Rodzina

W roku 1941 poślubił Dorothy E. Clark, z którą miał trzy córki: Nancy, Sally i Susan. Dorothy przeżyła męża i zmarła 13 lipca 2006.

Pierwsze znaczące sprawy

Orzekanie w sądzie apelacyjnym okazało się dla Blackmuna, wbrew jego początkowym oczekiwaniom, bardzo wymagającym doświadczeniem, głównie ze względu na przemiany, jakim podlegało amerykańskie prawo za sprawą odważnej jurysprudencji Sądu Najwyższego pod przewodnictwem Earla Warrena oraz nabierającej rozpędu desegregacji rasowej. W czasie swojej kadencji w Ósmym Okręgu, Blackmun był autorem 217 uzasadnień. Najbardziej znane sprawy, w których orzekał, to:

– Jones v. Alfred H. Mayer Co. Sprawa została wytoczona na podstawie przepisów ustawy o prawach obywatelskich z 1866 r. przez czarnego Amerykanina, któremu odmówiono sprzedaży nieruchomości ze względu na jego kolor skóry. Sąd musiał rozstrzygnąć, czy przedmiotowa ustawa zakazuje tylko dyskryminacji przez organy władzy publicznej czy też można ją zastosować również do tzw. prywatnej dyskryminacji. Blackmun, kierując się precedensowymi wyrokami Sądu Najwyższego z lat wcześniejszych, czuł się w obowiązku uznać, że Kongres nie miał prawa zakazywać prywatnej dyskryminacji, a zatem ustawa o prawach obywatelskich mogła obejmować tylko przypadki dyskryminacji przez władzę publiczną. W konsekwencji, powództwo nie zostało uznane. Orzeczenie to zostało później uchylone przez Sąd Najwyższy, który stwierdził, że uchwalając w 1866 r. ustawę o prawach obywatelskich Kongres zamierzał zakazać również prywatnej dyskryminacji, do czego miał prawo na podstawie trzynastej poprawki do konstytucji.

– Jackson v. Bishop. Sprawa została wytoczona przez trzech więźniów, którzy byli ofiarami kar cielesnych, stosowanych oficjalnie przez strażników więziennych (więźniów bito skórzanymi pasami). Sąd apelacyjny orzekł, że stosowanie kar cielesnych jest niezgodne z ósmą poprawką do konstytucji, która zakazuje okrutnego i niestandardowego karania. W uzasadnieniu do tego wyroku Blackmun napisał m.in., że „kary cielesne wywołują nienawiść do strażników, którzy je stosują, a także do systemu, który na takie kary zezwala”. Orzeczenie spotkało się z bardzo przychylnym przyjęciem w kręgach prawniczych w całych stanach Zjednoczonych.

– Pope v. United States. Blackmun po raz pierwszy zetknął się wówczas z karą śmierci. Oskarżonym był Duane Pope, uczelniana gwiazda futbolu amerykańskiego, który kilka dni po ukończeniu studiów napadł na bank w Big Springs w Nebrasce i zastrzelił trzech pracowników tego banku. Za skradzione pieniądze bawił się w kasynach w Las Vegas i brał udział w walkach byków w Tijuanie. Federalna ława przysięgłych odrzuciła obronę Pope’a, który powoływał się na swoją niepoczytalność, uznała go za winnego i skazała na karę śmierci. W apelacji Pope podnosił nieprawidłowości w wyborze składu ławy przysięgłych i kwestionował dowody psychiatryczne. Sąd apelacyjny utrzymał jednak w mocy wyrok skazujący. W uzasadnieniu Blackmun napisał, że instrukcje, jakie otrzymali przysięgli, były prawidłowe pod względem obowiązujących precedensów, a zatem brak było podstaw do uchylenia orzeczenia niższej instancji. Pomimo tego, że prywatnie Blackmun był przeciwnikiem kary śmierci, uważał iż decyzja dotycząca zniesienia tej kary powinna zostać podjęta przez legislaturę, a nie przez sądy. Należy jednak podkreślić, że w sprawie Pope v. United States sąd apelacyjny nie był proszony o ustosunkowanie się do konstytucyjności kary śmierci.

Roe v. Wade

Powództwo zostało wytoczone w imieniu Normy L. McCorvey, występującej pod pseudonimem Jane Roe, w celu wstrzymania wykonalności ustawy uchwalonej przez legislaturę stanu Texas, na mocy której kryminalizowano dokonywanie aborcji w większości przypadków, z wyjątkiem zabiegów mających na celu ratowanie życia matki. 22 stycznia 1973 r. Sąd Najwyższy, większością głosów 7 do 2 (Burger, Douglas, Brennan, Stewart, Marshall, Blackmun, Powell – Rehnquist, White), opowiedział się po stronie Roe (McCorvey), uznając niekonstytucyjność zaskarżonej ustawy. Z uwagi na to, że Blackmun przez wiele lat obracał się w środowisku medycznym, jako radca prawny Kliniki Mayo, Warren Burger wyznaczył go do napisania uzasadnienia wyroku. Sąd stanął na stanowisku, że prawo kobiety do przerwania ciąży jest chronione przez jej prawo do prywatności, wynikające z czternastej poprawki do konstytucji, i może być ograniczone przez władzę tylko w ściśle określonych okolicznościach. W celu skonkretyzowania tych okoliczności, Blackmun posłużył się trymestrami ciąży. W okresie mniej więcej do końca pierwszego trymestru, decyzję o przeprowadzeniu zabiegu przerwania ciąży podejmuje wyłącznie lekarz i nie może dochodzić do żadnych ograniczeń ze strony władzy. W okresie następującym po zakończeniu pierwszego trymestru, władza publiczna może wprowadzać takie regulacje dotyczące zabiegu przerwania ciąży, które mają racjonalny związek z troską o zdrowie matki. W okresie, w którym płód osiąga zdolność utrzymania się przy życiu, władza publiczna, kierując się interesem związanym z ochroną ludzkiego życia, może wprowadzać regulacje dotyczące zabiegu przerwania ciąży, a nawet zakazać tego zabiegu, chyba że – w ocenie lekarza – aborcja jest konieczna w celu ratowania życia lub zdrowia matki.

Sprawa Roe jest jedną z najbardziej znanych i budzących największe kontrowersje w całej historii amerykańskiego Sądu Najwyższego. Miała fundamentalny wpływ na życie Blackmuna zarówno na płaszczyźnie zawodowej, jak i prywatnej. Od momentu ogłoszenia uzasadnienia wyroku rozpoczęła się jego wędrówka ku liberalnej stronie Sądu Najwyższego. Pomimo tego, że za takim, a nie innym rozstrzygnięciem głosowało również sześciu innych sędziów, to właśnie Blackmun był od tej pory kojarzony jako ten, który zalegalizował aborcję. Spotykał się za to z wyrazami wdzięczności i uwielbienia, ale również nienawiści, w tym groźbami śmierci. Im bardziej atakowane było napisane przez niego uzasadnienie, tym bardziej czuł się w obowiązku bronić jego słuszności. Chociaż w 1992 r. w sprawie Planned Parenthood v. Casey Sąd Najwyższy opowiedział się przeciwko stosowaniu zasady trymestrów, podtrzymał jednocześnie podstawową zasadę wynikającą z Roe, że konstytucja, poprzez prawo do prywatności wypływające z czternastej poprawki, gwarantuje również kobiecie prawo do podejmowania decyzji o poczęciu potomstwa. Prawo to musi pozostać wolne od nieuzasadnionej ingerencji ze strony władzy publicznej.

Kara śmierci

W zdaniu odrębnym w sprawie Furman v. Georgia (1972) Blackmun wyraził swój „wstręt” i „odrazę” wobec kary śmierci, deklarując że gdyby był prawodawcą, głosowałby przeciwko jej stosowaniu. Jednocześnie jednak nie uważał, aby istniały względy historyczne, prawne czy konstytucyjne, które upoważniałyby sędziów do wydania orzeczenia o niedopuszczalności kary śmierci. Pomimo sprzeciwu Blackmuna, Sąd Najwyższy zdecydował wówczas, że skazywanie ludzi na śmierć w sposób arbitralny, bez jasnych i odnoszących się jednakowo do wszystkich osób przesłanek jej stosowania, jest niezgodne z ósmą poprawką do konstytucji. W konsekwencji, doszło do trwającego kilka lat moratorium na wykonywanie w USA najwyższego wymiaru kary.

Kiedy problem kary śmierci znów stanął przez Sądem Najwyższym w 1976 r. Blackmun ponownie głosował za uznaniem jej za konstytucyjnie dopuszczalną. Tym razem, w sprawie Gregg v. Georgia, większość sędziów była zdania, że część zaskarżonych przepisów w sprawie kary śmierci, uchwalonych już po wyroku w sprawie Furmana, jest zgodna z konstytucją. Oznaczało to równocześnie, że Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, iż kara śmierci sama w sobie nie jest sprzeczna z zakazem okrutnego i niestandardowego karania, wyrażonym w ósmej poprawce do konstytucji.

W sprawie Coker v. Georgia (1977), dotyczącej problemu konstytucyjności kary śmierci wymierzonej za zgwałcenie kobiety, Blackmun przyłączył się do większości sędziów, uznających że:

„gwałt bez wątpliwości zasługuje na poważną karę; jednak pod względem moralnego zdeprawowania i krzywdy wyrządzonej innej osobie i społeczeństwu, nie można go porównać z zabójstwem, które polega na nieusprawiedliwionym odebraniu ludzkiego życia. Aczkolwiek może mu towarzyszyć inne przestępstwo, gwałt z definicji nie obejmuje śmierci bądź nawet poważnych obrażeń zadanych innemu człowiekowi. Zabójca zabija; gwałciciel, o ile nie dochodzi do innych czynów, nie. Dla ofiary zabójcy życie dobiega końca; dla ofiary gwałtu, życie może nie być tak szczęśliwe jak wcześniej, jednak nie dobiega ono końca i zazwyczaj można je naprawić. Mamy niezłomne przeświadczenie, że kara śmierci, która jest unikalna w swojej surowości i nieodwracalności, stanowi nadmierną karę dla gwałciciela, który, jako taki, nie odbiera ludzkiego życia.”

Pogląd Blackmuna na karę śmierci ewoluował z upływem lat. Istotne znaczenie należy tutaj przypisać sprawie Herrera v. Collins (1993), w której Sąd Najwyższy rozstrzygnął, stosunkiem głosów 6-3, że osobie skazanej za popełnienie przestępstwa (Herrera został skazany na śmierć za zabójstwo), która podnosi swoją niewinność na podstawie nowo odkrytych dowodów, nie przysługuje prawo do ponownego procesu. Blackmun zgłosił zdanie odrębne do tego wyroku, w którym napisał, że „nic nie może być bardziej sprzeczne ze współczesnymi standardami przyzwoitości bądź bardziej szokujące dla sumienia niż wykonanie egzekucji na człowieku, który jest faktycznie niewinny”. W jego ocenie, „egzekucja osoby, która może wykazać swoją niewinność, niebezpiecznie ociera się o proste morderstwo”.

Po sprawie Herrery, latem 1993 r. Blackmun zdecydował, że nadszedł czas, aby jednoznacznie wypowiedzieć się przeciwko karze śmierci. Polecił wówczas swoim asystentom przygotowanie projektu zdania odrębnego, które można będzie zgłosić przy odpowiedniej okazji. Równolegle do pisania tekstu trwały zatem poszukiwania sprawy, dającej najlepszą możliwość publicznego ogłoszenia sprzeciwu wobec kary śmierci. Kiedy na początku 1994 r. do Sądu Najwyższego trafiła rutynowa sprawa osoby skazanej na śmierć, Callins v. Collins, w Izbie Blackmuna uznano, że nadszedł właściwy moment. Gdy większość sędziów odmówiła rozpatrzenia sprawy, Blackmun zgłosił zdanie odrębne, stwierdzając że „od tej pory nie będzie dłużej majstrował przy machinie śmierci”. Wyraził przy tym nadzieję, że:

„być może pewnego dnia ten Sąd wypracuje reguły proceduralne lub werbalne sformułowania, które zapewnią konsekwencję, sprawiedliwość i niezawodność mechanizmu skazywania na najwyższy wymiar kary. Nie jestem optymistą, że taki dzień nadejdzie. Jestem jednak większym optymistą, że w końcu ten Sąd dojdzie do wniosku, iż wysiłek wkładany w wyeliminowanie arbitralności przy jednoczesnym utrzymaniu sprawiedliwości w zadawaniu śmierci, jest w tak oczywisty sposób skazany na niepowodzenie, że musi on – tak jak i kara śmierci – zostać całkowicie zaniechany. Może nie dożyję tego dnia, ale wierzę, że w końcu nastanie.”

Po zdaniu odrębnym w sprawie Callinsa, Blackmun składał zdanie odrębne za każdym razem, gdy Sąd Najwyższy odmawiał rozpatrzenia spraw dotyczących kary śmierci.

Inne sprawy

W głośnej sprawie DeShaney v. Winnebago County Blackmun napisał emocjonalny wniosek mniejszości. Na mocy tej sprawy 10-letni Joshua DeShaney, nad którym opiekę po rozwodzie sąd w Wyoming przyznał ojcu Randy’emu, który potem często go maltretował, pozostał wraz z nim, gdyż sądy odmówiły interwencji w tej sprawie (odebrania prawa do wychowania). Do wniosku Blackmuna dołączyli wówczas Brennan i Marshall.

W 1992 napisał wniosek większości w sprawie Planned Parenthood v. Casey, która utrzymywała w mocy postanowienia Roe v. Wade. W sprawie Herrera v. Collins ponownie napisał wniosek mniejszości, argumentując w nim, iż egzekucja osoby bez wystarczających dowodów winy i braku możliwości skutecznej obrony jest po prostu morderstwem.

Amistad

W 1997 Blackmun zagrał rolę sędziego Sądu Najwyższego Josepha Story’ego w głośnym filmie Stevena Spielberga Amistad (Story był jednym z jego bezpośrednich poprzedników).

W pamiętnej sprawie Amistadu sędzia Story był autorem orzeczenia, na mocy którego porwani Afrykańczycy którzy niedaleko wybrzeża USA wzniecili bunt i przejęli kontrolę nad statkiem „Amistad” zostali uwolnieni^[1][2]. Była to jedna z precedensowych spraw, jak się potem okazało, na drodze do zniesienia niewolnictwa.

Co prawda Blackmun pojawia się na krótko, pod koniec filmu, kiedy czyta decyzję, to jednak Spielberg powiedział potem: Sędzia Story napisał doskonałe uzasadnienie wyroku i my wykorzystaliśmy jego część w filmie. Sędzia Blackmun wygłosił je dokładnie tak samo jak przed Sądem Najwyższym i ja miałem wrażenie, że to sędzia Story wydaje wyrok w 1841 roku. Reżyser przyznał też, iż czuł się zaszczycony udziałem Blackmuna w filmie.