Gailardia
Ilustracja
Gailardia nadobna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

gailardia

Nazwa systematyczna
Gaillardia Foug.
Observ. Phys. 29: 55. Jul 1786
Typ nomenklatoryczny

Gaillardia pulchella Foug.[3]

Gaillardia ×grandiflora
Gaillardia aristata

Gailardia, dzianwa (Gaillardia Foug.) – rodzaj z rodziny astrowatych. Należy do niego 21 gatunków[4]. Występują one głównie w Ameryce Północnej (od Kanady po Meksyk), dwa tylko gatunki pochodzą z Ameryki Południowej[5][4]. Rosną na prerii i w formacjach leśnych[6].

Niektóre gatunki i mieszańce uprawiane są jako rośliny ozdobne: gailardia nadobna G. pulchella, gailardia oścista G. aristata, gailardia ogrodowa G. hybrida i gailardia wielkokwiatowa G. ×grandiflora[7][8].

Morfologia

Pokrój
Byliny, rośliny roczne lub dwuletnie osiągające do 1 m wysokości[6].
Liście
Odziomkowe lub łodygowe, skrętoległe. Blaszki zwykle ząbkowane lub pierzasto wcinane[6].
Kwiaty
Koszyczki duże, osadzone pojedynczo na długich szypułkach. Okrywy z jajowatymi listkami ułożonymi w jednym lub dwóch rzędach, po kwitnieniu odgiętymi. Kwiaty brzeżne w koszyczku są języczkowate i sterylne, żółte lub czerwone, u niektórych gatunków lub odmian dwubarwne. Kwiaty w środku koszyczka rurkowe, obupłciowe, przeważnie purpurowe[6].
Owoce
Owłosione niełupki z puchem kielichowym w postaci ościsto zakończonych łusek[6].

Systematyka

Synonimy taksonomiczne[3][9]

Gaillarda Fougeroux 1876, corr. Fougeroux 1788, Guentheria Spreng.

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Heliantheae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae[9].

Wykaz gatunków[4]
  • Gaillardia aestivalis (Walter) H.Rock
  • Gaillardia amblyodon J.Gay
  • Gaillardia aristata Pursh – gailardia oścista, dzianwa oścista
  • Gaillardia arizonica A.Gray
  • Gaillardia cabrerae Covas
  • Gaillardia candelaria B.L.Turner
  • Gaillardia coahuilensis B.L.Turner
  • Gaillardia comosa A.Gray
  • Gaillardia gypsophila B.L.Turner
  • Gaillardia henricksonii B.L.Turner
  • Gaillardia megapotamica Baker
  • Gaillardia mexicana A.Gray
  • Gaillardia multiceps Greene
  • Gaillardia parryi
  • Gaillardia pinnatifida Torr.
  • Gaillardia powellii B.L.Turner
  • Gaillardia pulchella Foug. – gailardia nadobna, dzianwa nadobna
  • Gaillardia spathulata A.Gray
  • Gaillardia suavis (A.Gray & Engelm.) Britton & Rusby
  • Gaillardia tontalensis Hieron.
  • Gaillardia turneri Averett & A.M.Powell

Zastosowanie

Uprawiane w ogródkach kwiatowych i na działkach, jako rośliny ozdobne i na kwiaty cięte. Są odporne, dobrze znoszą upały, suszę, silne wiatry i zimno[5]. Najlepiej rosną w pełnym słońcu na przepuszczalnym podłożu. W okresie kwitnienia mogą wymagać podpierania, gdyż ich ciężkie kwiatostany u uprawnych kultywarów mogą przewracać roślinę. Rozmnaża się przez wysiew nasion lub podział roślin wiosną. Przed zimą byliny należy przyciąć nisko nad ziemią.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. 1 2 Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-03].
  4. 1 2 3 Gaillardia Foug.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-18].
  5. 1 2 Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  6. 1 2 3 4 5 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 357. ISBN 0-333-74890-5.
  7. ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 39-40.
  8. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 83. ISBN 978-83-925110-5-2.
  9. 1 2 Genus Gaillardia Foug.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-07-26].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.