Gwiazdosz czteropromienny
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gwiazdoszowce

Rodzina

gwiazdoszowate

Rodzaj

gwiazdosz

Gatunek

gwiazdosz czteropromienny

Nazwa systematyczna
Geastrum quadrifidum DC. ex Pers.
Syn. meth. fung. 1: 133 (Getynga, 1801)

Gwiazdosz czteropromienny (Geastrum quadrifidum DC. ex Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny gwiazdoszowatych (Geastraceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Geastrum, Geastraceae, Geastrales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: promieniak uwieńczony i gwiazdosz koroniasty[2].

Morfologia

Owocnik

Młode zamknięte, kuliste, średnicy 2–4 cm, jasnobrązowe, pokryte cienką warstwą grzybni. Okrywa zewnętrzna pęka dość głęboko, przeważnie na cztery ramiona, rzadziej na pięć, które rozchylają się gwiaździście, a następnie odginają w dół, wskutek czego owocnik unosi się charakterystycznie na czterech nóżkach. Ramiona białawe do kremowych. Okrywa wewnętrzna ołowianoszara, kulistawa lub jajowato wydłużona, osadzona na krótkiej i grubej szyjce. Apofiza uformowana. Otwór szczytowy niski, włóknisty. Wokół otworu wyraźny talerzyk ograniczony wałeczkiem[3].

Zarodniki

kuliste, o średnicy 4,5–6 μm, o powierzchni pokrytej drobnymi brodawkami. Wysyp zarodników ciemnobrązowy[3].

Występowanie i siedlisko

W Polsce gatunek rzadki. Od 2014 r. jest objęty ochroną częściową grzybów[4], dawniej podlegał ochronie ścisłej. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[5]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Danii, Wielkiej Brytanii, Norwegii, Holandii, Szwecji, Litwie[2].

Rozwija się w lasach i zaroślach, często pod świerkami, chętnie na podłożu wapiennym. Owocniki wytwarza od sierpnia do października, pojedynczo lub w małych grupach. Suche owocniki są znajdowane także w bezśnieżne zimy, a nawet wiosną. Jest to jeden z najmniejszych gwiazdoszy. Ze względu na charakterystyczny pokrój owocników nie myli się z innymi gwiazdoszami[3].

Przypisy

  1. 1 2 Index Fungorum. [dostęp 2015-12-20]. (ang.).
  2. 1 2 Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  3. 1 2 3 Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 624. ISBN 83-7404-513-2.
  4. ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 0 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów
  5. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.