Goździeniec okółkowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

goździkowate

Rodzaj

goździeniec

Gatunek

goździeniec okółkowy

Nazwa systematyczna
Illecebrum verticillatum L.

Goździeniec okółkowy (Illecebrum verticillatum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych. Reprezentuje monotypowy rodzaj goździeniec Illecebrum. Rośnie w miejscach okresowo wilgotnych w dolinach cieków, na przydrożach i ugorach[3]. W uprawach uważany za chwast[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w zachodniej, środkowej i południowej Europie, w północno-zachodniej Afryce i na wyspach Makaronezji[5][6]. W Polsce spotykany rzadko w południowej części nizin[7].

Morfologia

Pokrój
Kwiatostan
Pokrój
Naga roślina zielna. Łodygi liczne, rozesłane, czterograniaste, wiotkie – osiągają do 2 mm średnicy i od kilku do 30 cm długości. U nasady często czerwono nabiegłe. Międzywęźla dłuższe u nasady łodygi i coraz bardziej skrócone w części szczytowej[3].
Liście
Naprzeciwległe lub pozornie okółkowe. Dolne liście oddalone, górne - zagęszczone. U nasady z błoniastymi przylistkami o długości 1 mm. Blaszka liści odwrotnie jajowata do jajowatej, tępa na końcu, do 5 mm długa i do 3 mm szeroka[3].
Kwiaty
Drobne, białe, krótkoszypułkowe, zebrane w 4-6-kwiatowe wierzchotki w kątach liści. Działki kielicha nabrzmiałe, łódeczkowate i trwałe. Płatki korony nitkowate i krótsze od działek[8][3]. Pręcików 5, słupek z krótką szyjką[3].
Owoce
Torebki podługowate lub owalne, otwierające się 10 (czasem 5) klapami, zawierające pojedyncze nasiono. Nasiona brązowe, błyszczące, osiągające od 0,5 do 0,8 mm długości[3].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Rośnie w miejscach piaszczystych wilgotnych. Kwitnie od lipca do października. Gatunek charakterystyczny zespołu Spergulario-Illecebretum verticillati[9].

Systematyka

Synonimy taksonomiczne[10]

Bergeretia Bubani, Corrigiola O. Kuntze, Serpillaria Heist. ex Fabr.

Homonimy taksonomiczne[10]

Illecebrum K. P. J. Sprengel = Alternanthera Forsskål

Gatunek i rodzaj zaliczane są do plemienia Paronychieae Dumortier zajmującego pozycję blisko bazalnej w obrębie rodziny goździkowatych Caryophyllaceae[2].

Zagrożenia i ochrona

Roślina umieszczona na Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006, 2016)[11][12] pośród gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia VU).

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 6 Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. T. III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, 1992, s. 315-316. ISBN 83-85444-06-8.
  4. ↑ Włodzimierz Tymrakiewicz: Atlas chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 104.
  5. ↑ Illecebrum verticillatum na Germplasm Resources Information Network [dostęp 2013-12-02].
  6. ↑ Mapa rozmieszczenia gatunku na Den virtuella floran [dostęp 2013-12-02].
  7. ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  8. ↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
  9. ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
  10. 1 2 Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
  11. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  12. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.