HMS Ark Royal

Historia
Stocznia	Swan Hunter, Wallsend
Położenie stępki	14 grudnia 1978
Wodowanie	2 czerwca 1981
Royal Navy
Wejście do służby	1 listopada 1985
Wycofanie ze służby	11 marca 2011
Los okrętu	złomowany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	20 600 t
Długość	210 m
Szerokość	36 m
Zanurzenie	7,5 m
Napęd
4 turbiny gazowe
Prędkość	30 węzłów
Zasięg	5000 mil morskich przy prędkości 18 węzłów
Uzbrojenie
wpk plot Sea Dart 1×II (do 1999) 3 zestawy przeciwrakietowe Phalanx CIWS kaliber 20 mm
Wyposażenie lotnicze
śmigłowce Westland Sea King i samoloty Harrier FRS.1/FA.2/GR.9
Załoga	1050

HMS Ark Royal (R07) – brytyjski lotniskowiec typu Invincible. Wszedł do służby w 1985. "Ark Royal" był pod koniec służby okrętem flagowym Royal Navy. Tytuł ten przekazał okrętowi HMS "Bulwark" w 2011 roku, kiedy sam został wycofany ze służby^[1][2].

Historia

Zamówienie na budowę trzeciej jednostki typu Invincible zostało złożone w stoczni Swan Hunter w Wallsend w grudniu 1978. Pierwotnie miał nosić nazwę „Indomitable” (m.in. po lotniskowcu z II wojny światowej), zbieżną z nazwami poprzednich dwóch okrętów tego typu, lecz ostatecznie przejął bardziej tradycyjną dla marynarki brytyjskiej nazwę „Ark Royal” (królewska arka), w związku z wycofaniem poprzedniego lotniskowca o tej nazwie^[3]. W porównaniu do zbudowanych wcześniej dwóch bliźniaczych jednostek w projekcie okrętu wprowadzono znaczne zmiany. Przedłużono pokład lotniczy, kąt wzniesienia rampy startowej zwiększono z 7 do 12 stopni. Stępkę pod budowę HMS "Ark Royal" położono 14 grudnia 1978 roku. Wodowanie nastąpiło 2 czerwca 1981 roku, w obecności królowej matki Elżbiety^[3]. Wyposażanie odbywało się w stoczni Walker Naval Yard, a próby morskie trwały od października 1984 roku^[3]. Budowę ukończono i okręt przekazano marynarce 24 czerwca 1985 roku, a oficjalnie wszedł do służby 1 listopada 1985 roku w Portsmouth^[3]. Podczas budowy okręt był oferowany Australii, jednak ostatecznie do sprzedaży nie doszło.

W okresie szkolenia załogi okręt wyruszył w listopadzie 1985 w pierwszy rejs na Morze Śródziemne, powracając do Portsmouth 16 grudnia^[3]. Przed wejściem do służby na okręt przebazował 899 Dywizjon z myśliwcami Sea Harrier, a w 1986 roku dołączyły dywizjony: 801 (Sea Harrier), 820 (Sea King ASW) i eskadra 849B (Sea King AEW wczesnego ostrzegania)^[3]. Skład dywizjonów później był zmienny. 28 czerwca 1986 lotniskowiec po ćwiczeniach na Atlantyku odwiedził Nowy Jork, gdzie 3 lipca brał udział w międzynarodowej rewii morskiej z okazji odnowienia Statui Wolności^[3]. Brał następnie udział w różnych ćwiczeniach międzynarodowych państw NATO na Atlantyku, Morzu Śródziemnym i Morzu Północnym. W czerwcu 1987 roku zawinął do Londynu, będąc największym okrętem, który przepłynął przez zaporę Thames Barrier^[3]. 13 czerwca 1988 okręt wypłynął na Daleki Wschód, odwiedzając w lipcu Singapur i we wrześniu Australię. 1 października brał udział w rewii morskiej w Sydney z okazji dwustulecia Australii. W drodze powrotnej ćwiczył z lotniskowcami „Nimitz” i „Clemenceau”, powracając do Portsmouth 15 grudnia 1988 roku^[3].

10 stycznia 1991 roku „Ark Royal” popłynął na wschodnie Morze Śródziemne w związku z wojną w Zatoce Perskiej, lecz ostatecznie nie było konieczności użycia okrętów na tym akwenie^[3]. W kwietniu 1993 roku ponownie został skierowany na Morze Śródziemne i Adriatyk jako okręt flagowy Task Group 612.02, wspierającej operację sił pokojowych ONZ w byłej Jugosławii. Jego samoloty brały udział w operacji Deny Flight do sierpnia 1993, kiedy został tam zastąpiony przez „Invincible”^[3]. Ponownie operował na Adriatyku od lutego 1994, a jego Harriery prowadziły loty rozpoznawcze i wymuszające zakaz lotów wokół oblężonego Sarajewa. 16 kwietnia 1994 jeden Sea Harrier został zestrzelony, pilot katapultował się^[3]. Służbę tam okręt pełnił do maja. W sierpniu 1994 roku został wycofany do rezerwy w Portsmouth, oczekując na planowany remont, który został odłożony z przyczyn finansowych^[3].

W maju 1999 na okręcie rozpoczął się trwający dwa lata remont w Rosyth, podczas którego usunięto m.in. wyrzutnię pocisków przeciwlotniczych Sea Dart, dzięki czemu wydłużono do przodu pokład do parkowania samolotów oraz powiększono magazyny środków bojowych w kadłubie^[3]. Unowocześniono przy tym wyposażenie okrętu i systemy dowodzenia oraz zmodernizowano stanowisko kontroli lotów, z powiększoną powierzchnią oszklenia^[3]. Zwiększono tym samym możliwości uderzeniowe okrętu^[3]. 13 lipca 2001 okręt wypłynął na próby po remoncie, a oficjalnie powrócił do służby 2 listopada 2001 roku^[3].

W marcu 2003 okręt był częścią sił biorących udział w ataku na Irak, operując na Zatoce Perskiej^[3]. Jego śmigłowce brały udział w desancie komandosów Royal Marines 21 marca na półwyspie Al Faw^[3]. 17 maja 2003 roku okręt powrócił do Portsmouth^[3]. W początkowym okresie konfliktu dwa jego śmigłowce pokładowe Sea King zderzyły się w powietrzu, w wyniku czego zginęło 6 Brytyjczyków i jeden Amerykanin.

Od kwietnia 2004 „Ark Royal” był ponownie wycofany do rezerwy w Portsmouth, a w lipcu 2005 roku rozpoczął kolejny remont w Rosyth^[3]. We wrześniu 2006 na okręcie zakończyła się przebudowa, mająca dostosować go lepiej do pełnienia zadań śmigłowcowca desantowego (LPH), na czas remontu HMS „Ocean”^[3]. Zdemontowano przy tym sonar kadłubowy^[3]. Jednocześnie w 2006 roku wycofano z brytyjskiego lotnictwa marynarki myśliwce Sea Harrier, pozostawiając na lotniskowcach szturmowe Harriery GR.9^[3]. Okręt osiągnął gotowość operacyjną na początku 2007 roku^[3]. Latem uczestniczył w ćwiczeniach Noble Mariner na Bałtyku, między innymi z polską Marynarką Wojenną, zawijając do Gdyni^[3]. Często w tym okresie z lotniskowca operowały śmigłowce i piechota morska innych państw sojuszniczych. Od 25 stycznia 2010 roku „Ark Royal” przejął rolę okrętu flagowego floty od HMS „Illustrious”^[3]. W kwietniu 2010 okręt uczestniczył w ćwiczeniach Joint Warrior koło Szkocji, utrudnionych przez popiół z wybuchu wulkanu Eyjafjallajökull^[3]. W maju podczas ćwiczeń z marynarką amerykańską, operowało z niego 12 Harrierów AV-8B USMC^[3]. W czerwcu 2010 roku okręt uczestniczył w rewii floty w Halifaksie. W październiku podczas kolejnych ćwiczeń Joint Warrior operowały z niego lądowe śmigłowce szturmowe Apache^[3]. Okręt miał pozostawać w czynnej służbie do 2016, by zostać zastąpionym przez zamówiony w maju 2008 lotniskowiec HMS "Prince of Wales". 19 października 2010 jednak brytyjskie Ministerstwo Obrony ogłosiło niespodziewanie zamiar wycofania okrętu z całej floty samolotów Harrier ze służby w celu poszukiwania oszczędności. 24 listopada 2010 odbył się ostatni start Harriera z pokładu, a 11 marca 2011 roku HMS „Ark Royal” został wycofany ze służby^[3]. Następnie został sprzedany na złom za kwotę 2,9 mln funtów^[4]. 12 czerwca 2013 został zaholowany do stoczni złomowej w Aliadze w Turcji^[4].

W styczniu 2014 r. opublikowano informację^[5], że po pożarze bliźniaczego lotniskowca HMS Illustrious, brytyjska flota musiała zakupić wyposażenie służące do kontroli sprzętu radiowego ze złomowanego w Turcji HMS Ark Royal.

Przypisy

Bibliografia

• Robert Rochowicz. Lotniskowce typu Invincible. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/1998, s. 45 - 51, wrzesień 1998. 
• Jacek Krzewiński. Lotniskowce brytyjskie typu Invincible. „Nowa Technika Wojskowa”. 11/1994, s. 38 - 40, listopad 1994. 
• David Hobbs: British Aircraft Carriers. Design, Development and Service Histories. Barnsley: Seaforth Publishing, 2013. ISBN 978-1-84832-138-0. (ang.).