Gmach Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych
Ilustracja
Fasada od ulicy Wawelskiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Wawelska 52/54
00-922 Warszawa

Typ budynku

budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny

neoklasycyzm, modernizm

Architekt

Stefan Tomorowicz, Jan Ludwik Zabłocki

Inwestor

Lasy Państwowe

Rozpoczęcie budowy

1928

Ukończenie budowy

1936

Pierwszy właściciel

Lasy Państwowe

Obecny właściciel

Ministerstwo Klimatu i Środowiska

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Gmach Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Gmach Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gmach Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych”
Ziemia52°13′01″N 20°59′29″E/52,216944 20,991389

Gmach Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych – budynek administracyjny znajdujący się w Warszawie przy ulicy Wawelskiej 52/54. Znajduje się między ulicami Wawelską i Mikołaja Reja, a elewacje jego skrzydeł wystawione są na ulicę Andrzeja Krzyckiego i park Wielkopolski. Część budynku ma adres ul. M. Reja 3/5. Od 2012 jest wpisany do gminnej ewidencji zabytków z identyfikatorem OCH05167. Jest również częścią zabytkowego układu Kolonii Lubeckiego[1].

Budynek jest siedzibą Ministerstwa Klimatu i Środowiska i podległych im jednostek, m.in. Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, przejściowo Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, a przez kilkadziesiąt lat również Lasów Państwowych.

Historia

Budynek jest elementem niezrealizowanej w pełni dzielnicy reprezentacyjnej, która miała powstać na obszarze Pola Mokotowskiego. Obszar ten po włączeniu do Warszawy w 1916 był przedmiotem różnych koncepcji urbanistycznych, w większości niezrealizowanych. Jedną z nich była Dzielnica Nauki, której elementy zrealizowano na południowych obrzeżach Pola Mokotowskiego, a pewną kontynuacją jest Kampus Ochota znajdujący się na zachód od parku. Po śmierci Józefa Piłsudskiego rozpisano konkurs na projekt Dzielnicy im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, jednak nie został on rozstrzygnięty, a planowanie tej dzielnicy trwało do wybuchu II wojny światowej, choć zasadnicza część planów była gotowa jesienią 1938. Gmach Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych jest jednym z nielicznych budynków, który powstał w związku z tymi planami[2].

Na początku lat 30. XX wieku na działce na rogu ulicy Krzyckiego i Wawelskiej oraz Reja zaplanowano budowę Muzeum Rzemiosła i Techniki. Naprzeciwko miał stanąć meczet. Żadnego z tych planów nie zrealizowano – na miejscu planowanego meczetu do wybuchu wojny nie zdążono nic wybudować, a następnie powstał tam skwer Sue Ryder, będący odnogą parku Wielkopolski, natomiast na miejscu planowanego muzeum wybudowano siedzibę dyrekcji Lasów Państwowych[2]. Projekt budynku stworzył Stefan Tomorowicz już w roku 1928[1]. Ostateczną formę w stylu określanym jako nowy klasycyzm[3] lub modernizm[4], przy której opracowaniu brał Jan Zabłocki przyjęto w 1934, a rozbudowa trwała do 1936[2]. Budynek rozbudowano trzykrotnie, zużywając do tego ponad 3 miliony cegieł i 3 000 m² piaskowca[5]. Płyty piaskowca pochodzą z kamieniołomów w okolicach Szydłowca[4] i służyły do pokrycia elewacji[3]. W celu współgrania z naświetleniem od południa głównej fasady wybrano jasnożółty kamień[4]. Drewno na elementy stolarki oraz posadzki sprowadzono z tartaków w Hajnówce, tylko część z tartaków regionu warszawskiego. Rozbudowa była podawana jako przykład oszczędności w porównaniu z kosztami budowy innych powstających w tym czasie gmachów administracyjnych[5]. Część środków (156 000 ówczesnych złotych) na budowę pochodziła ze zbiórki Związku Leśników Polskich, pierwotnie przeznaczonej na budowę wielofunkcyjnego Domu Leśnika[6]. Budynek ma monumentalną formę i jest największym międzywojennym budynkiem przy ulicy Wawelskiej[3]. Jedyną rzeźbą na elewacji budynku jest płaskorzeźba Orła Białego w stylu art déco[4]. Na ścianie budynku znajduje się brązowa tablica poświęcona pracownikom leśnictwa i przemysłu drzewnego poległym w II wojnie światowej[7]. Wewnątrz budynku znajduje się tablica upamiętniająca Józefa Piłsudskiego[8]. Tablica ta została zdemontowana w 1946 i zawieszona ponownie w 1993[9]. Od 2017 znajdują się również dwie tablice upamiętniające leśników – ofiary zbrodni katyńskiej i żołnierzy wyklętych[10]. W 2009 postulowano ustawienie przed budynkiem pomnika pierwszego dyrektora Lasów Państwowych Adama Loreta, jednak ostatecznie odsłonięto go przed nową siedzibą Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych[11]. W 2014 odnowiono aulę audytoryjną (Centrum Multimedialne Ochrony Środowiska)[12].

Budynek pełnił funkcję siedziby władz Lasów Państwowych przez kilkadziesiąt lat. Od II wojny światowej nie był własnością Lasów Państwowych, lecz resortów, w których kompetencjach jest leśnictwo. W latach 40. mieściło się w nim Ministerstwo Leśnictwa, używając adresu ul. Reja 3/5[13]. Od 1999 było to Ministerstwo Środowiska, w latach 2019-2020 Ministerstwo Klimatu, a od 2020 Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych przeniosła się początkowo do budynku należącego do Instytutu Badawczego Leśnictwa na ulicy Bitwy Warszawskiej 3 w Warszawie, a następnie do biurowca na ulicy Grójeckiej 127[14]. W latach 1945–1956 w gmachu mieściła się m.in. siedziba Instytutu Badawczego Leśnictwa[15] jako kontynuatora Instytutu Badawczego Lasów Państwowych.

Przypisy

  1. 1 2 Serwis mapowy Urzędu m.st. Warszawy - zabytki [online] (pol.).
  2. 1 2 3 Grzegorz Mika, Ku nowoczesności – rozwój Ochoty w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Ochota dzielnica z klasą. Architektura i mieszkańcy, Warszawa: Fundacja Hereditas, 2018, s. 82-84, ISBN 978-83-951050-0-5 [zarchiwizowane z adresu 2019-05-11] (pol.).
  3. 1 2 3 Jarosław Zieliński, Ochotnicy na spacer, Warszawa: Veda, 2010, s. 63, ISBN 978-83-61932-22-2 (pol.).
  4. 1 2 3 4 Jerzy Majewski, Polskie orły w stylu art déco, miasta rytm, 22 listopada 2016 (pol.).
  5. 1 2 Pierwsze lata, „Echa Leśne”, wydanie specjalne, 2014, s. 6-7 (pol.).
  6. ↑ Rafał Zubkowicz, Stuletni związek, „Głos Lasu”, 572, wrzesień 2018, s. 42-43 (pol.).
  7. ↑ Ewidencja obiektów upamiętniających na terenie dzielnicy Ochota. [w:] Urząd Dzielnicy Ochota [on-line]. urzadochota.waw.pl. s. 6. [dostęp 2019-09-12].
  8. ↑ Regulamin Odznaki Turystyczno-Krajoznawczej Warszawskie ślady marszałka Józefa Piłsudskiego [online], Komisja Turystyki Pieszej Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (pol.).
  9. ↑ Jam tu, leśnicy polscy!, [w:] Kalendarz z lasu 2013/2014 [pdf], Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2013, s. 51, ISSN 2083-6406 (pol.).
  10. ↑ Szyszko odsłonił tablicę upamiętniającą leśników wyklętych [online], Do Rzeczy, 13 grudnia 2017 (pol.).
  11. ↑ Odsłonięto pomnik Adama Loreta [wideo] [online], Lasy Państwowe, 15 września 2017 (pol.).
  12. ↑ Centrum Multimedialne Ochrony Środowiska [online], Modern Classic [dostęp 2019-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-11] (pol.).
  13. ↑ Przetargi, t. 36, Monitor Polski, 10 kwietnia 1948, s. 14 (pol.).
  14. ↑ Anna Malinowska, Nowa siedziba Lasów Państwowych [online], Lasy Państwowe, 3 lipca 2013 (pol.).
  15. ↑ Andrzej Grzywacz, Szkolnictwo akademickie i nauka leśna, [w:] Andrzej Szujecki, Eugeniusz Bernadzki (red.), Z dziejów Lasów Państwowych i leśnictwa polskiego 1924–2004, t. 3 (2) Lata powojenne i współczesność, Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2006, s. 99, ISBN 83-88478-94-X (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.