Budynek b. Dyrekcji Kolei Wschodniej w Krakowie | |
Państwo | |
---|---|
Siedziba | |
Data założenia |
27 września 1939 |
Data likwidacji |
23 stycznia 1945 |
Prezes |
Generalna Dyrekcja Kolei Wschodniej (niem. Generaldirektion der Ostbahn – Gedob) – organ administracyjny, będący najwyższym szczeblem zarządzania nie-prywatnymi kolejami w Generalnym Gubernatorstwie w okresie od 1939 do 1945 r.
Historia
W agresji Rzeszy Niemieckiej w 1939 na Polskę, swój udział miały koleje niemieckie (Deutsche Reichsbahn). 27 września 1939 formalnie powołano Dyrekcję Kolei (Eisenbahndirektion Lodz) dla tych terenów z siedzibą w Łodzi (później Litzmannstadt) przy ówczesnej Petrikauer Str. (obecnie ul. Piotrkowskiej) 113, w kamienicy handlowo-mieszkalnej Alberta Böhme z 1911 (proj. Romuald Miller)[1][2][3]. Miesiąc później, 26 października przekształcono ją w Generalną Dyrekcję Kolei Wschodniej (Generaldirektion der Ostbahn – Gedob), która następnie przeniosła swoją siedzibę do Krakowa, stolicy nowo utworzonego Generalnego Gubernatorstwa (Generalgouvernement). Tamże dyrekcja mieściła się w budynku b. polskiej Dyrekcji Kolei w Krakowie przy pl. Jana Matejki. Jednocześnie powstały w tym samym czasie tzw. dyrekcje operacyjne Kolei Wschodnich (Ostbahnbetriebsdirektionen – OBD)[4] w Krakowie (Krakau), Lublinie, Radomiu i Warszawie (Warschau). Do obowiązków Dyrekcji Generalnej należało zarządzanie finansami, polityka cenowa i kadrowa, korelacja prawa kolejowego z ustawodawstwem Generalnego Gubernatorstwa. W dniu 9 grudnia 1939 rozwiązano Biuro Rozrachunków b. Dyrekcji Kolei w Łodzi.
Po ataku III Rzeszy na ZSRR
Po ataku Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941, 1 sierpnia 1941 Gedob przejął linie na terenie utworzonego wówczas Dystryktu Galicja Generalnego Gubernatorstwa i powołano Dyrekcję Operacyjną Ostbahn we Lwowie. W wyniku rosnących niemieckich strat terytorialnych 1 listopada 1944 dyrekcję tę wchłonęła Dyrekcja Operacyjna w Krakowie.
Koniec działalności
W styczniu 1945 pozostałości Gedob ewakuowano z Krakowa do Opola, następnie do Czech. Historia Gedob skończyła się 29 kwietnia 1945 w Lesie Bawarskim, na północ od Pilzna, przejęciem pociągu ewakuacyjnego przez jednostki Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych.
Dyrektorzy generalni
- od 9 listopada 1939 do 28 lutego 1940 – Emil Beck[5]
- od 1 kwietnia 1940 do 23 stycznia 1945 – Adolf Gerteis
Przypisy
- ↑ Volkmar Kubitzki: Eisenbahn in Polen 1939–1945. Die Geschichte der Generaldirektion der Ostbahn, transpress Verlag Stuttgart 2004
- ↑ Deutsche Lodzer Zeitung, 12 Oktober 1939
- ↑ Łódź - Piotrkowska 113 - stare zdjęcia, mapa [online], eu/Lodz/b107730,Piotrkowska_113.html?f=440399-foto [dostęp 2024-04-23] .
- ↑ Odpowiedniki polskich dyrekcji [okręgowych] kolei państwowych.
- ↑ Następnie prezydent Reichsbahndirektion Berlin.
Bibliografia
Linki zewnętrzne
- Generaldirektion der Ostbahn (Gedob) Kalendarium Kolei Wschodniej