Gęsiówka alpejska
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

gęsiówka

Gatunek

gęsiówka alpejska

Nazwa systematyczna
Arabis alpina L.
Sp. pl. 2:664. 1753[3]

Gęsiówka alpejska[4] (Arabis alpina L.) – gatunek rośliny należący do rodziny kapustowatych[3].

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek głównie arktyczno-alpejski. Występuje w północnych regionach Ameryki Północnej (prowincje Quebec i Northwest Territory w Kanadzie), na Grenlandii, w górach Europy, tundrze Półwyspu Skandynawskiego, na obszarach Azji o klimacie umiarkowanym(przez Azję Mniejszą, Kaukaz po Himalaje. Zanotowano występowanie także w Algierii i Maroku w Afryce Północnej[5]. W Polsce występuje w Tatrach i na Babiej Górze, przy czym dolinami rzecznymi dochodzi do pasma Policy i Pienin, a także w Karkonoszach. W Tatrach jest częsty[6]. Jest uprawiana jako roślina ozdobna[5].

Morfologia

Pokrój
Tworzy luźne darnie. Gatunek bardzo zmienny pod względem kształtu liści, wielkości kwiatów czy owoców.
Łodyga
Posiada liczne rozłogi, zakończone różyczkami liści. Pędy kwiatowe wysokości do 30 cm. Jest przeważnie gwiazdkowato owłosiona, czasami tylko naga. Oprócz pędów kwiatowych tworzy także pędy płonne[6]
Liście
Jajowate lub sercowate, brzeg blaszki liściowej grubo ząbkowany (ząbki ostro zakończone). Dolne liście są zaostrzone. Liście łodygowe mają uszaste, wąsko oskrzydlone nasady[7].
Kwiaty
Białe, zebrane w gęste grona. 4 jajowate i rozwarte płatki korony o długości 7–11 mm. Na szypułkach kwiatowych gwiazdkowate włosy wyrastające na trzoneczkach o długości ok. dwukrotnie mniejszej od ich grubości[7].
Owoc
Luźno osadzona i odstająca łuszczyna o długości 3–5 cm. Łuszczyna jest spłaszczona z płaskimi klapami i słabo widocznym środkowym nerwem. Nasiona oskrzydlone bardzo wąską błoną[6].

Biologia i ekologia

Bylina, oreofit, chamefit. Rośnie na wilgotnych i skalistych miejscach; na wilgotnych skałach i piargach, nad potokami. Spotkać ją można zarówno na granitowym, jak i wapiennym podłożu. W Tatrach występuje od podnóża niemal po najwyższe szczyty. Kwitnie od maja do sierpnia[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Thlaspietalia rotundifolii[8]. Liczba chromosomów 2n = 16[9].

Zmienność

Występuje w dwóch podgatunkach[5]:

  • Arabis alpina L. subsp. alpina
  • Arabis alpina L. subsp. caucasica (Willd.) Briq. Przez niektórych botaników jest uważany za odrębny gatunek – gęsiówkę kaukaską (Arabis caucasica Willd.)

Zastosowanie

Roślina ozdobna – uprawiana na rabatach i w ogródkach skalnych. Równie dobrze nadaje się do obsadzania murków i na obwódki. Wymaga słonecznego stanowiska. Uprawiana jest z nasion lub sadzonek. W uprawie kwitnie w miesiącach kwiecień-maj następnego roku od wysiewu nasion.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
  3. 1 2 The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
  4. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. 1 2 3 Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2017-01-12].
  6. 1 2 3 4 Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  7. 1 2 Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1988.
  8. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych. Warszawa. ISBN 83-01-14439-4.
  9. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.