Tarnowscy Żydzi upokarzani i torturowani przez niemieckiego policjanta

Getto tarnowskie – utworzone i prowadzone przez nazistowskie Niemcy getto przeznaczone dla ludności żydowskiej istniejące w Tarnowie, w Polsce, w latach 1942–1943.

Początki represji

9 listopada 1939 Niemcy zdewastowali i spalili wszystkie domy modlitw, w tym dwie największe synagogi w mieście (Starą i Nową). W 1941 rozpoczęli przymusowe koncentrowanie w Tarnowie ludności żydowskiej z okolicznych wsi i miasteczek. Wskutek tego w mieście jej liczba wzrosła z 25 tysięcy do 40 tysięcy osób. W marcu 1941 Żydzi mieszkający przy ulicach Krakowskiej i Wałowej otrzymali nakaz opuszczenia swoich lokali i przeniesienia się do utworzonej przez okupanta tzw. dzielnicy żydowskiej położonej we wschodniej części Tarnowa. Obszar ten obejmował głównie teren dzielnicy Grabówka. W lecie 1941 okupanci niemieccy zakazali opuszczania tego terenu, a 15 października 1941 nakazali oddanie wszystkich piecyków i ciepłej odzieży i zażądali zapłacenia kontrybucji w kwocie pół miliona złotych. Począwszy od 8 grudnia 1941 niemiecka policja i wojsko rozpoczęły masowe mordy na ludności żydowskiej w Tarnowie[1].

Największe mordy na tarnowskich Żydach[1]
Okres Liczba zabitych[uwaga 1] Miejsce
czerwiec 1942 3000 Rynek i okoliczne ulice
czerwiec 1942 1500 cmentarz żydowski
czerwiec 1942 6000 las Buczyna w Zbylitowskiej Górze pod Tarnowem
czerwiec 1942 3500 obóz śmierci w Bełżcu
wrzesień 1942 6500 obóz śmierci w Bełżcu
listopad 1942 2000 obóz śmierci w Bełżcu
wrzesień 1943 8000 obóz w Szebniach i Płaszowie
Razem 30 500

Getto

Granice wyznaczonej przez Niemców „stałej dzielnicy żydowskiej” w Tarnowie (sierpień 1942 – wrzesień lub listopad 1942); legenda: granice getta (niebieski), bramy (zielone prostokąty), cmentarz żydowski (żółty), kompleks budynków szpitala żydowskiego (zielony)

19 czerwca 1942 w Tarnowie na mocy zarządzenia landrata Alfreda Kipkego utworzono ogrodzone getto, którego komendantem został Oskar Blache. Przed zamknięciem ulic getta rejestracja wykazała 16 tysięcy osób w wieku od 14 do 50 lat. Zgodnie z rozkazem dowódcy SS, Krugera, tarnowskie getto miało być jednym z pięciu w dystrykcie krakowskim obok Krakowa, Bochni, Rzeszowa i Przemyśla[1]. Likwidacja getta rozpoczęła się 2 września 1943[2]. Do miasta przybył Hauptsturmführer SS, Amon Göth, komendant Obozu Pracy w Krakowie-Płaszowie[1]. Dzielnica żydowska została otoczona. Nastąpiły ostatnie wywózki i mordy. 9 lutego 1944 ogłoszono, że Tarnów został „Judenfrei”[1][3].

Upamiętnienie

Od 1995 corocznie, w połowie czerwca, w rocznicę masowych mordów i utworzenia getta odbywają się w Tarnowie i okolicy Dni Pamięci Żydów Galicyjskich Galicjaner Sztetl[4]. Organizuje je Muzeum Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie, Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie oraz władze miasta i gminy Tarnów. W ramach obchodów odbywają się wystawy, wspólne modlitwy, koncerty oraz zwiedzanie z przewodnikiem miejsc związanych z zagładą i z historią tarnowskich Żydów[5].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Liczby wymordowanych osób podane są w przybliżeniu.

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Janusz Kozioł, Zagłada tarnowskich Żydów, „Galicyjski Tygodnik Informacyjny TEMI” (24 (1922)), 14 czerwca 2017, ISSN 0208-7007.
  2. ↑ Getto w Tarnowie. [dostęp 2015-12-25].
  3. ↑ Muzeum Okręgowe w Tarnowie: Getto w Tarnowie – A Słońce świeciło i wstydziło się. [dostęp 2015-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-26)].
  4. ↑ Galicjaner Sztetl, „Tarnowski Kurier Kulturalny” [dostęp 2017-06-18].
  5. ↑ Muzeum Okręgowe w Tarnowie [online], muzeum.tarnow.pl [dostęp 2017-06-18].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.