| Eugnatha | |
| Attems, 1898 | |
 Sagmatostreptus strongylopygus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada |
Chilognatha |
| Infragromada | |
| (bez rangi) | Eugnatha |
Eugnatha – kohorta[1][uwaga 1] wijów z gromady dwuparców i podgromady Chilognatha.
Dwuparce te mają pleuryty zlane z tergitami w pleurotergity. Ich głowa wyposażona jest w gnatochilarium złożone przynajmniej ze sklerytów pieńków szczęk, blaszek językowych, bródki i głaszczków. U samców co najmniej ósma para odnóży przekształcona jest w gonopody[4]. Ich budowa jest silnie zróżnicowana międzygatunkowo i pełni istotną rolę w diagnostyce[5]. W grupie tej częste jest występowanie mechanizmu zamykającego przetchlinki. Gruczoły obronne mają kształt kulisty[4].
Krocionogi te rozsiedlone są kosmopolitycznie. Występują na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, a ich zasięg pokrywa się z zasięgiem całej gromady, z wyjątkiem południowoatlantyckiej Wyspy Świętej Heleny. Na północy przekraczają koło podbiegunowe na Islandii, w Norwegii oraz na Półwyspie Jamalskim. Najszerzej rozprzestrzenieni są przedstawiciele nadrzędu Juliformia, który to pokrywa cały zasięg Eugnatha z wyjątkiem Sokotry, gdzie występują tylko węzławce[6].
Takson ten wprowadzony został w 1898 przez Carla Attemsa[2]. Zalicza się doń 8 rzędów zgrupowanych w 3 nadrzędach[2][3]:
- nadrząd: Juliformia Attems, 1926
- rząd: Julida Brandt, 1833 – krocionogi właściwe
- rząd: Spirobolida Cook, 1895
- rząd: Spirostreptida Brandt, 1833
- nadrząd: Nematophora Verhoeff, 1913
- rząd: Callipodida Pocock, 1894
- rząd: Chordeumatida Pocock, 1894
- rząd: Stemmiulida Cock, 1895
- rząd: Siphoniulida Cook, 1895 – przez część autorów traktowane jako Eugnatha incertae sedis
- nadrząd: Merochaeta Cook, 1895
- rząd: Polydesmida Pocock, 1887 – węzławce
Uwagi
Przypisy
- ↑ Jolanta Wytwer: gromada: dwuparce – Diplopoda. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 29–52.
- 1 2 3 William Shear, Class Diplopoda de Blainville in Gervais, 1844, [w:] Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, 2011, s. 159–164 [dostęp 2017-10-11].
- 1 2 Petra Sierwald: Eugnatha. [w:] MilliBase [on-line]. 2016. [dostęp 2017-10-14].
- 1 2 Descriptions and putative apomorphies of millipede clades. [w:] Milli-PEET: Millipede Systematics [on-line]. Field Museum of Natural History, 26 września 2006. [dostęp 2017-10-10].
- ↑ Michael S. Brewer, Petra Sierwald, Jason E. Bond. Millipede taxonomy after 250 years: Classification and taxonomic practices in a mega-diverse yet understudied arthropod group. „PLoS ONE”. 7 (5), 2012. DOI: 10.1371/journal.pone.0037240.
- ↑ Rowland M. Shelley, Sergei I. Golovatch. Atlas of myriapod biogeography. I. Indigenous ordinal and supra-ordinal distributions in the Diplopoda: Perspectives on taxon origins and ages, and a hypothesis on the origin and early evolution of the class. „Insecta Mundi”. 158, s. 1–134, 2011.