Godzilla kontra Kosmogodzilla
ゴジラVSスペースゴジラ
Gatunek

science fiction, akcja

Data premiery

10 grudnia 1994
29 czerwca 2001 (Polska)

Kraj produkcji

Japonia

Język

japoński, angielski

Czas trwania

108 minut

Reżyseria

Kenshō Yamashita
Kōichi Kawakita (efekty specjalne)

Scenariusz

Hiroshi Kashiwabara
Kanji Kashiwa

Główne role

Megumi Odaka
Akira Emoto
Jun Hashizume
Zenkichi Yoneyama
Towako Yoshikawa

Muzyka

Takayuki Hattori

Zdjęcia

Masahiro Kishimoto
Kenichi Eguchi, Fujio Ōkawa (efekty specjalne)

Scenografia

Ken Sakai
Tetsuzō Ōsawa (efekty specjalne)

Montaż

Miho Yoneda

Produkcja

Shōgo Tomiyama
Tomoyuki Tanaka

Wytwórnia

Tōhō

Dystrybucja

Tōhō

Budżet

1 000 000 000 JPY

Przychody brutto

1 650 000 000 JPY

Poprzednik

Godzilla kontra Mechagodzilla II (1993)

Kontynuacja

Godzilla kontra Destruktor (1995)

Strona internetowa

Godzilla kontra Kosmogodzilla (jap. ゴジラVSスペースゴジラ Gojira tai Supēsugojira) – japoński film typu kaijū z 1994 roku w reżyserii Kenshō Yamashity. Dwudziesty pierwszy film z Godzillą.

Fabuła

Rok 1995. Rok po fiasku z Mechagodzillą UNGCC opracowuje dwa projekty do walki z Godzillą: Projekt T, mający na celu wszczepienie Godzilli urządzenia pozwalającego kontrolować go telepatycznie i japońsko-rosyjski projekt M, pod postacią robota bojowego MOGUERA[uwaga 1] będącego następcą Mechagodzilli. Miki Saegusa ma obiekcje przy projekcie T, mimo że prób przekonania jej, że to mniejsze zło niż MOGUERA[2]. Na Wyspę Narodzin odwiedzaną przez Godzillę przybywają podporucznicy G-Force – Kōji Shinjō i Kiyo Satō mający zainstalować podwaliny pod projekt T. Spotykają tam mjr-a Yūkiego, który chce zabić Godzillę. Wyspa Narodzin jest domem syna Godzilli, który urósł i coraz bardziej przypomina swego ojca. Odkryte zostają także gigantyczne strzeliste kryształy.

Niespodziewanie, dziwny kosmiczny potwór atakuje stację NASA. ONZ decyduje, by wysłać MOGUERA na inspekcję. Tymczasem Miki nagle odwiedzają Cosmos, wróżki Mothry, które przekazują jej informacje o zbliżającym się do Ziemi kosmicznym potworze, który chce zabić Godzillę, by mieć łatwiej podbić Ziemię. Ostatecznie zgadza się na uczestnictwo w projekcie T. Przybywa na Wyspę Narodzin wraz z doktor Gondō i doktorem Ōkubo. Wkrótce miny z gazem łzawiącym zastawione przez Yūkiego wykazują skuteczność, gdy przypadkowo wpada na nie mały Godzilla, a później wyłaniający się z wody dorosły Godzilla. Ekipie G-Force udaje się wszczepić emiter telepatyczny Godzilli i z pomocą Miki wydaje się, że plan jego kontroli działa.

MOGUERA w przestrzeni kosmicznej toczy walkę z kosmicznym potworem, który jest łudząco podobny do Godzilli. Ostatecznie maszynie nie udaje jsię powstrzymać bestii musi awaryjnie wrócić na Ziemię. Kosmiczny potwór dociera na Ziemię, a dokładnie na Wyspę Narodzin, gdzie atakuje małego Godzillę. Widząc swe dziecko w niebezpieczeństwo Godzilla atakuje kosmicznego bliźniaka, jednak bez skutku. W końcu Godzilla zostaje powalony, a mały Godzilla zamknięty w klatce z kryształów. Kosmiczy potwór odlatuje z wyspy, zaś Godzilla niezwłocznie za nim podąża. Doktor Ōkubo uznaje Projekt T za niewypał i nakazuje opuszczenie wyspy, jednak Miki obawiająca się o Godzillę i jego syna decyduje się zostać. Kōji zaczynający coś czuć do Miki postanawia jej dotrzymywać towarzystwa wraz z Kiyo.

W siedzibie Counter-G omawia się pochodzenie kosmicznego potwora nazwanego Kosmogodzill we względu na podobieństwo jego komórek do tych u Godzilli. Doktor Gondō spekuluje iż, komórki Godzilli znalazły w kosmosie albo z powodu Biollante, innego klona Godzilli bądź podczas walki z Mothrą i Battrą. Komórki wchłonięte przez czarną dziurę i asymilowane przez kryształy zrodziły Kosmogodzilla. Płk Asō mianuje Yūkiego pilotem modyfikowanej MOGUERY. Tymczasem na Wyspie Narodzin Kōji próbuje nawiązać kontakt z Miki, która mówi mu, że Godzilla też ma uczucia. Nocą nieznani sprawcy biją Kōjiego i Kiyo oraz porywają Miki. Wkrótce zostaje poinformowane Counter-G. Doktor Gondō odmawia powiedzieć, kto mógł stać za porwaniem Miki, ale wyjaśnia się skąd u Yūkiego nienawiść do Godzilli. Otóż jej brat Gorō, który zginął w 1989 roku podczas ataku Godzilli, był najlepszym przyjacielem Yūkiego i z tego powodu ten chce się zemścić.

Okazuje się, że Miki porwała mafia, z którą kontakt miał doktor Ōkubo. Celowo sabotował Projekt T, by potem użyć Miki do kontrolowania Godzilli i tym samym mieć wpływy mafijne. Na ratunek Miki przybywają Yūki, Kōji i Kiyo, gdzie udaje się im odbić Miki. W międzyczasie Kosmogodzilla przelatuje przez kolejne japońskie miasta, a za nim podąża Godzilla. Wkrótce zmodyfikowana MOGUERA z Yūkim, Kōjim i Kiyo jako jej pilotami wylatuje prosto do Fukuoki, gdzie Kosmogodzilla tworzy swoją krystaliczną twierdzę wokół Fukuoka Tower. Sprawy komplikuje Godzilla pojawiający się w zatoce Kagoshima. Yūki wciąż mający uraz do Godzilli decyduje go zaatakować wbrew dowództwu i reszcie pilotów. Kōji decyduje go ogłuszyć i z powrotem udaje się w stronę Fukuoki.

Tam MOGUERA odnosi początkowe sukcesy z Kosmogodzillą, jednak zostaje powalona. Gdy Godzilla przybywa na miejsce, w walce Kosmogodzilla prezentuje kolejne zdolności dające mu przewagę. Godzilla domyśla się, że siła jego wroga leży w kryształach, więc je zaczyna niszczeć. Po odkryciu powiązania Fukuoka Tower z Kosmogodzillą, piloci MOGUERY rozdzielają robota na dwa pojazdy: Star Falcon i Land Moguera. Atakują wieżę i naruszają ją, zaś Godzilla kończy dzieło. MOGUERA i Godzilla wspólnie niszczą Kosmogodzilli kryształy na jego barkach. MOGUERA zostaje jednak poważnie uszkodzona i niezdolna do walki, a jej piloci są zmuszeni do pilnej ewakuacji. Yūki zostaje na pokładzie, by móc pomóc Godzilli. Widząc to Kōji decyduje go szukać w zgliszczach MOGUERA, ku przerażeniu przybyłym na miejscu Miki i doktor Gondō. Miki używa telepatii, by wspomóc Kōjiego w wyswobodzeniu Yūkiego. Godzilla wykorzystuje potężniejszą odmianę swojego promienia cieplnego i zabija Kosmogodzillę, osłabionego walką i zniszczeniem wieży. Yūki wreszcie daje Godzilli spokój. Godzilla wraca na wyspę Narodzin, a Miki pokazuje Kōjiemu, jak na wyspie oswobodzony mały Godzilla uczy się używać termonuklearnego promienia.

Obsada

  • Megumi Odaka – Miki Saegusa
  • Akira Emoto – mjr G-Force Akira Yūki
  • Jun Hashizume – ppor. G-Force Kōji Shinjō
  • Zenkichi Yoneyama – ppor. G-Force Kiyoshi „Kiyo” Satō
  • Towako Yoshikawa – dr Chinatsu Gondō
  • Yōsuke Saitō – dr Susumu Ōkubo
  • Kenji Sahara – sekretarz UNGCC Takayuki Segawa
  • Akira Nakao – płk G-Force Takaaki Asō
  • Kōichi Ueda – ppłk G-Force Iwao Hyōdō
  • Sayako Osawa – Cosmos #1
  • Keiko Imamura – Cosmos #2
  • Tom Durran – McKay
  • Ronald Hoerr –
    • dr Aleksandr Mammiłow,
    • spiker NASA (głos)
  • Kazuki Kozakai – gracz w salonie gier
  • Kunihiro Matsumura – podwładny gracza w salonie gier
  • Shinji Nasu – policjant z wyspy Nakano
  • Frank O’Cornor – astronauta #1
  • Andrew Smith – astronauta #2
  • Maxie Marczykiewicz – astronauta #3
  • Kenpachirō Satsuma – Godzilla
  • Ryō Hariya – Kosmogodzilla
  • Wataru Fukuda – MOGUERA
  • Little Frankie – mały Godzilla

Produkcja

Przygotowania i scenariusz

Początkowo seria Heisei miała zakończyć się poprzednim filmem Godzilla kontra Mechagodzilla II, jednak dobre przyjęcie filmu jak i opóźnione prace nad amerykańską wersją Godzilli zachęciły Tōhō, by powstała w trybie pilnym kolejna część[3][4]. Jako że główna ekipa pracująca nad filmami z Godzillą była zajęta przy produkcji Yamato Takeru, w tworzeniu następnego filmu uczestniczyli w niej twórcy nie mający doświadczenia w filmach kaijū, tacy jak reżyser Kenshō Yamashita i scenarzysta Kanji Kashiwa[4].

Pierwotnym pomysłem na film był Gojira vs. Kotei Gidora (jap. ゴジラVS皇帝ギドラ, pol. Godzilla kontra Cesarz Ghidorah), w którym na Ziemię przybywa kosmita łudząco podobny do Króla Ghidory. Gdy uznano, że potwór będzie postrzegany jako zbyt podobny do Orochiego występującym w Yamato Takeru, zastąpiono go kosmiczną wersją Godzilli[5]. Projekt przemianowany na Gojira Saidai no Kessen (jap. ゴジラ最大の決戦, pol. Super Wojny Godzilli) opowiadał jak kosmiczny klon Godzilli powstały przez komórki Biollante przybył na Ziemię z będącymi w nim symbiozie armią kosmicznych ważek. Potwory porwały małego Godzillę tylko po to, by zwabić Godzillę i osłabić go. W finale miała odbyć się bitwa pomiędzy Godzillą, Mechagodzillą z poprzedniego filmu i kosmicznym Godzillą[6]. Kierownik efektów specjalnych Kōichi Kawakita uznał udział Mechagodzilli za zbyt powtarzalny i zamiast tego wziął Moguerę z filmu The Mysterians[7].

W nowej wersji nazwanej Gojira vs. Asutorogojira (jap. ゴジラVSアストロゴジラ, pol. Godzilla kontra AstroGodzilla). W tej wersji AstroGodzilla, kosmiczny klon Godzilli powstały na bazie lodu został stworzony przez komórki Biollante i miał zdolność telepatycznego kontrolowania innych form życia i wykorzystywał tę moc do kontroli nad Miki Saegusą, małym Godzillą oraz armią gigantycznych ważek z kosmosu[8][9]. AstroGodzilla miał porwać małego Godzillę, co zmusiło Godzillę do przybycia w Japonii i zawiązania sojuszu z Moguerą i powracającą z kosmosu Mothrą[9].

Scenarzysta Godzilla kontra Biollante, Shinichirō Kobayashi przerobił Gojira vs. Asutorogojira na Gojira vs. Neogojira (jap. ゴジラVSネオゴジラ, pol. Godzilla kontra Neo Godzilla), w którym antagonistą był Kryształowy Godzilla (jap. クリスタルゴジラ Kurisutarugojira; ang. CrystalGodzilla), a głównym motywem przewodnim było hasło „życie organiczne kontra życie kryształowe”[9][10].

Motyw Kryształowego Godzilli wyewoluował w Kosmogodzillę i właściwości oparte na kryształach, zaś scenariusz stał się wczesną formą Godzilla kontra Kosmogodzilla. Pomysłem producenta filmu Shōgo Tomiyamy był wątek romansowy dla Miki Seagusy, by „zaczęła myśleć o kimś innym niż Godzilla”, co zaaprobował Yamashita specjalizujący w tego typu kinie[8]. Innym pomysłem reżysera były noszone przez Miki kolczyki ze znakiem Mothry, mieniące się podczas stosowania telepatycznych zdolności.

Casting

Tomiyama nakazał udział Juna Hashizume i Megumi Odaki w filmie, jednak w wyborze reszty aktorów dał wolną rękę reżyserowi Yamashicie[8]. Oprócz Megumi Odaki ponownie swe role powtórzyli Akira Nakao, Kōichi Ueda, Kenji Sahara, Sayako Osawa i Keiko Imamura[11]. Za pośrednictwem agencji aktorskiej Inagawa Motoko Office amerykański statysta Ronald Hoerr otrzymał rolę doktora Mammiłowa. Hoerr dodatkowo użyczył głosu spikera NASA podczas wywoływania Moguery[12]. Z tej samej agencji byli inni nie-japońscy aktorzy występujący w filmie[13].

Do roli Godzilli ponownie wrócił Kenpachirō Satsuma. W rolę Moguery wcielił się Wataru Fukuda, wcześniej grający Mechagodzillę w Godzilla kontra Mechagodzilla II, zaś małego Godzillę zagrał cierpiący na karłowatość japoński zawodowy zapaśnik Little Frankie. Kosmogodzillę zagrał Ryō Hariya będący debiutującym aktorem. Satsuma miał obiekcje do stylu aktorskiego Fukudy, jednocześnie dobrze wspominał pracę z Hariyą i uważał, że on powinien grać Godzillę w następnych filmach[14].

Muzyka

Dotychczasowy kompozytor serii, Akira Ifukube odmówił skomponowania muzyki po przeczytaniu scenariusza uznając go za zbyt młodzieżowy[15], dodatkowo był niedostępny[16]. Wobec tego Yamashita na kompozytora wybrał Takayukiego Hattoriego, którego zarekomendował jego znajomy[8].

Z intencji Yamashity powstała piosenka Echoes of Love zespołu Date of Birth umieszczona na napisach końcowych[17].

Zdjęcia

Sceny w Fukuoce zawierają sceny z hotelem Sea Hawk ukończonym rok temu, ale kolor został zmieniony w postprodukcji z powodu skarg hotelu[18]. Sceny z Fukuoka Dome nie zostały stworzone, ponieważ pojawiła się w Gamera: Guardian of the Universe, która była w produkcji w tym samym czasie[3]. Scena, w której Kosmogodzilla atakuje Kobe została nakręcona około sześć miesięcy przed trzęsieniem ziemi w Kobe w 1995 roku.

Część scen zostało wyciętych, m.in. nakazanie Kōjiemu i Kiyo przenieść się Projekt M do Projektu T, atak jednostki czołgowej G-Force atakującej Godzillę w górach prefektury Ōita czy lądowanie Kosmogodzilli w Tokio.

Nakręcona została scena, gdzie Godzilla desperacko próbuje oswobodzić swego syna z kryształowej pułapki, jednak nie przystawała do lżejszego tonu filmowego, co spotkało się z rozczarowaniem Kenpachirō Satsumy, dla którego była okazja odegrania emocji wcielanej przez niego postaci. Satsuma narzekał też na wycięcie sceny, gdzie Godzilla w Fukuoce na moment zatrzymuje, a potem dalej kontynuuje wędrówkę, co według ekipy filmowej kłóciło się z wizerunkiem Godzilli jako nie zatrzymującej się siły[11].

Efekty specjalne

Początkowo Shinji Nishikawa odpowiadający za wizerunki potworów w serii Heisei wyobrażał Kosmogodzillę jako smoka posiadającego płetwy grzbietowe przypominające bardziej skrzydła. Ostateczny wizerunek Kosmogodzilli został oparty o zmodyfikowany wygląd Super Godzilli z gry komputerowej na SNES Super Godzilla, oba autorstwa Minoru Yoshidy[19].

Jako że syn Godzilli był najbardziej oczekiwaną postacią w następnym filmie, Kōichi Kawakita zlecił przerobienie wyglądu syna Godzilli na bardziej kreskówkowy, gdyż to miało przyciągnąć widownię żeńską, a także nie przepadał za jego dinozaurzym wyglądem w Godzilla kontra Mechagodzilla II[7][20]. Z tego powodu pojawiła się obalona potem plotka, jakoby miał powstać telewizyjny film Little Godzilla’s Underground Adventure z udziałem małego Godzilli[11][21].

Kostium MOGUERY został stworzony z trzech segmentów[22].

Klapa finansowa Yamato Takeru spowodowała obcięcie budżetu Godzilla kontra Kosmogodzilla, co odbiło się na efektach specjalnych. Za sceny z efektami specjalnymi odpowiadał Kōichi Kawakita, jednocześnie kilka z nich był odpowiedzialny Kenshō Yamashita[8].

Z powodu cięć budżetowych kostium Godzilli nie był gotowy i trzeba było wykorzystać poprzednie kostiumy z Godzilla kontra Mothra i Godzilla kontra Mechagodzilla II. Sceny były problemem, ponieważ kostium z Godzilla kontra Mechagodzilla II niszczył się i miał uszkodzony ogon. Sceny z kostiumem z Godzilla kontra Mothra wykorzystano w scenach wodnych, gdzie odcięto nogi w okolicach kolan i ogon, którym potem manipulowano za pomocą dźwigniowego urządzenia[23].

Sekwencja ataku G-Force na Godzillę w zatoce Kagoshima nie wyszła jak należy i Kōichi Kawakita chciał ponownie ją nakręcić, jednak z powodu braku czasu i środków wykorzystano odpowiednie fragmenty Godzilla kontra Biollante i Godzilla kontra Mothra.

Postprodukcja

Tōhō zleciło na rynek międzynarodowy anglojęzyczną wersję Godzilli kontra Kosmogodzilli wykonaną przez studio Omni Productions z Hongkongu[24]. W tej wersji anglojęzyczny głos spikera dokonany przez Hoerra został usunięty[13].

Odbiór filmu

Film miał premierę w japońskich kinach 10 grudnia 1994 roku[25].

Polska premiera filmu odbyła na kanale TVP1 29 czerwca 2001 roku[26][27][28].

Wyniki kasowe

Film przy koszcie 1 mld jenów zarobił 1,65 mld jenów w samej Japonii przy sprzedanych 3,4 mln biletach, stając się tym samym najbardziej dochodowym filmem w japońskich kinach, i ponad 2,64 mld jenów na świecie (nie licząc zysków ze sprzedaży VHS i DVD)[11]. Ponieważ projekcja filmu zbiegła się z trzęsieniem ziemi w Kobe, Toho obawiało się, że wydarzenie zniechęci widzów z powodu głównej sekwencji bitew, która rozgrywa się w tym samym obszarze, i dlatego starało się temu zaradzić, obniżając ceny biletów[11].

Krytyka

Film zdobył mieszane recenzje. Ed Godziszewski dla serwisu Monster Zero nazwał ten film „dziwnie mało zaangażowanym wysiłkiem”, który „rozczarowuje prawie wszystkimi aspektami produkcji”[29]. Serwis American Kaiju skrytykował nierówne tempo i efekty specjalne i „wyjątkowo nierówną historię”, ale chwalił niektóre efekty specjalne i walki potworów[30]. Serwis DVD Cult chwalił sceny zniszczenia i bitew z potworami i projekt Kosmogodzilli „na pewno jest znacznie bardziej groźny niż cokolwiek, co kiedykolwiek wymyślili Dean Devlin i Roland Emmerich”[31]. Anthony Romero w serwisie Toho Kingdom powiedział, że film jest „daleki od strasznego”, ale i też „niedocenionego filmu” i czuł, że cierpi z powodu zbyt skomplikowanej historii, słabo rozwiniętych postaci i dającej się zapomnieć muzyki[32].

Takao Okawara, reżyser większości filmów z serii Heisei, uważał, że film ma kilka imponujących scen, jednak nie rozumiał dlaczego wielu ludzi go tak lubi[21].

Przez wielu film jest uważany za najsłabszy z serii Heisei[28][33][34][35].

Odniesienia w kulturze popularnej

  • Brytyjski muzyk hip hopowy DJ Subroc pośmiertnie nosił pseudonim SpaceGodZilla[36][37][38].
  • W scenach początkowych filmu Armageddon pies jednego z przechodniów atakuje sprzedawane na ulicy figurki Godzilli. Wśród nich jest zabawka Kosmogodzilli firmy Trendmasters[39].
  • W segmencie programu The Colbert Report pt. MLK Day Mascot pojawia się Godzilla z tego filmu przerobiony na maskotkę Dnia Weteranów[40].
  • Mały Godzilla i jego ojciec pojawili się w dwóch humorystycznych reklamach promujących festiwal Cinepocalypse 2019[41][42].
  • Mały Godzilla i Godzilla Junior z filmu Godzilla kontra Destruktor pojawili się jako nieznośna widownia w reklamie społecznej How to Make Godzilla Really Angry sieci kin Alamo Drafthouse dot. zachowania w kinie[43].

Uwagi

  1. ↑ Pełna nazwa brzmi Mobile Operations Godzilla Universal Expert Robot Aerotype[1].

Przypisy

  1. ↑ Yae i in. 1994 ↓, s. 43.
  2. ↑ Takenaka 1995 ↓, s. 82-83.
  3. 1 2 Motoyama i in. 2012 ↓, s. 247.
  4. 1 2 Shimazaki i in. 2012 ↓, s. 157.
  5. ↑ Nomura 2004 ↓, s. 345.
  6. ↑ Joshua Sudomerski: Triple G: Godzilla Super Wars Draft Translation. Toho Kingdom, 2019-10-13. [dostęp 2020-03-13]. (ang.).
  7. 1 2 David Milner: Koichi Kawakita Interview I. Kaiju Conversations, grudzień 1994. [dostęp 2020-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-15)]. (ang.).
  8. 1 2 3 4 5 David Milner: Kensho Yamashita Interview. Kaiju Conversations, grudzień 1994. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
  9. 1 2 3 LeMay 2014 ↓.
  10. ↑ Shimazaki i in. 2012 ↓, s. 78-79.
  11. 1 2 3 4 5 Kalat 2010 ↓, s. 202-209.
  12. ↑ Brett Homenick: GODZILLA GETS TENURE! Actor Ronald Hoerr on His Professorial Roles in the Heisei Series!. Vantange Point Interviews, 2018-06-09. [dostęp 2023-03-17]. (ang.).
  13. 1 2 Brett Homenick: THE HEISEI GODZILLA SERIES REVISITED! A Conversation with Actor Andrew Smith!. Vantage Point Interviews, 20217-04-12. [dostęp 2023-03-17].
  14. ↑ David Milner: Kenpachiro Satsuma Interview III. Kaiju Conversations, grudzień 1995. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
  15. ↑ David Milner: Akira Ifukube Interview III. Kaiju Conversations, grudzień 1995. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
  16. ↑ ゴジラVSスペースゴジラ 1994 ↓, s. 53.
  17. ↑ ゴジラVSスペースゴジラ 1994 ↓, s. 57.
  18. ↑ Shimazaki i in. 2012 ↓, s. 150.
  19. ↑ David Milner: Shinji Nishikawa Interview. Kaiju Conversations. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
  20. ↑ Shimazaki i in. 2012 ↓, s. 94-95.
  21. 1 2 David Milner: Takao Okawara Interview III. Kaiju Conversations. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
  22. ↑ Abe 1994 ↓, s. 73-79.
  23. ↑ David Milner: Kenpachiro Satsuma Interview II. Kaiju Conversations, lipiec 1994. [dostęp 2020-01-31]. (ang.).
  24. ↑ Brett Homenick: SYNC OR SWIM! Craig Allen Remembers Dubbing the ’90s Godzilla Films in Hong Kong!. Vantage Point Interviews, 2021-06-17. [dostęp 2023-03-17]. (ang.).
  25. ↑ Motoyama i in. 2012 ↓, s. 244.
  26. ↑ Goro Gondo: "Godzilla kontra Kosmogodzilla" - fragment filmu z TVP1 z 29 czerwca 2001 r.. YouTube, 2019-05-31. [dostęp 2020-01-28]. (pol.).
  27. ↑ Marcin Karwan: Jak to z Godzillą w Polsce było. Planeta Kaijju, 2016-02-15. [dostęp 2020-01-28]. (pol.).
  28. 1 2 Przemysław Thiele: Godzilla Vs. Spacegodzilla. Godzilla i inni. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-02-20)]. (pol.).
  29. ↑ Ed Godziszewski: 1994 Godzilla vs. Space Godzilla. Monster Zero, 2002-06-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-23)]. (ang.).
  30. ↑ Mike Bogue: Godzilla vs.Spacegodzilla. American Kaiju. [dostęp 2020-02-01]. (ang.).
  31. ↑ Tony Mustafa: Godzilla Double Feature DVD. DVD Cult. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  32. ↑ Anthony Romero: Godzilla vs. SpaceGodzilla (Review). Toho Kingdom. [dostęp 2020-02-01]. (ang.).
  33. ↑ Jon Davidson: The Heisei Godzilla Movies Ranked from Worst to Best. Midnite Reviews, 2018-03-30. [dostęp 2020-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-02-20)]. (ang.).
  34. ↑ Godzilla vs. Mechagodzilla II and Godzilla vs. SpaceGodzilla Double Feature Blu-ray Review. DVD Corner’s blog, 2014-05-02. [dostęp 2020-03-13]. (ang.).
  35. ↑ Gary Teetzel: Savant Review: Godzilla double feature. DVD Talk. [dostęp 2020-03-13]. (ang.).
  36. ↑ Daniel Dumile: Pay homage to the brother that DOOM lost. R.I.P DJ SubRoc #SpaceGodZilla. Twitter, 2013-07-26. [dostęp 2020-03-03]. (ang.).
  37. ↑ Monsta Island Czars. Genius Lyrics. [dostęp 2020-02-29]. (ang.).
  38. ↑ Dj Subroc Passes Away (1993). #OnThisDateInHipHop, 2018-04-23. [dostęp 2020-03-02]. (ang.).
  39. ↑ Ethan Reed: Toho Sightings (Film). Toho Kingdom, 2005-09-05. [dostęp 2020-06-06]. (ang.).
  40. ↑ Sacrifice. Prezenter: Stephen Colbert. The Colbert Report. Comedy Central. 19 stycznia 2009. [dostęp 13 czerwca 2022].
  41. ↑ Cressa Beer: "The Godzilla Kid" - Cinepocalypse 2019 preshow bumper. YouTube, 2019-06-21. [dostęp 2020-03-07]. (ang.).
  42. ↑ Cressa Beer: "Baby Metal" - Cinepocalypse 2019 preshow bumper. YouTube, 2019-06-21. [dostęp 2020-06-06]. (ang.).
  43. ↑ Alex Billington: Watch: Amusing Stop-Motion Godzilla PSA Made for Alamo Drafthouse. FirstShowing.net, 2019-06-03. [dostęp 2020-03-07]. (ang.).

Bibliografia

  • Katsu Abe (red.): ゴジラVSスペースゴジラ超全集. Shōgakukan, 1994, s. 73-79. ISBN 4-09-101444-5. (jap.).
  • ゴジラVSスペースゴジラ. Tokio: Tōhō, 1994, seria: 東宝SF特撮映画シリーズ. ISBN 4-924609-52-8. (jap.).
  • David Kalat: A Critical History and Filmography of Toho’s Godzilla Series. Wyd. 2 rozszerzone. Jefferson (Kalifornia Północna): McFarland & Company, 2010. ISBN 978-0-7864-4749-7. (ang.).
  • John LeMay. Godzilla vs. Space Godzilla Retrospective. „G-Fan”. 105, marzec 2014. Steinbach: Daikaiju Enterprises Ltd.. (ang.). 
  • Kōhei Nomura: ゴジラ大辞典. Tokio: Kasakura Publishing, 2004. ISBN 4-7730-0292-1. (jap.).
  • Tenohira Motoyama, Kazuhiro Matsunomoto, Kazuyasu Asai, Nobutaka Suzuki: 東宝特撮映画大全集. Shibuya, Tokio: Village Books, 2012. ISBN 978-4-86491-013-2. (jap.).
  • Jun Shimazaki, Satoshi Nakamura, Takeshi Maruyama, Kento Tomoi: 平成ゴジラパーフェクション. Kōichi Kawakita (nadzór merytoryczny). Tokio: Dengeki Hobby Books, 2012. ISBN 978-4-04-886119-9. (jap.).
  • Kiyoshi Takenaka (red.): ゴジラvsＧフォース超兵器マニュアル. Tokio: Media Works, 1995. ISBN 4-07-302698-4. (jap.).
  • Jinbo Yae, Hiroyuki Sasaki, Yuji Inoue, Masumi Suzuki, Kotaro Fukasawa, Takaaki Ishii: 東宝怪獣映画の決定版！！ゴジラ・特撮大全集. Tokio: Natsumesha, 1994. ISBN 4-8163-1775-9. (jap.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.