Emil Gaweł
Data i miejsce urodzenia

22 lutego 1876
Przemyśl

Data i miejsce śmierci

16 lutego 1921
Tuła

Zawód, zajęcie

adwokat

Miejsce zamieszkania

Sanok

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor

Edukacja

C. K. Gimnazjum w Jaśle

Rodzice

Jan, Maria

Krewni i powinowaci

Ludwik Biliński (dziadek), Bronisław, Stanisław, Marian (bracia)

Emil Gaweł (ur. 22 lutego 1876 w Przemyślu, zm. 16 lutego 1921 w Tule) – polski doktor praw, adwokat, działacz sokoli i społeczny, oficer.

Życiorys

Emil Gaweł[uwaga 1] urodził się 22 lutego 1876 w Przemyślu[1]. Był synem adwokata dr. Jana Gawła[1] (1845-1913)[2][3] i Marii Magdaleny z domu Bilińskiej (1848-1935[4], córka Ludwika i Sabiny z domu Pieniążek)[5][6]. Jego rodzeństwem byli: Bronisław (ur. 1879, zm. prawd. 1939, nauczyciel[7]), Józef (jeden z bliźniąt, ur. i zm. 30 marca 1882[8][5]), Władysław Zygmunt (drugi z bliźniąt, ur. 30 marca 1882[9], zm. 14 maja 1882[10]), Stanisław (1883-1951[6], duchowny rzymskokatolicki, kapelan wojskowy[11][12]), Janina Maria (1886-1972[13][6]), Marian (1889–1937, oficer)[14], Leonard (1893-1954[15][16][6]).

Kształcił się w C. K. Gimnazjum w Sanoku, w którym w 1892 ukończył VI klasę (w jego klasie byli m.in. Władysław Kucharski, Franciszek Słuszkiewicz)[17][uwaga 2]. W 1894 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Jaśle (w jego klasie był Piotr Niezgoda)[18][uwaga 3]. Pod koniec tego roku uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku został uznany przynależnym do gminy Sanok[19]

W okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej wstąpił do służby urzędniczej. Od około 1900 był auskultantem przy C. K. Sądzie Krajowym Wyższym w Krakowie oraz przy C. K. Sądzie Krajowym w Krakowie (adwokatem tamże był jego ojciec)[20][21]. Uzyskał stopień doktora praw[uwaga 4]. W 1904 był koncypientem adwokackim w Jaśle[22]. 22 maja 1909 został wpisany na listę adwokatów z siedzibą w Sanoku[23]. Od tego roku był adwokatem przy C. K. Sądzie Powiatowym w Sanoku[24]. Urzędował przy ulicy Tadeusza Kościuszki w Sanoku[25]. Przy C. K. Sądzie Obwodowym w Sanoku został wybrany przysięgłym zastępcą na rok 1913[26]. Był żonaty[27] (żona była działaczką Towarzystwa św. Wincentego à Paulo w Sanoku[28]). 24 marca 1912 w mieszkaniu Emila Gawła i jego żony zostało dokonane włamanie na tle rabunkowym, następnie wyjaśnione po śledztwie prowadzonym przez sierżanta policji miejskiej Michała Guzika[29].

Był wieloletnim członkiem i działaczem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1893, 1909, 1912)[30][31][32], prezesem gniazda od 24 marca 1911[33] do 1914[34] (wybierany prezesem 24 marca 1911, 7 kwietnia 1913 – wówczas uzyskiwał mandat delegata do Związku i Okręgu), pierwszym zastępcą prezesa (wybrany 6 lutego 1920, także delegat do Związku i Okręgu)[35]. Przewodniczył ostatniemu walnemu zgromadzeniu sanockiego „Sokoła” przed wybuchem I wojny światowej[36]. Ponadto był członkiem wydziału sanockiego koła Towarzystwa Szkoły Ludowej[37][38], od 8 grudnia 1810 był skarbnikiem założonego wówczas sanockiego związku okręgowego TSL[39]. W październiku 1911 został członkiem komisji powszechnego podatku zarobkowego III klasy[40]. Został członkiem zarządu założonej w 1911 firmy pod nazwą Polska Spółka Handlowa Kram T.S.L. w Sanoku (wraz z nim nauczyciele Józef Zachara i Stanisław Krogulski)[41]. Działał w ramach sanockiego Towarzystwa św. Wincentego à Paulo[42]. Funkcjonował jako redaktor czasopisma „Tygodnik Ziemi Sanockiej”[43]. W wyborach do rady miejskiej w Sanoku w grudniu 1910 został zastępcą radnego[44]. Był członkiem zwyczajnym Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka[45].

W C. K. Armii został mianowany kadetem rezerwy artylerii fortecznej z dniem 1 stycznia 1902[46]. Od tego czasu był przedzielony do rezerwy 2 Pułku artylerii fortecznej w Krakowie[47], od około 1905 do 1907 jako zastępca oficera[48]. Po uzyskaniu stopnia doktora praw, na początku stycznia 1907 jako rezerwowy kadet (zastępca oficera) został mianowany na stopień porucznika piechoty C. K. Obrony Krajowej w grupie nieaktywnych z dniem 1 stycznia 1907[49][50]. W tym charakterze od tego czasu do około 1912 był przydzielony do 32 pułku piechoty obrony krajowej w Nowym Sączu[51].

Tablica upamiętniająca działaczy sokolich w Sanoku

Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do armii austriackiej[52][50]. Na początku września 1914 ogłoszono jego awans na nadporucznika obrony krajowej na czas wojny[53]. Brał udział w obronie Twierdzy Przemyśl. Jako porucznik pospolitego ruszenia dokonał przekładu z języka niemieckiego felietonu pt. Pierwsze oblężenie Przemyśla. Wrzesień-październik 1914, którego autorem był dziennikarz Alexander Roda-Roda, wydanego w 1915, a wydrukowanego pierwotnie w piśmie „Neue Freie Presse” z 19 października 1914[54]. Po upadku Twierdzy Przemyśl został wzięty przez Rosjan do niewoli, z której nie powrócił już do Sanoka[55][50]. Według listy opracowywanej do 1939 przez Sekcję Historyczną Komendy Głównej Koła Żołnierzy b. 5 Syberyjskiej Dywizji WP i opublikowanej w czasopiśmie „Sybirak”, Emil Gaweł w stopniu porucznika zmarł 16 lutego 1921 w Tule[56][57]. Według Tadeusza Miękisza, Emil Gaweł po kilku latach i odzyskaniu wolności w trakcie powrotu zarażony tyfusem zmarł już na ziemi niepodległej II Rzeczypospolitej[50].

Podczas uroczystości 130-lecia gniazda TG „Sokół” w Sanoku 29 czerwca 2019 na gmachu tegoż została odsłonięta tablica upamiętniająca 10 działaczy zasłużonych dla organizacji sokolej i Sanoka, w tym Emila Gawła[58][59].

Uwagi

  1. ↑ Od początku ewidencjonowania w austro-węgierskich Szematyzmach (od 1901) był określany jako „Emilian Gaweł”.
  2. ↑ W 1904 uczestniczył w zjeździe jubileuszowym swojej klasy z sanockiego gimnazjum, której matura przypadła na rok 1894, zob. Po 10-ciu latach. „Gazeta Sanocka”. Nr 28, s. 3, 10 lipca 1904.
  3. ↑ Wskazany jako Edmund Gaweł. Por. Księga pamiątkowa 70-lecia Państwowego Gimnazjum imienia króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle 1868-1938. Jasło: 1938, s. 117.
  4. ↑ W Szematyzmach z lat 1903–1909 nie figurował. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1903. Lwów: 1903, s. 1109. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1904. Lwów: 1904, s. 1109. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów: 1905, s. 1116. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1906. Lwów: 1906, s. 1153. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: 1907, s. 1162. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów: 1908, s. 1164. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów: 1909, s. 1231.

Przypisy

  1. 1 2 CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1891/1892 (zespół 7, sygn. 13). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 257.
  2. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 359, 362, 380, 381.
  3. ↑ Kronika. Z kroniki żałobnej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 42, s. 3, 12 października 1913.
  4. ↑ Nekrolog. „Ilustrowany Kurier Codzienny”. Nr 205, s. 6, 26 lipca 1935.
  5. 1 2 Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 53 (poz. 83).
  6. 1 2 3 4 Jan Gaweł. gosiewski.eu. [dostęp 2019-03-11].
  7. ↑ Bronisław Gaweł. gedanopedia.pl. [dostęp 2017-10-03].
  8. ↑ Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 159 (poz. 47).
  9. ↑ Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 161 (poz. 69).
  10. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 55 (poz. 110).
  11. ↑ Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 39 (poz. 4).
  12. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1894/1895 (zespół 7, sygn. 18). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 64.
  13. ↑ Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 109 (poz. 113).
  14. ↑ Ś. p. major Marian Gaweł. „Codzienna Gazeta Handlowa”. Nr 267, s. 8, 21-22 listopada 1937.
  15. ↑ Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 42 (poz. 162).
  16. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 155 (poz. 238).
  17. ↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1892. Sanok: Fundusz Naukowy, 1892, s. 56.
  18. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Jaśle za rok 1894. Jasło: 1894, s. 18, 30.
  19. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 137 (poz. 21).
  20. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1901. Lwów: 1901, s. 144, 145.
  21. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1902. Lwów: 1902, s. 152, 153.
  22. ↑ Po 10-ciu latach. „Gazeta Sanocka”. Nr 28, s. 3, 10 lipca 1904.
  23. ↑ Dziennik Urzędowy. Rozmaite obwieszczenia. „Gazeta Lwowska”. Nr 119, s. 8, 27 maja 1909.
    •Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 42, s. 3, 27 maja 1909.
  24. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1910. Lwów: 1910, s. 137.
    •Z sali sądowej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 5, s. 3, 29 maja 1910.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 141.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 139.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 142.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 143.
  25. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 42.
  26. ↑ Lista roczna przysięgłych w obrębie c. k. Sądu obwodowego w Sanoku na rok 1913. „Dziennik Urzędowy c.k. Starostwa i c.k. Rady szkolnej okręgowej w Sanoku”. Nr 4, s. 4, 15 lutego 1913.
  27. ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 33, s. 3, 10 sierpnia 1913.
  28. ↑ Doroczne zebrania Tow. Wincentego à Paulo. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 32, s. 3, 4 grudnia 1910.
  29. ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 13, s. 4, 31 marca 1912.
  30. ↑ Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1909. Sanok: 1910, s. 15.
  31. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 143, 147. ISBN 978-83-939031-1-5.
  32. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-02-16].
  33. ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 14, s. 3, 2 kwietnia 1911.
  34. ↑ Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 15–16.
  35. ↑ Zarząd. sokolsanok.pl, 2009-05-31. [dostęp 2017-03-03].
  36. ↑ Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za lata 1914., 1915., 1916., 1917., 1918. i 1919.. Sanok: 1920, s. 3.
  37. ↑ Z kraju. Sanok. „Nowa Reforma”. Nr 175, s. 2, 19 kwietnia 1910.
  38. ↑ Kronika. Koło T. S. L.. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 1, s. 3, 1 maja 1910.
  39. ↑ Kronika. Związek okręgowy kół T. S. L.. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 33, s. 3, 11 grudnia 1910.
    •Zjazd delegatów Kół T. S. L.. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 54, s. 3, 31 grudnia 1911.
    •Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1911. Kraków: 1912, s. 193.
    •Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej. Dwudziestolecie Towarzystwa Szkoły Ludowej 1891-1910. Kraków: 1911, s. 132.
    •Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1912. Kraków: 1913, s. 160.
  40. ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 44, s. 3, 22 października 1911.
  41. ↑ Część urzędowa. Firmy. „Gazeta Lwowska”. Nr 278, s. 11, 6 grudnia 1911.
  42. ↑ Kronika. Towarzystwo św. Wincentego à Paulo. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 25, s. 3, 16 października 1910.
  43. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 359.
  44. ↑ Po wyborach. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 34, s. 1–2, 18 grudnia 1910.
  45. ↑ Sprawozdanie Wydziału Tow. Upiększania Miasta Sanoka. „Miesięcznik Artystyczny”. Nr 7, s. 68, 1912.
  46. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1903. Wiedeń: 1902, s. 889.
  47. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1903. Wiedeń: 1902, s. 893.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1904. Wiedeń: 1903, s. 899.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1905. Wiedeń: 1904, s. 905.
  48. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1906. Wiedeń: 1905, s. 917.
    •Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1907. Wiedeń: 1906, s. 928.
  49. ↑ Awans noworoczny w rezerwie c. i k. armii. „Gazeta Lwowska”. Nr 7, s. 2, 10 stycznia 1907.
  50. 1 2 3 4 Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 21.
  51. ↑ Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1908. Wiedeń: 1908, s. 332.
    •Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1909. Wiedeń: 1909, s. 360.
    •Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1910. Wiedeń: 1910, s. 360.
    •Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1911. Wiedeń: 1911, s. 366.
    •Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1912. Wiedeń: 1912, s. 372.
  52. ↑ Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za lata 1914., 1915., 1916., 1917., 1918. i 1919.. Sanok: 1920, s. 5–6.
  53. ↑ Verordnungen des k.k. Ministerium für Landesverteidigung. „Neue Freie Presse”. Nr 17968, s. 16, 2 września 1914. (niem.).
  54. ↑ Dorota M. Markocka: I wojna światowa 1914-1918 r. Bibliografia w wyborze za lata 1914–2014. przemysl.pbw.org.pl. [dostęp 2017-04-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-03)].
    •Antoni Sarkady. Dzień kapitulacji – cz. I. „Quod Libet”. Nr 7 (24), s. 4, 7, 2005. Stowarzyszenie Przyjaciół Przemyśla. ISSN 1897-4856.
    •Jan Schubert. Węgierscy artyści na ziemi przemyskiej w czasach I wojny światowej – część 4, ostatnia. „Quod Libet”. 4 (62), s. 9, 2010. Stowarzyszenie Przyjaciół Przemyśla. ISSN 1897-4856.
  55. ↑ Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za lata 1914., 1915., 1916., 1917., 1918. i 1919.. Sanok: 1920, s. 6.
  56. ↑ Tymczasowa lista poległych i zmarłych żołnierzy W. P. na Syberii. „Sybirak”. Nr 1 (17), s. 73, Styczeń 1939.
  57. ↑ Suplement. stankiewicze.com. [dostęp 2017-04-02].
  58. ↑ Sprawozdanie 130-lecie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. sokolsanok.pl, 2019. [dostęp 2019-08-04].
  59. ↑ 130 lat sanockiego „Sokoła” 1889-2019. Druhowie zasłużeni dla „SokołaA” i Sanoka. sokolsanok.pl. [dostęp 2019-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-04)].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.