Elian (Klaudiusz Elian), Claudius Aelianus Praenestinus, gr. Κλαύδιος Αἰλιανός Klaúdios Ailianós (ur. ok. 175 w Praeneste, zm. ok. 235 w Rzymie) – rzymski pisarz i nauczyciel retoryki[1].
Był uczniem sofisty Pauzaniasza z Cezarei[2]. W rodzinnym mieście piastował godność arcykapłana[1][3]. Działał w czasach Septymiusza Sewera i prawdopodobnie przeżył Heliogabala zmarłego w 222. Po grecku mówił tak biegle, że nazwano go „miodoustym” (gr. μελίγλωσσος, meliglossos); choć Rzymianin, preferował też greckich autorów i pisał nieco archaizowaną greką, według Flawiusza Filostrata – „nie gorzej od rodowitych Ateńczyków” (Żywoty sofistów II, 31).
Do jego głównych dzieł należą: De natura animalium (Περὶ ζῴων ἰδιότητος) i Varia historia (Ποικίλη ἱστορία), czyli O właściwościach zwierząt i Opowiastki rozmaite. Pierwsze to opowieści o niezwykłych cechach i zaletach zwierząt, zawarte w 17 księgach, drugie to ujęte w 14 księgach anegdoty historyczne i przyrodnicze pochodzące z zaginionej literatury wcześniejszej; oprócz szerokiej wiedzy tematycznej, dają one wgląd w zakres poznania świata grecko-rzymskiego[1][2]. Elian jest ponadto autorem zbioru 20 utworów epistolarnych, zatytułowanego Listy wieśniaków (Epistulae rusticae, gr. Ἐπιστολαὶ ἀγροικικαί)[1], a mającego szczególną wartość dzięki licznym cytatom z niezachowanych dzieł starszych autorów[2]. Za zaginione uważa się jego niektóre pisma o charakterze filozoficznym (np. o opatrzności) oraz pamflet na Heliogabala[1].
Polskie przekłady utworów opublikowane przez wydawnictwo Prószyński i S-ka w serii „Biblioteka antyczna”[4]:
- O właściwościach zwierząt, tłum. Anna M. Komornicka, Warszawa 2005;
- Opowiastki rozmaite i Listy wieśniaków, tłum. Małgorzata Borowska, Warszawa, 2005.
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Słownik pisarzy antycznych (red. A. Świderkówna). Warszawa: Wiedza Powszechna, 2001, s. 34.
- 1 2 3 Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (red. Z. Piszczek). Warszawa: PWN, 1983, s. 222.
- ↑ Słownik pisarzy świata (red. Julian Maślanka). Kraków: Zielona Sowa, s. 254.
- ↑ Strona internetowa serii.
Bibliografia
- Słownik pisarzy antycznych (pod red. Anny Świderkówny). Warszawa: Wiedza Powszechna, 2001, ISBN 83-214-1199-1
- Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (pod red. Zdzisława Piszczka). Wyd. 5. Warszawa: PWN, 1983, ISBN 83-010-3529-3
- Słownik pisarzy świata (pod red. J. Maślanki). Kraków: Zielona Sowa, ISBN 83-738-9209-5
Linki zewnętrzne
- De natura animalium at LacusCurtius – kompletne tłumaczenie łacińskie
- De natura animalium – tekst grecki
- De natura animalium – przekład angielski
- Epistulae rusticae – tekst grecki
- Varia historia – tekst grecki
- Varia historia – przekład angielski
- ISNI: 000000007980209X
- VIAF: 100219416, 7149542814100301670, 306342544
- LCCN: n82032651
- GND: 119160285
- NDL: 00462084
- LIBRIS: jgvxxkc22b9gdbj
- BnF: 13092007b
- SUDOC: 030060087
- SBN: TO0V031311
- NLA: 35816447
- NKC: ola2001100302
- BNE: XX963905, XX1641932
- NTA: 069365504
- BIBSYS: 90607007
- CiNii: DA01428499
- Open Library: OL198034A
- PLWABN: 9810655014705606
- NUKAT: n98008532
- J9U: 987007448706205171
- PTBNP: 2263
- CANTIC: a11084984
- NSK: 000329740
- CONOR: 91462243
- ΕΒΕ: 113320
- BLBNB: 000171094
- LIH: LNB:BY3r;=Bm