Elwira Karataj-Korotyńska, znana bardziej jako Elwira Korotyńska, podpisywała się także: K. Elwira, Korotyńska E.; ps.: Promyczek, Ewa Reńska, El-Kor (ur. 1864 w Warszawie (?), zm. 1943, tamże (?)) – polska literatka, pisarka, poetka i tłumaczka literatury francusko-, niemiecko-, rosyjsko- i angielskojęzycznej; szczególnie utworów skierowanych do dzieci i młodzieży.

Zarys biograficzny

Nagrobek Władysława Korotyńskiego na cmentarzu Powązkowskim. W tym grobie spoczywają także Wincenty Korotyński, Henryk Korotyński, Bruno Wincenty Korotyński, Elwira Korotyńska i trzej inni członkowie rodziny Korotyńskich.

Urodzona w 1864, pochodziła ze znanego warszawskiego rodu Korotyńskich, w skład którego wchodziło kilka generacji dziennikarzy.

W 1916 została redaktorką czasopisma „Opiekun Domowych i Pożytecznych Zwierząt”.

W okresie międzywojennym była autorką wielu książek dla dzieci i młodzieży (bajek, baśni, wierszyków, powiastek i opowiadań, skrótów popularnych powieści oraz utworów dramatycznych, głównie jednoaktowych komedyjek). W owym czasie współpracowała z wydawnictwem Księgarnia Popularna, które w znacznej części zajmowało się produkcją książek dla dzieci. Mniejsza ich część wydawana była dość starannie jednak większość zwykle wychodziła w bardzo tandetnym wydaniu, ubogich seriach małych zeszytów (wydawanych w tzw. 16-nastce). Były to przeważnie serie krótkich powiastek i przeróbek znanych bajek (wydawane w seriach takich jak: Skarbnica Milusińskich, Teatrzyk Milusińskich, Biblioteka Bajek Całego Świata). Autorami większości tych utworów była właśnie Elwira Korotyńska i Stanisław Cytryn (używający ps. S. Nyrtyc i Cytryna). W związku z ich słabą jakością edytorską, działalność tego wydawnictwa była ostro krytykowana przez ówczesnych publicystów. Należy jednak dodać, że były one tanie i popularne, zwłaszcza wśród ludzi niezamożnych, których nie stać było na droższe pozycje. W związku z czym upowszechniały czytelnictwo wśród mas i krzewiły kulturę i wiedzę w popularnej formie^[1][2].

Zmarła w 1943, w czasie II wojny światowej, i została pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kw. 62, rząd 5, grób 14/15)^[3].

Ważniejsze prace

Autorka m.in. następujących książek, wśród których można znaleźć wiele przekładów i opracowań znanych utworów autorów obcojęzycznych (ułożone w porządku alfabetycznym)^[4]:

Okładka jednej z prac Elwiry Korotyńskiej.

• 100,000 powinszowań wierszem i prozą: Do użytku dzieci i młodzieży: Powinszowania i życzenia imieninowe noworoczne i okolicznościowe (1930)
• Ach! być cyganem!: Komedyjka w 1-m akcie (1930)
• Ali Baba i czterdziestu zbójców: Baśń z 1001 nocy (1932)
• Baba Jaga: Baśń fantastyczna w 1-ym akcie (1930)
• Balowe pantofelki: Baśń fantastyczna (1929)
• Baśń o dobrej wróżce (1929)
• Baśń o szklanej górze (1928)
• Białośnieżka: Komedyjka w 1-ym akcie (1922)
• Biedna sierotka i inne (1933)
• Ciekawa Maniusia: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Ciekawość ukarana: Komedyjka w jednym akcie (1934)
• Czarodziejska sakiewka i dziwna czapka: Baśń z 1001 nocy (1929)
• Czarodziejski okręt: Baśń fantastyczna (1929)
• Czarodziejskie baśnie (1928)
• Czarodziejskie skrzypce: Baśń wierszem (1929)
• Dary morskiego władcy: Baśń fantastyczna (1929)
• Do pamiętnika: Zbiór wierszy do albumów (1923)
• Dotrzymuj słowa: Komedyjka w jednym akcie (1935)
• Dowcipne małpki: Powiastka (1931)
• Dwaj przyjaciele: Powiastka (1938)
• Dziecięce lata Kościuszki i Poniatowskiego: Jednoaktówka (1932)
• Dzielna Basia: Powiastka (1938)
• Dziwne przygody księcia: Baśń fantastyczna (1929)
• Elegancki Karolek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Figle Różyczki: Powiastka (1938)
• Gil: Powiastka (1938)
• Grubasek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Herszt zbójców: Komedyjka w 1-ym akcie (1918)
• Historja bułeczki: Powiastka (1933)
• Irusia – pieszczotka: Powiastka (1938)
• Jadwisia: Powieść dla panienek (1931)
• Jagusia sierotka: Bajka z ilustracjami (1930)
• Janek u Karzełków: Baśń fantastyczna (1929)
• Jasełka: Obrazek sceniczny z dziejów narodzenia Chrystusa w jednym akcie (1923)
• Jasio głuptasek: Baśń fantastyczna (1929)
• Jaś i Małgosia: Komedyjka w jednym akcie (1922)
• Jurek i Wacio: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Karusia: Powiastka (1938)
• Kłapouszek: Powiastka (1938)
• Kogut Koko i kwoczka Czarnooczka: Baśń fantastyczna w jednym akcie (1930)
• Kominiarczyk: Powiastka (1931)
• Konik polny, pszczoła i mrówka: Powiastka (1938)
• Kopciuszek: Komedyjka w 1-ym akcie (1925)
• Kot w butach: Baśń fantastyczna (1928)
• Kot w butach: Baśń fantastyczna w 2-ch aktach
• Kot w butach: Komedyjka w 1-ym akcie (1925)
• Kozieł zwycięzca: Powiastka z ilustracjami (1931)
• Koziołek babuleńki: Wierszyki (1934)
• Krawczyk królem: Baśń fantastyczna (1929)
• Król morza: Baśń (1931)
• Królowa myszek: Baśń fantastyczna (1928)
• Krysia u cyganów: Powiastka (1938)
• Książę – Żebrak: Baśń fantastyczna (1929)
• Kupiec i geniusz: Baśń z 1001 nocy (1929)
• Leśny karzełek: Baśń fantastyczna (1929)
• Litościwe dzieci: Powiastka z ilustracjami (1930)
• Lucia w Rzymie: Powiastka (1938)
• Łakomy Zbyszek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Mali Robinzonowie: Prawdziwe opowiadanie (1922)
• Mała arystokratka: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Mała gosposia: Powiastka (1939)
• Małpi król: Baśń fantastyczna (1929)
• Mały kramarz: Powiastka (1933)
• Mądry nierogatek: Bajka z ilustracjami (1930)
• Miłość macierzyńska: Powiastka (1933)
• Miłość matki i inne (1933)
• Nauczyciel: Komedyjka w jednym akcie (1927)
• Nerwowy Bolek: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Nie udało się: Komedyjka w 1-ym akcie (1920)
• Niedoszły bohater: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Niezdolny Maniuś: Komedyjka w 1-ym akcie z rysunkami (1922)
• Niezdolny Miecio: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Nowy zbiór powinszowań wierszem i prozą: Do użytku dzieci i młodzieży: Powinszowania i życzenia imieninowe, noworoczne i okolicznościowe (1929)
• O jaskółce i ziarnku: Baśń wierszem (1929)
• O kogucie i lisie: Baśń wierszem (1929)
• O krasnoludkach i żelaznej górze: Baśń fantastyczna w jednym akcie (1930)
• O krasnoludkach i żelaznych górach: Baśń wierszem (1929)
• O rysiu, myszce, żabkach i innych psotnikach: Opowiadania z życia zwierząt (1933)
• O siedmiu krukach: Baśń fantastyczna (1928)
• O sześciu łabędziach: Baśń wierszem (1929)
• Pamiętnik lalki: Powiastka (1929)
• Pan Beksalski: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Pan Jąkalski: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• Pan Obrażalski: Komedyjka w 1 akcie (1925)
• Pan Żuk i pani Żukowa: Bajka z rysunkami (1927)
• Pani z niebios: Baśń z ilustracjami (1931)
• Paź Królowej: Opowiadanie z życia owadów (1930)
• Perełka: Baśń fantastyczna (1929)
• Pierwsza nagroda Naci: Komedyjka w 1-ym akcie (1922)
• Plotkareczka: Komedyjka w jednym akcie (1932)
• Podkowa: Powiastka (1931)
• Porwana królewna: Baśń z ilustracjami (1927)
• Pół miljona monologów, humoresek, żarcików i komedyjek (1923)
• Przygody Hassana: Baśń z 1001 nocy (1929)
• Przygody Jasia i Lilci: Baśń fantastyczna (1929)
• Przygody pieska Filusia: Powiastka (1938)
• Ptaszek i dzieci: Powiastka (1938)
• Radosne i smutne: Wesołe powiastki dla grzecznych dzieci (1935)
• Rozegrany zakład: Komedyjka w 1-ym akcie (1918)
• Roztropne prosiątko: Opowiadanie z życia zwierząt (1931)
• Rumak czarownika: Baśń z 1001 nocy (1929)
• Siedem kruków: Komedyjka w 1 akcie (1922)
• Sinobrody: Baśń z 1001 nocy (1929)
• Ślicznotka: Baśń fantastyczna (1929)
• Ukarany psotnik: Komedyjka w 1-ym akcie (1929)
• W Wigilię Bożego Narodzenia: Komedyjka w jednym akcie (1927)
• W zaklętym lesie: Baśń fantastyczna (1918)
• Wacio nauczycielem: Komedyjka w 1-nym akcie (1922)
• Wacio w zaczarowanej krainie: Baśń fantastyczna (1920)
• Wesolutki światek dla grzecznych dziatek (1938)
• Wesoła wigilja: Komedyjka w 1-ym akcie (1928)
• Wesoła zabawa: Powiastka (1931)
• Wesołe zabawy: Dziesięć powiastek z życia prawdziwego (1932)
• Wiernuś: Powiastka (1931)
• Wierszyki dla dzieci (1933)
• Wodna pani i Złota Marysia: Baśń fantastyczna (1928)
• Wróbelek i kotka: Powiastka z ilustracjami (1931)
• Wyprawa do królewskiego pałacu: Bajka z ilustracjami (1930)
• Zaczarowany królewicz: Baśń fantastyczna (1928)
• Zaginiona Marta: Powiastka (1938)
• Zasłużona kara: Powiastka (1933)
• Zimowy gość: Powiastka z ilustracjami (1931)
• Złamany krzak: Powiastka (1938)
• Złocista różyczka: Powiastka (1938)
• Złota jabłoń i odważny królewicz: Bajka z ilustracjami (1931)
• Złota Marysia: Komedyjka w 1-ym akcie (1922)
• Złote gody: Komedyjka w 1-ym akcie (1920)
• Złotonóżka u Krasnoludków: Baśń fantastyczna (1930)
• Złotowłosa królewna: Baśń fantastyczna (1928)
• Złotowłosy chłopiec: Baśń fantastyczna (1928)
• Żaba czarodziejka: Baśń fantastyczna w 1-ej odsłonie (1930)

Przełożyła na język polski m.in. następujące powieści:

• Chata wuja Toma – Harriety Beecher Stowe (przekład z 1933)
• Wyspa błądząca – Juliusza Verne'a (przekład z 1934)

Przypisy

Bibliografia

• Zdzisława Brzozowska, Andersen w Polsce: historia recepcji wydawniczej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970, s. 122, s. 70 – notka biograficzna Elwiry Korotyńskiej
• Dane z internetowego katalogu Biblioteki Narodowej w Warszawie
• Dane z WordCat

Linki zewnętrzne

Dzieła E. Korotyńskiej - wersja cyfrowa na Polona.pl