Fasola adzuki
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

garbipłat

Gatunek

fasola adzuki

Nazwa systematyczna
Vigna angularis (Willd.) Ohwi & H. Ohashi
Synonimy
  • Azukia angularis (Willd.) Ohwi
  • Dolichos angularis Willd.
  • Phaseolus angularis (Willd.) W. Wight[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Fasola adzuki[5][6][7], fasola japońska adzuki[8] (Vigna angularis), zapożyczenie językowe z języka japońskiego: 小豆 (アズキ azuki, rzadziej アヅキ, adzuki)[uwaga 1] – gatunek rośliny jednorocznej z rodziny bobowatych. Dawniej zaliczany był do rodzaju fasola (Phaseolus). Strąki i nasiona są jadalne. Gatunek uprawiany w krajach Dalekiego Wschodu: Japonii, Chinach, Korei. Aklimatyzowana i wprowadzona do uprawy w USA[5].

Morfologia

Pokrój
Roślina do 30 cm wysokości[5].
Owoce
Strąki małe i cylindryczne, z nasionami drobnymi, wydłużonymi lub okrągławymi, w różnych kolorach.

Zastosowanie

Roślina szeroko uprawiana w krajach azjatyckich dla jadalnych nasion i kiełków. Zawiera ok. 25% białka i wszystkie aminokwasy (w tym duże ilości lizyny). Nasiona są wyjątkowo bogate w żelazo, wapń, kobalt. Fasola składa się na dietę genmai-saishoku.

Małe czerwone fasolki pochodzą z kuchni wschodniej, znane są przede wszystkim z kuchni japońskiej. W kuchni Zachodu w ciągu ostatnich dekad rozpowszechniły się przede wszystkim wśród wegetarian, jako zastępnik mięsa. W kuchniach Wschodu są natomiast często składnikiem słodyczy: głównie oblewane słodkim syropem (przypominają wtedy drażetki) lub też przetwarzane na słodką pastę[9].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Fasola czerwona → wbrew pozorom zapis nazwy w formie „adzuki” („adsuki”, „aduki”) nie ma związku z zapisem fonetycznym w języku polskim. Dotarł on do Polski z Japonii poprzez język angielski i pierwsze historyczne zapisy transkrypcyjne tego słowa proponowane przez badaczy zachodnich, którzy dotarli do Japonii w XVII–XIX wieku. Byli to m.in. Engelbert Kaempfer (1651–1716) i James Curtis Hepburn (1815–1911). Azuki jest czytaniem specjalnym (gikun) znaków (kanji) 小豆 shōzu, oznaczających „małą fasolę” w odróżnieniu od sojowej „dużej fasoli” 大豆 daizu. Inaczej mówiąc, w języku japońskim słowo to wymawia się a-zu-ki bez dźwięku „d”. „D” w „adzuki” jest reliktem niestandardowego systemu latynizacji, w którym づ zostało zlatynizowane jako „dzu”, obecnie „zu”, albowiem: ズ (katakana) i ず (hiragana).

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].
  4. ↑ Vigna angularis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. 1 2 3 Zbigniew Podbielkowski, Słownik roślin użytkowych, wyd. 6, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, s. 89, ISBN 83-09-00256-4.
  6. ↑ Ewa Maria Flaczyk i inni red., Towaroznawstwo żywności pochodzenia roślinnego, wyd. 2 poszerz. i uzup., Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, 2011, ISBN 978-83-7160-644-1, OCLC 804439595.
  7. ↑ Dorothee Seeliger (red.), Owoce i warzywa, Dusseldorf: Teubner, 2002, s. 207, ISBN 978-3-8338-1481-5.
  8. ↑ Agnieszka Gawłowska, Atlas warzyw: 180 gatunków z całego świata, Wydawnictwo SBM (red.), wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2018, s. 56-57, ISBN 978-83-8059-457-9, OCLC 1022803447.
  9. ↑ John Ayton, An A-Z of Food and Drink, Oxford University Press, 2002.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.