Franciszek Bunsch
Ilustracja
Franciszek Bunsch
Data i miejsce urodzenia

9 sierpnia 1926
Bielsko

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo, grafika

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka „Honoris Gratia”

Franciszek Bunsch (ur. 9 sierpnia 1926 w Bielsku) – polski malarz i grafik, przedstawiciel krakowskiej szkoły grafiki warsztatowej, specjalizuje się w metaforycznej wizji rzeczywistości. Wieloletni wykładowca i profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Syn malarza Adama Bunscha, młodszy brat scenografa Alego Bunscha.

Życiorys

W roku 1938 rozpoczął naukę w gimnazjum w Bielsku, przerwaną wkrótce przez wybuch II wojny światowej. Podczas okupacji niemieckiej uczył się w Kunstgewerbeschule[1] w Krakowie (Szkole Rzemiosła Artystycznego, plastycznej szkole zawodowej opartej nieoficjalnie na ograniczonym programie ASP, zamkniętej na początku 1943 r.). Zaraz po wojnie studiował malarstwo u prof. Eugeniusza Eibischa i grafikę pod kierunkiem profesorów Andrzeja Jurkiewicza, Ludwika Gardowskiego i Konrada Srzednickiego w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1945-1949)[2], następnie odbył dwuletni staż w Akademie Výtvarných Umění w Pradze (1950-1951). Dyplom uzyskał w roku 1955.

W 1952 r. został asystentem prof. Ludwika Gardowskiego w pracowni drzeworytu[3] w ASP w Krakowie. Po odejściu profesora na emeryturę w roku 1965 objął samodzielnie prowadzenie pracowni (w 1990 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego), aż do czasu przejścia na emeryturę w roku 1996[4]. Na uczelni pełnił różne funkcje programowe i organizacyjne, w tym dwukrotnie funkcję prorektora w latach 1972-1975 i 1984-1987.

Od roku 1951 bierze udział w wystawach ogólnopolskich, regionalnych oraz w wystawach grafiki polskiej za granicą m.in.: w Belgii, Holandii, ZSRR oraz Rosji, Danii, Norwegii, NRD, na Kubie i Węgrzech, w Austrii, Czechosłowacji, Wenezueli, Urugwaju, Meksyku, Jugosławii, Bułgarii, Szwecji, Szwajcarii, Turcji, Japonii, Finlandii, Algierii, Tunezji, Islandii, Hiszpanii, Francji, Niemczech, Kanadzie i USA. Pokazał także ponad 30 wystaw indywidualnych, stając się jednym z cenionych reprezentantów nurtu metaforycznego grafiki warsztatowej, wykonywanej w tradycyjnych technikach[5]. Punktem wyjścia dla jego twórczości graficznej bywały często dzieła i motywy literackie[6], jednak swobodna inspiracja materią literacką (Wejście do piekieł, Otchłań) prowadziła do przedstawienia własnej, onirycznej wizji (Motyl II, cykl Wyspy, a także Brama raju, Wędrowiec czy Monument), w której można dostrzec również nawiązanie do surrealizmu (Ogrodnik, Opowieść, Uskrzydlony, Animal)[7].

Zajmował się również ilustracją książkową oraz opracowaniem graficznym wydawnictw, przygotowując takie pozycje, jak: m.in. cykle drzeworytów do J. de la Madelène Pan na Piaskowym Zamku (II nagroda na II Ogólnopolskiej Wystawie Książki i Ilustracji, Warszawa 1955) oraz Ballad i romansów A. Mickiewicza (wyróżnienie na Ogólnopolskim Konkursie na ilustracje do dzieł Adama Mickiewicza, Warszawa 1956), T. Kudlińskiego, Maska i oblicze teatru (1963, wraz z żoną, malarką Krystyną Bunsch-Gruchalską)[8], a także ilustrując trylogię antyczną Olimpias, Parmenion, Aleksander K. Bunscha[9]. W latach 1960-1980 zaprojektował serie kart do gry[10], wydawane w wielkich nakładach przez Krakowskie Zakłady Wyrobów Papierowych (obecnie Fabryka Kart Trefl-Kraków), które następnie weszły do kanonu polskich wzorów kart[11].

Uprawia jednocześnie sztukę ekslibrisu uczestnicząc w licznych wystawach (m.in. I nagroda na VII Międzynarodowym Przeglądzie Ekslibrisu im. P. Stellera w Katowicach w roku 2010)[12], a także realizuje unikatowe książki autorskie, m.in. Oko (2006), Fragmenty (2007), Cisza (2007), Motyle (2008)[13].

Jest ponadto autorem wielu publikacji o charakterze teoretycznym i podręcznikowym. W roku 2022 wydał książkę U kresu labiryntu[14], zawierającą wspomnienia, eseje oraz opowiadania, wyróżnioną nagrodą w III edycji Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO[15].

Za działalność pedagogiczną otrzymał Złoty Krzyż Zasługi (1973), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1975) oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1983).

W 1988 roku przyznano mu Nagrodę Miasta Krakowa[16] za całokształt twórczości plastycznej.

W roku 1993 za wybitne zasługi dla kultury polskiej został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[17]. Wyróżniono go także w 2017 r. odznaką „Honoris Gratia” w uznaniu zasług dla miasta Krakowa[18].

W roku 2021 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego nadał mu Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[19].

Najważniejsze wystawy indywidualne

  • 1960 - Kraków, BWA - grafiki
  • 1962 - Szczecin, BWA - grafiki
  • 1966 - Kraków, TPSP Pałac Sztuki - grafiki
  • 1968 - Bratysława, Budapeszt, Praga, Sofia, Ośrodki Informacji i Kultury Polskiej
  • 1970 - Kraków, Klub Dziennikarza, Szkice z podróży - tempery i rysunki
  • 1974 - Armadale (Australia) - Langsam Galleries - grafiki
  • 1976 - Kraków, Desa, Galeria „B" - grafiki
  • 1979 - Katowice, Galeria Wydziału Grafiki ASP - grafiki
  • 1980 - Zamość, BWA - grafiki
  • 1986 - Kraków, BWA, Galeria „Arkady" - grafiki, tempery, rysunki
  • 1987 - Lipsk (Niemcy), Ośrodek Informacji i Kultury Polskiej - grafiki, tempery, rysunki.
  • 1987 - Bitterfeld (Niemcy), Ośrodek Kultury - grafiki
  • 1987 - Kraków, Nowohuckie Centrum Kultury - grafiki, tempery, rysunki
  • 1988 - Warszawa, Galeria TEST - grafiki, tempery
  • 1989 - Lublin, Mała Galeria Grafiki - grafiki
  • 1989 - Kraków, Galeria w Hotelu Forum - grafiki
  • 1991 - Madryt (Hiszpania), Galeria Detursa - grafiki
  • 1996 - Kraków, Wydział Grafiki ASP - grafiki
  • 1997 - Lubin, Galeria Zamkowa - grafiki, tempery
  • 1998 - Wrocław, Galeria Miejska - grafiki, rysunki
  • 1999 - Kraków, Nowohuckie Centrum Kultury - grafiki, tempery
  • 2001 - Kraków, Pałac Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych - grafiki, tempery
  • 2008 - Kraków, Galeria Jednej Książki, ASP - ekslibrisy i książki autorskie
  • 2013 - Kraków, Galeria „Oko dla Sztuki”, Międzynarodowe Triennale Grafiki - grafiki
  • 2014 - Warszawa, Galeria Katarzyny Napiórkowskiej - grafiki
  • 2014 - Wrocław, Galeria Domus - grafiki
  • 2015 - Kraków, Galeria Centrum NCK, Franciszek Bunsch - rysunek a grafika, Wystawa towarzysząca Międzynarodowemu Triennale Grafiki Kraków-2015 - grafiki, rysunki, tempery
  • 2016 - Szczecin, Zamek Książąt Pomorskich, Galeria Północna, Sygnowano: Bunsch - grafiki, rysunki, tempery
  • 2016 - Szczecin, Książnica Pomorska, Od pomysłu do projektu - projektowanie kart do gry
  • 2016 - Kraków, Galeria Ekslibrisu DK Podgórze, Prof. Franciszek Bunsch - ekslibrisy i małe grafiki
  • 2017 - Szczecin, Książnica Pomorska, Grafika z książką w tle – grafiki, ilustracje, ekslibrisy
  • 2018 - Zielona Góra, Galeria Biblioteki Norwida, Franciszek Bunsch. Malarstwo, rysunek, grafika
  • 2018 - Kraków, Galeria ASP, Uniwersytet Ekonomiczny oraz Galeria Centrum NCK, Franciszek Bunsch. Przestrzeń dla sztuki - grafika, rysunek, malarstwo. Trzy wystawy monograficzne[20] w ramach Open Eyes Festival, wydarzenie towarzyszące kongresowi Open Eyes Economy Summit 2018[21].
  • 2020 - Bielsko-Biała, Muzeum Historyczne, Franciszek Bunsch - Powroty, prezentacja online[22]

Prace w zbiorach

Ważniejsze opracowania i publikacje autorskie

  • Dzieje nauczania grafiki w ASP w Krakowie w latach 1939-1968, „Zeszyty Naukowe ASP w Krakowie", 1972.
  • Drzeworyt - podręcznik techniki (część podręcznika ogólnego), „Zeszyty Naukowe ASP w Krakowie", 1972.
  • Fotografia i obraz (Widzenie fotograficzne i widzenie malarskie), „Fotografia" 1984, nr 3 i Wyd. Wydziału Grafiki ASP, Kraków 1986.
  • Kształcenie grafików w krakowskiej ASP (wstęp do katalogu wystawy Grafika w krakowskiej ASP), Kraków 1986.
  • Krakowska szkoła grafiki (artykuł polemiczny), Wyd. Wydziału Grafiki ASP, Kraków 1986.
  • Związki polskiego drzeworytu współczesnego z tradycją drzeworytu japońskiego, wykład inauguracyjny w Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie 1995 oraz Wyd. Wydz. Grafiki ASP, Kraków 1995.
  • W obronie wyobraźni, [w:] Problemy współczesnej edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży, materiały posesyjne, WSSP, Kraków 1990.
  • Pogmatwane początki, artykuł do katalogu I Wystawa Sztuki Nowoczesnej - pięćdziesiąt lat później, Galeria Starmach, Kraków 1998 oraz „Wiadomości ASP" 2003, nr 25, s. 7-11.
  • O pożytku nauki liternictwa, „Wiadomości ASP" 2002, nr 21.
  • Rozważania o strukturze ASP w Krakowie, s. 9-10 oraz Przyszłość a tradycja, s. 11, „Wiadomości ASP" 2004, nr 29.
  • Prof. Ludwik Gardowski - wspomnienie w 40 rocznicę śmierci, „Wiadomości ASP" 2005, nr 33, s. 18.
  • Czterdziestolecie oraz Grafika i pamięć, Stowarzyszenie Międzynarodowe Triennale Grafiki, Kraków 2006, s. 74-76 oraz „Wiadomości ASP" 2006, nr 36, s. 5-6.
  • Zbiory grafiki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, „Wiadomości ASP" 2006, nr 36, s. 22-23.
  • Rozdziały: Papier, s. 12-13, Rycina, s. 14-15, Drzeworyt, s. 19-27, [w:] Grafika artystyczna - podręcznik warsztatowy, Akademia Sztuk Pięknych w Poznaniu 2007.
  • Kilka uwag o ekslibrisie oraz O książeczkach autorskich, wstęp do katalogu wystawy Franciszek Bunsch - ekslibrisy, książeczki autorskie, Biblioteka Główna ASP w Krakowie 2008 oraz „Wiadomości ASP" 2008, nr 14, s. 11.
  • Na marginesie wystawy drzeworytu polskiego, [w:] Wielość w jedności - Drzeworyt polski po 1900 roku. Materiały z sesji naukowej, Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy 2009, s. 15-19.
  • Na marginesie wystawy, wstęp do katalogu Franciszek Bunsch - wystawa grafiki, Galeria „Oko dla Sztuki”, Kraków 2013.
  • Powrót Odysa - po latach, „Wiadomości ASP" 2014, nr 66, s. 71-73.
  • Od pomysłu do projektu - projektowanie kart do gry, [w:] Od pomysłu do projektu - projektowanie kart do gry. Krystyna Bunsch-Gruchalska & Franciszek Bunsch, Szczecin 2016, s. 3-9.

Grafiki

Przypisy

  1. ↑ A. Kiljańska: Staatliche Kunstgewerbeschule 1939-1943. W: Kunstgewerbeschule 1939-1943 i Podziemny Teatr Niezależny Tadeusza Kantora w latach 1942-1944.. Kraków: Cricoteca, 2007, s. 49-71. ISBN 978-83-61213-00-0.
  2. ↑ red. M. Ziółkowska, W. Grzybała: Unikanie stanów pośrednich - Andrzej Wróblewski (1927-1957). Warszawa: Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, 2014, s. 263, 282, 289, 330, 607. ISBN 978-3-7757-3796-8.
  3. ↑ J. Fejkiel: W dialogu z mistrzami. W: A. Toborowicz: Grafika ASP Kraków. Kraków: ASP, 2013, s. 44-45. ISBN 978-83-64448-19-5.
  4. ↑ J. Więckowska-Lazar: Grafika Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W: 175 lat nauczania malarstwa, rzeźby i grafiki w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Kraków: Oficyna Artystów „Sztuka”, 1994, s. 130, 147, 150, 155-157, 308, 351, 368, 397. na książce wydrukowany ISBN 8990135000. ISBN 83-901350-0-0.
  5. ↑ J. Madeyski: Malarstwo Franciszka Bunscha. W: Franciszek Bunsch. Grafiki – tempery. Kraków: TPSP, 2001, s. 11-14. ISBN 83-88121-40-5.
  6. ↑ J. Bończa-Szabłowski. Finezja mistrza miedziorytu. „Rzeczpospolita”, 29.04.2014.
  7. ↑ M. Sołtysik. Franciszek Bunsch mistrz świadomego rytu. „Kraków”. nr 9. 2015. s. 72-73.
  8. ↑ T. Kudliński: Maska i oblicze teatru. Opracowanie graficzne i ilustracje: Krystyna Bunsch-Gruchalska i Franciszek Bunsch. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1963.
  9. ↑ Wydanie serii: K. Bunsch: Parmenion (1967, wyd. I), Olimpias (1968), Aleksander (1969). Warszawa: Nasza Księgarnia.
  10. ↑ Od pomysłu do projektu – projektowanie kart do gry. Krystyna Bunsch-Gruchalska & Franciszek Bunsch. Szczecin: 2016. ISBN 978-83-64070-06-8.
  11. ↑ S. Cyfert: Krótka historia polskich kart do gry. Alta Carta. [dostęp 2016-03-19].
  12. ↑ VII Międzynarodowy Przegląd Ekslibrisu Drzeworytniczego i Linorytniczego im. P. Stellera (katalog). Katowice: BŚ, 2010, s. 10, 14-15. ISBN 978-83-60209-66-0.
  13. ↑ (AN). Książki autorskie Franciszka Bunscha. „Dziennik Polski”, 22.01.2008.
  14. ↑ F. Bunsch: U kresu labiryntu. Austeria, Kraków, 2022. [dostęp 2022-05-27].
  15. ↑ Wyniki III edycji Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO. Kraków Miasto Literatury UNESCO. [dostęp 2022-05-27].
  16. ↑ red. A.H. Stachowski: Encyklopedia Krakowa. Warszawa, Kraków: Wyd. Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13325-2.
  17. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 listopada 1993 r. o nadaniu orderów. M.P. 1993 nr 66 poz. 585. [dostęp 2017-02-06].
  18. ↑ Zarządzenie nr 289/2017 Prezydenta Piasta Krakowa z dnia 01.02.2017 r. BIP Miasta Krakowa. [dostęp 2017-02-06].
  19. ↑ Serwis Prasowy: Medal „Gloria Artis” dla Profesora Franciszka Bunscha. Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie. [dostęp 2021-10-21].
  20. ↑ Franciszek Bunsch – Przestrzeń dla sztuki. Monograficzne wystawy prac artysty w ramach Open Eyes Festival. Rynek i Sztuka. [dostęp 2018-12-06].
  21. ↑ Przestrzeń dla sztuki. Franciszek Bunsch. Wydarzenia, Open Eyes Festival 2018. [dostęp 2018-12-06].
  22. ↑ Franciszek Bunsch – Powroty. Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej, 2020. [dostęp 2021-05-02].

Bibliografia

  • 175 lat nauczania malarstwa, rzeźby i grafiki w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, wyd. Oficyna Artystów „Sztuka”, Kraków 1994, s. 130, 147, 150, 155-157, 308, 351, 368, 397. Na książce ISBN 8990135000 ISBN 83-901350-0-0.
  • Kunstgewerbeschule 1939-1943 i Podziemny Teatr Niezależny Tadeusza Kantora w latach 1942-1944, wyd. Cricoteca, Kraków 2007, s. 5-16, 65, 83. ISBN 978-83-61213-00-0
  • A. Toborowicz, Grafika ASP Kraków, wyd. ASP, Kraków 2013, s. 44-45. ISBN 978-83-64448-19-5
  • 83 lata pracowni liternictwa i typografii w ASP w Krakowie, wyd. ASP, Kraków 2012, s. 11, 15. ISBN 978-83-62321-26-1
  • F. Bunsch, A. Pasicki, Z. Jeżo, Pracownia Drzeworytu ASP w Krakowie: notatki z przeszłości, wyd. ASP, Kraków 1988.
  • J. Madeyski, Malarstwo Franciszka Bunscha, [w:] Franciszek Bunsch. Grafiki - tempery, TPSP, Kraków 2001, s. 11-14. ISBN 83-88121-40-5
  • Wielość w jedności - Drzeworyt polski po 1900 roku. Materiały z sesji naukowej, red. naukowa: B. Chojnacka, M. F. Woźniak, wyd. Muzeum Okręgowe im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2009, s. 12, 5-19, 146, 155, 157. ISBN 83-86580-69-0
  • S. Cyfert: Krótka historia polskich kart do gry. [dostęp 2016-03-17].
  • VII Międzynarodowy Przegląd Ekslibrisu Drzeworytniczego i Linorytniczego im. P. Stellera (katalog), Katowice 2010, s.10, 14-15. ISBN 978-83-60209-66-0
  • Książki autorskie Franciszka Bunscha, (AN), „Dziennik Polski", 22.01.2008.
  • P. Taranczewski, F. Bunsch, Życie na niby, malowanie na serio, „Wiadomości ASP” nr 50, 06.2010, s. 10-22.
  • J. Bończa-Szabłowski, Finezja mistrza miedziorytu, „Rzeczpospolita", 29.04.2014.
  • W. Krupiński, Profesor Franciszek Bunsch: Znaleźć własną postawę i siłę, „Dziennik Polski”, 19-20.09.2015. [dostęp 2018-04-22]
  • M. Sołtysik, Franciszek Bunsch mistrz świadomego rytu, „Kraków” 2015, nr 9, s. 72-73.
  • Franciszek Bunsch - rysunek a grafika, Międzynarodowe Triennale Grafiki Kraków-2015. [dostęp 2015-10-08]
  • Sygnowano: Bunsch - malarstwo, grafika, rzeźba, teatr, literatura, (katalog), Szczecin 2016.
  • Krystyna Bunsch-Gruchalska, Od pomysłu do projektu - projektowanie kart do gry. Krystyna Bunsch-Gruchalska & Franciszek Bunsch, Franciszek Bunsch, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2016, ISBN 978-83-64070-06-8.
  • J. Bończa-Szabłowski, Wielka planeta Bunsch, „Rzeczpospolita”, 22.04.2016. [dostęp 2018-04-22]
  • P. Taranczewski, Wspominając Akademię: napisane, wysłuchane, zapisane, wyd. ASP, Kraków, 2017, s. 9, 362-379, 380-401. ISBN 978-83-65570-47-5
  • Prezentacje. Franciszek Bunsch, „Pro Libris” nr 1-2 (62-63), 2018. [dostęp 2018-04-22]
  • Franciszek Bunsch: grafika, rysunek, malarstwo, red. F. Bunsch, J. Gościej-Lewińska, NCK, Kraków 2018. ISBN 978-83-950933-0-2
  • S. Tabisz, W nastroju poezji… O twórczości malarskiej, rysunkowej i graficznej Franciszka Bunscha, „Wiadomości ASP” nr 85, 2019, s. 80-83.
  • Bielskie Muzeum Historyczne prezentuje twórczość Franciszka Bunscha, Silesia24, 01.11.2020. [dostęp 2021-05-02]
  • Medal „Gloria Artis” dla Profesora Franciszka Bunscha, Serwis Prasowy, Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie, 20.10.2021. [dostęp 2021-10-28]
  • F. Bunsch, U kresu labiryntu, Wyd. Austeria, Kraków 2022. ISBN 978-83-7866-473-4 [dostęp 2022-05-27]

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.