Grubogonik australijski
Sminthopsis crassicaudata
(Gould, 1844)[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Nadrząd

torbacze

Rząd

niełazokształtne

Rodzina

niełazowate

Podrodzina

grubogoniki

Plemię

grubogoniki

Rodzaj

grubogonik

Gatunek

grubogonik australijski

Synonimy
  • Phascogale crassicaudata Gould, 1844[1]
  • Sminthopsis crassicaudata ferruginea Finlayson, 1933[2]
Podgatunki
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Grubogonik australijski[5], dunnart gruboogonowy[6] (Sminthopsis crassicaudata) – gatunek ssaka z podrodziny niełazów (Dasyurinae) w obrębie rodziny niełazowatych (Dasyuridae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1844 roku angielski przyrodnik John Gould nadając mu nazwę Phascogale crassicaudata[1]. Miejsce typowe to Military Station, rzeka Williams, Australia Zachodnia, Australia[7][8][9]. Podgatunek centralis formalnie opisał w 1902 roku angielski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Sminthopsis crassicaudata centralis[3]. Miejsce typowe to Kilalpannina, jezioro Eyre, Australia Południowa, Australia[3]. Holotyp to samiec o sygnaturze BMNH 2.9.8.7 z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; odłowiony 21 czerwca 1902 przez H.J. Hilliera[3].

Genetycznie S. crassicaudata jest silnie pozycjonowany jako takson siostrzany kladu składającego się z S. bindi, S. macroura, S. douglasi i S. virginiae[9]. Niedawne analizy genetyczne i wynikające z nich granice genetyczne dwóch form nie pasują do rozmieszczenia geograficznego dwóch podgatunków które zostały uznane na podstawie morfologii (np. długości ogona, długości uszu oraz koloru i odbicia futra na grzbiecie); cechy te mogą być ekokliną przechodzącą z północy na południe[9]. Potrzeba więcej prac z taksonomicznych, aby wyjaśnić relacje wewnątrzgatunkowe[9].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[9].

Etymologia

  • Sminthopsis: gr. σμινθος sminthos „mysz”; οψις opsis „wygląd”[10].
  • crassicaudata: łac. crassus „gruby, tłusty”[11]; -caudatus „-ogonowy”, od cauda „ogon”[12].
  • centralis: łac. centralis, centrale „środkowy, pośrodku”, od centrum „punkt środkowy, środek”, od gr. κεντρον kentron „ostry punkt”[13].

Zasięg występowania

Grubogonik australijski występuje w zależności od podgatunku[14]:

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 6–9 cm, długość ogona 4–7 cm; masa ciała 10–20 g[14][15]. Mały torbacz o brązowawym kolorze futra, na uszach i głowie ciemne łatki. Głowa o dużych uszach i oczach. Długi, zgrubiały ogon służy do magazynowania tłuszczu, który jest zużywany głównie w okresie zimowym. Charakteryzuje się wąskimi stopami, które na spodach tylnej części nie mają poduszeczek. U samicy występuje dobrze rozwinięta torba.

Ekologia

Tryb życia

Zamieszkuje pustynie i półpustynie, busz i tereny rolnicze. Torbacz ten jest aktywny głównie nocą. Jest zwierzęciem samotniczym, jedynie w okresie jesiennym i zimowym gromadzą się we wspólnych gniazdach, co pozwala na zaoszczędzenie energii. Samice z młodymi nie tolerują obecności samców. Jest gatunkiem naziemnym. Gniazda buduje przy pniach drzew lub w pobliżu skał. Kiedy brakuje pokarmu, może zapadać w odrętwienie (torpor). Na pokarm tego torbacza składają się głównie owady takie jak szarańcza, chrząszcze. Czasami polują również na kręgowce. Przyjmowany pokarm w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę.

Rozród

Okres rozrodczy trwa od lipca do lutego. Ciąża trwa około 16 dni. Po tym okresie na świat przychodzi 8-10 młodych. Po 37 dniach młode zaczynają opuszczać torbę matki. Dojrzałość płciową uzyskują w 159 dniu życia.

Znaczenie

Wrogami grubogonika australijskiego są większe od niego zwierzęta drapieżne.

Zagrożenie i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii niskiego ryzyka LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[4].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 J. Gould. Exhibition and character of a number of Animals, &c. transmitted from Australia by Mr. Gilbert. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 12, s. 105, 1844. (ang.).
  2. ↑ H.H. Finlayson. On mammals from the Lake Eyre basin. Part 1. The Dasyuridae. „Transactions and proceedings of the Royal Society of South Australia”. 57, s. 199, 1933. (ang.).
  3. 1 2 3 4 O. Thomas. Two new Australian small mammals. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 10, s. 492, 1902. (ang.).
  4. 1 2 A. Burbidge i inni, Sminthopsis crassicaudata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-25] (ang.).
  5. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 8. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. ↑ E. Keller, J.H. Reichholf & G. Steinbach (redaktorzy): Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Bertelsmann Media Sp. z.o.o., 2001, s. 22, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2.
  7. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sminthopsis crassicaudata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-27].
  8. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Sminthopsis crassicaudata (Gould, 1844). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-27]. (ang.).
  9. 1 2 3 4 5 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 70. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  10. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 635, 1904. (ang.).
  11. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 61.
  12. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 43.
  13. ↑ centralis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-27] (ang.).
  14. 1 2 A. Baker: Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 337–338. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  15. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 49. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

  • Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
  • E. Keller, J.H. Reichholf & G. Steinbach (redaktorzy): Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Bertelsmann Media Sp. z.o.o., 2001, s. 22, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2.
  • Nancy Shefferly: Sminthopsis crassicaudata. Animal Diversity Web. [dostęp 2008-10-25]. (ang.).
  • Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Sminthopsis crassicaudata. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 25 października 2008]
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.