Gamerki Wielkie
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

olsztyński

Gmina

Jonkowo

Liczba ludności (2021)

89

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

11-042[1]

Tablice rejestracyjne

NOL

SIMC

0477021

Położenie na mapie gminy Jonkowo
Mapa konturowa gminy Jonkowo, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Gamerki Wielkie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Gamerki Wielkie”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Gamerki Wielkie”
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego
Mapa konturowa powiatu olsztyńskiego, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Gamerki Wielkie”
Ziemia53°50′49″N 20°08′20″E/53,846944 20,138889[2]

Gamerki Wielkie (niem. Groß Gemmern[3]) – wieś na Warmii w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jonkowo[4]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

W roku 2021 we wsi mieszkało 89 osób, z czego 49.4% mieszkańców stanowiły kobiety, a 50.6% mężczyźni.[5]

Wieś położona jest w dolinie rzeki Pasłęka. Jest to miejscowość w gminie najdalej wysunięta na zachód.

Miejscowość znajduje się na trasie linii kolejowej Elbląg-Olsztyn. W sąsiedztwie stacji kolejowej Gamerki Wielkie znajduje się przystanek autobusowy. Przez sołectwo Gamerki Wielkie przebiega droga powiatowa nr 1203N Wilnowo – Mostkowo – Jonkowo – Gutkowo.

W skład sołectwa Gamerki Wielkie wchodzą miejscowości Gamerki Wielkie i Gamerki Małe, wsie oddalone od siebie o 2 km.

Pomiędzy Gamerkami Wielkimi a Małymi znajduje się Jezioro Gamerskie (Gamerki/Gamry), które jest największym jeziorem w gminie Jonkowo. Nieopodal wsi przepływa rzeka Pasłęka, która rozgranicza powiaty olsztyński i ostródzki, gminę Jonkowo i gminę Łukta jak i sąsiednie pobliskie miejscowości Mostkowo i Gamerki Wielkie, jest również jest granicą Warmii i Mazur Zachodnich. Na rzece znajdują się obszary objęte ochroną, m.in. Rezerwat przyrody Ostoja bobrów na rzece Pasłęce. Na Zatorzu w lesie, na terenie leśnictwa Bobry znajduje się Jezioro Małe/Leśne wielkości ok. 2,6 ha, głębokość maksymalna ok. 10 m. Służy jako kąpielisko, w części południowej zbiornik połączony rowem z sąsiednim zarastającym jeziorem, a za jego pośrednictwem z rzeką Pasłęką. Część sołectwa obejmuje strefa chronionego krajobrazu i obszar Natura 2000 – Kod PLH280006 (obszary siedliskowe) i Kod PLB280002 (obszary ptasie).

Historia

Wieś została założona w drugiej połowie XIV wiek, dokument lokacyjny wystawiła kapituła warmińska 29 czerwca 1355 r. Prusowie, bracia Ludwik i Piotr otrzymali 8 włók wolnych na założenie wsi na prawie chełmińskim. Kapituła warmińska wydała we Fromborku 7 maja 1400 r. przywilej lokacyjny dla Andreasa Bolena i Johannesa Ulgardena (według innych źródeł dla Andrzeja Polena i Jana Algordena[6] na założenie wsi Gross Gemmern, przyznając im 5 łanów koło jeziora Gymmer.

Pochodzenie nazwy wsi od nazwy jeziora Gamry- od pruskiego – (Gimmer,Gymmer, Gimor, Gamry), zapisy od 1348 r. Nazwa złożona z dwóch części: 1.( gim-, gem-) rodzić się i 2.(-mer), z prus. mary -zatoka. Czyli rodząca się zatoka, chodzi tu zapewne o część jeziora połączoną odpływem z rzeką Pasłęką.

Pierwsza lokalizacja wsi to teren nad jeziorem Gamry – jego zachodnia część naprzeciwko Gamerek Małych, które powstały jako pierwsze, późniejszy rozwój wsi wiązał się z budową kolei i właśnie tam powstała dzisiejsza zabudowa w obrębie stacji kolejowej Gamerki Wielkie. Stacja kolejowa Gamerki Wielkie powstała 5 sierpnia 1883 (na trasie Olsztyn-Morąg). Przed wybuchem II wojny światowej we wsi funkcjonowały- stacja pocztowa(niem. Gross Gemmern Passarge) i duża gospoda. Elektryfikacja linii nastąpiła 9 grudnia 1994 (Olsztyn-Bogaczewo).

Demografia

W 1673 roku zamieszkiwało we wsi 17 osób, 1861 – 44 osoby. Liczba mieszkańców w następnych latach kształtowała się następująco: w 1905 roku – 57 osób, 5 domów, 1933 r. – 117, w 1939 r. – 89 osób, w 2006 r. – 80 osób.

Bibliografia

Gamerki Wielkie na mapie z 1755 roku autorstwa Jana Fryderyka Enderscha

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 254 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 31497
  3. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ Wieś Gamerki Wielkie w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-08] (pol.).
  6. ↑ Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia p.w. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007, ISBN 978-83-918968-1-5

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.