Format telewizyjny – licencja na produkcję kolejnych wersji audycji telewizyjnej, który jest już lub był produkowany na innym rynku (zwykle: w innym państwie). Kupując format, stacja telewizyjna lub działający na jej rzecz zewnętrzny producent nabywa możliwość legalnego powielenia istniejącego już programu.
Formaty powstają najczęściej na bazie programów, które odniosły duży sukces na swoim macierzystym rynku. Rzadziej są opracowywane przez wyspecjalizowane firmy, które następnie sprzedają je nadawcom i producentom z różnych państw. Handel formatami należy do najszybciej rozwijających się gałęzi międzynarodowego rynku telewizyjnego. Najważniejszym powodem sięgania przez telewizje po formaty jest chęć zminimalizowania ryzyka związanego z wprowadzaniem do swojej oferty nowych programów. Adaptując popularny w innych krajach format, stacja ma nadzieję na powtórzenie jego sukcesu na swoim rynku. Gatunkiem telewizyjnym, w którym zjawisko formatów ma najdłuższe tradycje, są teleturnieje i programy rozrywkowe. W ogromnej większości na formatach oparte są reality shows. W ostatnich latach taki sposób produkcji staje się także coraz bardziej popularny w odniesieniu do seriali.
Największymi na świecie specjalistycznymi targami programów telewizyjnych, na których prezentowane są i nabywane m.in. formaty, są MIPTV, odbywające się co roku w Cannes[1].
Wybrane formaty realizowane w Polsce
- Teleturnieje
- Who Wants to Be a Millionaire? (polska wersja: Milionerzy)
- Wheel of Fortune (polska wersja: Koło Fortuny)
- Name That Tune (polska wersja: Jaka to melodia?)
- The Weakest Link (polska wersja: Najsłabsze ogniwo)
- Family Feud (polska wersja: Familiada)
- Greed (polska wersja: Chciwość czyli żądza pieniądza)
- Talent show
- Got Talent (polska wersja: Mam talent!)
- So You Think You Can Dance (polska wersja: You Can Dance – Po prostu tańcz)
- Idol (polska wersja: Idol)
- The Voice (polska wersja: The Voice of Poland; również odsłona dla dzieci i odsłona dla seniorów)
- The X Factor (polska wersja: X Factor)
- w tym celebrity talent show:
- Dancing with the Stars (polska wersja: Dancing with the Stars. Taniec z gwiazdami)
- Your Face Sounds Familiar (polska wersja: Twoja twarz brzmi znajomo)
- Soapstar Superstar (polska wersja: Jak oni śpiewają i Star Voice. Gwiazdy mają głos)
- Dancing on Ice (polska wersja: Gwiazdy tańczą na lodzie)
- Seriale
- Don Matteo (polska wersja: Ojciec Mateusz)
- Yo Soy Betty, La Fea (polska wersja: BrzydUla)
- Unter Uns (polska wersja: Na Wspólnej)
- Un gars, une fille (polska wersja: Kasia i Tomek)
- Rules of Engagement (polska wersja: Reguły gry)
- Everybody Loves Raymond (polska wersja: Wszyscy kochają Romana)
- Camera Café (polska wersja: Camera Café)
- Komisarz Rex (polska wersja: Komisarz Alex)
- Reality show
- Big Brother (polska wersja: Big Brother)
- Fort Boyard (polska wersja: Fort Boyard)
- MasterChef (polska wersja: MasterChef; również odsłona dla dzieci i odsłona dla nastolatków)
Polskie formaty za granicą
Niektóre polskie programy telewizyjne zostały następnie przekształcone w formaty sprzedane lub oferowane do innych krajów. Dużym sukcesem okazała się sprzedaż formatu powstałego na bazie serialu M jak miłość, którego rosyjska wersja pt. Lubow kak lubow zdobyła uznanie widzów[2], a także teleturnieju Gra w ciemno, który doczekał się swojej lokalnej wersji w co najmniej pięciu różnych krajach czy serialu Ranczo, którego estoński odpowiednik Naabriplika gościł w tamtejszej telewizji przez siedem lat.
Polska wersja | Zagraniczne wersje | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tytuł | Rodzaj | Kanał | Emisja | Kraj | Tytuł | Kanał | Emisja | Źr. |
Awantura o kasę | teleturniej | Polsat | 2002–2005 | Nowa Zelandia | Cash Battle | TV2 | 2005 | [3] |
Dom nad rozlewiskiem | serial obyczajowy | TVP1 | 2009 | Łotwa | Māja pie ezera | LTV | 2015 | [4] |
Glina | serial kryminalny | TVP1 | 2004; 2008 | Rosja | Morozow (Морозов) |
Pierwyj kanał | 2007 | [5] |
Gra w ciemno[uwaga 1] | teleturniej | Polsat | 2005–2007 | Czechy | Naslepo | ČT1 | 2008 | [6][7] |
Grecja | Lefta sta tyfla (Λεφτά στα τυφλά) |
Mega Channel | 2006–2007 | [8][9] | ||||
Hiszpania | El negociador | TVE | 2007–2008 | [6][10] | ||||
Wietnam | Thử tài thách trí | HTV7 | 2011–2016 | [11][12] | ||||
ZEA | Almfawd (المفاوض) |
Dubai TV | 2010 | [13][14] | ||||
Kryminalni | serial kryminalny | TVN | 2004–2008 | Litwa | Kriminalistai | LNK | 2013 | [15] |
Rosja | Komanda Cze (Команда Че) |
REN TV | 2011 | [5] | ||||
M jak miłość | serial obyczajowy | TVP2 | od 2000 | Rosja | Lubow kak lubow (Любовь как любовь) |
Pierwyj kanał | 2006–2007 | [2][5] |
Przepis na życie | serial obyczajowo-komediowy | TVN | 2011–2013 | Litwa | Gyvenimo receptai | LNK | 2014–2016 | [16][17] |
Ranczo | serial obyczajowo-komediowy | TVP1 | 2006–2016 | Estonia | Naabriplika | Kanal 2 | 2013–2019 | [18][19] |
Świat według Kiepskich | serial komediowy | Polsat | od 1999 | Ukraina | Niepruchi (Непрухи) |
TRK Ukraina | 2010 | [5] |
Uwagi
- ↑ Oprócz wymienionych, format został sprzedany też do kilku innych krajów, w których ostatecznie nie doszło do emisji. Na przykład w ukraińskiej telewizji powstał jedynie odcinek pilotażowy (https://mrm.ua/ru/news/248).
Przypisy
- ↑ Strona główna targów
- 1 2 Urszula Baranowska, Sprawdzona rozrywka, „Licencje” (dodatek do magazynu Media i Marketing Polska, marzec 2009)
- ↑ Cash Battle. Ngā Taonga Archive. (ang.).
- ↑ Sēriju filma «Māja pie ezera»: iepazīsti aktierus. TV Net, 26 września 2015. (łot.).
- 1 2 3 4 Mirosława Siegida: Адаптации и ремейки. Kinopressa, 17 maja 2017. (ros.).
- 1 2 Gra w ciemno. ATM.
- ↑ Naslepo. Česká televize. (czecz.).
- ↑ Λεφτά στα τυφλά. iShow. (gr.).
- ↑ MEGA τηλεπαιχνίδια. Mikrofwno. (gr.).
- ↑ El negociador. FormulaTV. (hiszp.).
- ↑ Gameshow "Thử tài thách trí" trên VTVcab 1 – Giải Trí TV. VTVCab, 10 czerwca 2013. (wiet.).
- ↑ Xem truyền hình htv7 trực tuyến. Clip TV. (wiet.).
- ↑ Назвался форматом – выходи на международный рынок. Media Resources Management, 26 lutego 2015. (ukr.).
- ↑ إبراهيم بادي يستقيل ويقدم برنامج المفاوض. Al-Jazirah, 6 marca 2010. (arab.).
- ↑ Alvydas Šlepikas režisuoja naują lietuvišką serialą „Kriminalistai“. Žmonės, 5 lutego 2013. (lit.).
- ↑ Adrian Jabłoński: Polskie programy telewizyjne za granicą? Nasze stacje sprzedają licencje na ich produkcje. Today.pl, 6 grudnia 2015.
- ↑ Inga Norkutė. Valstybinio Šiaulių dramos teatras. (lit.).
- ↑ Powstaje estońskie „Ranczo” i łotewski „Dom nad rozlewiskiem”. wirtualnemedia.pl, 2014-08-08.
- ↑ Naabriplika. Kanal 2. (est.).
Bibliografia
- Kretschmer, M., Singh, S., and Wardle, J. (2009), The Exploitation of Television Formats, ESRC Digital Resource, Bournemouth University (wersja elektroniczna)