Fiołek wyniosły
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

fiołkowate

Rodzaj

fiołek

Gatunek

fiołek wyniosły

Nazwa systematyczna
Viola elatior Fr.
Novit. Fl. Svec., ed. 2: 277 (1828)[3]

Fiołek wyniosły (Viola elatior Fr.) – gatunek roślin z rodziny fiołkowatych (Violaceae). Występuje w Azji i w Europie – na obszarze od Francji po Syberię i Pakistan[3].

Rozmieszczenie geograficzne

Rośnie w Azji i w Europie – na obszarze od Francji po Syberię i Pakistan. Jest podawany z Francji, Włoch, Austrii, Szwajcarii, Niemiec, Szwecji, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, krajów byłej Jugosławii, Grecji, Bułgarii, Rumunii, Ukrainy, Białorusi, Rosji (jej europejskiej części, zachodniej Syberii i Ałtaju), Kazachstanu, Uzbekistanu, Pakistanu, Tadżykistanu, Kirgistanu i Chinach (region autonomiczny Sinciang)[3]. W Polsce gatunek jest rzadko spotykany – rośnie w dolinach dużych rzek[4]. W Szwajcarii jest nieliczny – spotykany głównie na Wyżynie Szwajcarskiej[5]. We Włoszech występuje na północy kraju – w Piemoncie, Lombardii, Emilii-Romanii, Wenecji Euganejskiej, Friuli-Wenecji Julijskiej i Trydencie-Górnej Adydze[6]. We Francji obserwowany przeważnie w jej wschodniej części[7].

Morfologia

Pokrój
Łodyga dorasta do 60 cm wysokości, jest owłosiona[8]. Roślina tworzy kłącza[9].
Liście
Blaszka liściowa jest pierzasta i ma owalny kształt, złożona z trzech klapek od owalnych do lancetowatych[9]. Ma szarozieloną barwę i jest owłosiona na nerwach[8]. Mierzy 2–15 cm długości, jest karbowana na brzegu, ma stłumioną nasadę i ostry wierzchołek[9]. Ogonek liściowy jest nieuskrzydlony, nagi i ma 3–20 cm długości[5][9]. Przylistki są strzępiaste i owłosione, średnie przypominają liście i są dłuższe od połowy ogonka, natomiast górne są piłkowane i dłuższe od ogonków[8][9].
Kwiaty
Pojedyncze, wyrastające z kątów pędów, osadzone na długich szypułkach. Mają działki kielicha o lancetowatym kształcie, zaostrzone, niejednakowe[8][9]. Płatki są odwrotnie jajowate, mają białą lub jasnobłękitną barwę i 2 cm długości, dolny płatek mierzy 18-25 mm długości, posiada ostrogę[5][8][9]. Pylniki długości około 3 mm długości[8].
Owoce
Nagie torebki[8].
Gatunki podobne
Roślina jest podobna do fiołka mokradłowego (V. persicifolia), od którego różni się owłosioną i wyprostowaną łodygą do 50 cm wysokości[5].

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Rośnie na łąkach, brzegach lasów i w zaroślach[10]. We Włoszech występuje na wysokości do 600 m n.p.m. Kwitnie od kwietnia do czerwca[6]. Preferuje stanowiska wilgotne, w pełnym nasłonecznieniu, na podłożu o lekko zasadowym odczynie[7]. Gatunek charakterystyczny łąk selernicowych ze związku Cnidion dubii[10].

Zagrożenia

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[11] w grupie gatunków wymierających (kategoria zagrożenia: E). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię EN (zagrożony)[12]. Znajduje się także w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w grupie gatunków zagrożonych (kategoria EN)[13].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-11-30] (ang.).
  3. 1 2 3 4 Viola elatior Fr.. Plants of the World Online. [dostęp 2021-01-23]. (ang.).
  4. ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  5. 1 2 3 4 Viola elatior Fr.. Infoflora. [dostęp 2021-01-23]. (fr.).
  6. 1 2 Viola elatior Fries. Altervista. [dostęp 2021-01-23]. (wł.).
  7. 1 2 Violette élevée. Tela Botanica. [dostęp 2021-01-23]. (fr.).
  8. 1 2 3 4 5 6 7 Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
  9. 1 2 3 4 5 6 7 Viola elatior. Plantes & Botanique. [dostęp 2021-01-23]. (fr.).
  10. 1 2 Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
  11. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  12. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  13. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.