Gwiazdosz koronowaty
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gwiazdoszowce

Rodzina

gwiazdoszowate

Rodzaj

gwiazdosz

Gatunek

gwiazdosz koronowaty

Nazwa systematyczna
Geastrum coronatum Pers.
Syn. meth. fung. (Göttingen) 1: 132 (1801)

Gwiazdosz koronowaty (Geastrum coronatum Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny gwiazdoszowatych (Geastraceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Geastrum, Geastraceae, Geastrales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako promieniak wrębiasty i gwiazdosz uwieńczony[2].

Morfologia

Owocnik

Za młodu kuliste, niekiedy nieco spłaszczone. 1-4 cm średnicy, całe pokryte warstewką grzybni. Okrywa zewnętrzna pęka do połowy wysokości owocnika na 6-12 trójkątnych niehigroskopijnych płatów, które rozchylają się gwiazdkowato i utrzymują grubą warstwę grzybni z podłożem. Rozchylone owocniki osiągają 4-9 cm średnicy. Ramiona świeżych okazów brązowoszare lub ciemnoszare, suche jaśniejsze, szarawe lub kawowe. Okrywa wewnętrzna odwrotnie gruszkowata, wyższa niż szersza, osadzona na wyraźnej, krótkiej i grubej szyjce. U nasady okrywy wewnętrznej wyraźna apofiza. Szczytowy otwór płaski lub nieco wzniesiony, frędzlowaty, bez talerzyka, ale z jaśniejszą kolistą sferą. Wnętrze owocnika czarnobrązowe[3].

Wysyp zarodników

Czarnobrązowy. Zarodniki brązowe, kuliste, dość grubo brodawkowato-kolczaste, o rozmiarach 4-5,5 µm[3].

Występowanie i siedlisko

W Polsce jest dość rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie[4]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Danii, Estonii, Holandii, Szwecji, Litwie[2]. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[5], od 9 października 2014 r. nie znajduje się już na liście gatunków chronionych[6].

Rośnie od sierpnia do listopada, stare owocniki można obserwować niemal przez cały rok. Występuje w lasach liściastych, iglastych, parkach i ogrodach; rzadki, w niektórych okolicach w ogóle niespotykany[3].

Znaczenie

Grzyb niejadalny.

Gatunki podobne

Gwiazdosza koronowatego można pomylić z gwiazdoszem długoszyjkowym (Geastrum pectinatum), którego kulista główka jest u dołu grzebieniasto bruzdkowana.

Przypisy

  1. 1 2 Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
  2. 1 2 Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  3. 1 2 3 Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 614. ISBN 83-7404-513-2.
  4. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  5. ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
  6. ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.