Kaja Malanowska (Mgła[17]).

Hatifnatowie kilkukrotnie byli przedstawiani, także jako główny motyw, na fińskich oraz japońskich znaczkach pocztowych[18].

Przypisy

  1. ↑ Mark Bosworth, Tove Jansson: Love, war and the Moomins [online], BBC, 13 marca 2014 [dostęp 2021-06-16].
  2. ↑ Introducing the Moomin Characters, [w:] Moomins and the Finnish Culture, The Artifice [dostęp 2021-06-16] (ang.).
  3. ↑ Boel Westin, Familjen i dalen. Tove Janssons muminvärld, Sztokholm: Bonniers, 1988, s. 129.
  4. ↑ Tove Jansson: Małe trolle i duża powódź. Warszawa: Nasza Księgarnia, 2013, s. ebook – loc 138. ISBN 978-83-10-12576-7.
  5. ↑ Yvonne Bertills, Beyond Identification. Proper Names in Children’s Literature, Åbo Akademi University Press, 2003, s. 105–107.
  6. ↑ Stephen Carlick, The Moomins Have Never Been More Popular [online], Przekrój [dostęp 2021-06-16] (ang.).
  7. ↑ Opowiadania Muminków w bazie filmpolski.pl
  8. ↑ Muminki w bazie IMDb (ang.)
  9. ↑ Kometa nad doliną Muminków w bazie IMDb (ang.)
  10. ↑ Olga Tokarczuk: Psychologia według Muminków. [w:] Charaktery - magazyn psychologiczny (charaktery.eu) [on-line]. Forum Media Polska, 10 października 2019. [dostęp 2021-06-17].
  11. ↑ pj, Hatti Vatti w Czwórce [online], Polskie Radio, 7 czerwca 2012 [dostęp 2021-06-16] (pol.).
  12. ↑ Hatifnats w bazie Discogs.com (ang.)
  13. ↑ Paszporty „Polityki” 2009 [online], Culture.pl, 12 stycznia 2010 (pol.).
  14. ↑ Hatifnats – biografia, historia, o zespole. muzyka.dlastudenta.pl. [dostęp 2021-06-16]. (pol.).
  15. ↑ Marta Kisiel, Dożywocie. Szaławiła, Virtualo, 11 października 2017, ISBN 978-83-280-5000-6 [dostęp 2021-06-16] (pol.).
  16. ↑ Maja Lidia Kossakowska, Upiór południa, Fabryka Słów Sp. z o.o., 14 czerwca 2019, ISBN 978-83-7964-449-0 [dostęp 2021-06-16] (pol.).
  17. ↑ Kaja Malanowska, Mgła, Otwarte, 3 sierpnia 2015, ISBN 978-83-240-3543-4 [dostęp 2021-06-16] (pol.).
  18. ↑ Mumin-Briefmarken [online] [dostęp 2021-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-17] (niem.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.