Szkoła podstawowa dla chłopców, Saratów, Związek Radziecki, 1949
Szkoła dla dziewcząt, Hiszpania, 1951

Edukacja zróżnicowana ze względu na płeć (ang. single-sex education) – sposób kształcenia opierający się na pedagogicznym założeniu, że chłopcy i dziewczęta od pewnego wieku uczą się i rozwijają inaczej i potrzebują innego podejścia w szkole. Celem tego modelu edukacyjnego jest wyrównanie szans edukacyjnych obu płci.

Formy edukacji zróżnicowanej

Edukacja zróżnicowana uwzględnia różne formy jej realizacji:

  • tworzenie klas zróżnicowanych (dual academies) na wybrane przedmioty;
  • tworzenie odrębnych placówek dla chłopców i dla dziewcząt[1].

Historia

Edukacja zróżnicowana dominowała do połowy XX w., szczególnie w szkolnictwie średnim i wyższym.

W latach sześćdziesiątych XX wieku w krajach Europy Zachodniej w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii i Nowej Zelandii niemal całkowicie zastąpiono model zróżnicowany modelem koedukacyjnym. Wobec krytyki tego modelu część szkół prywatnych powraca do rozdziału płci[2].

Na początku XXI w. w edukacji zróżnicowanej pojawił się termin antropologii diadycznej. Według tej koncepcji płeć różnicuje ludzi tak bardzo, że każda z obu płci posiada swoją własną „antropologię”[3].

Wymieniane zalety

Wśród zalet edukacji zróżnicowanej ze względu na płeć, zwolennicy tej koncepcji wymieniają:

  • większą wydajność w nauce zarówno chłopców, jak i dziewcząt;
  • szacunek dla etapów dojrzewania każdej płci;
  • metodykę kształcenia lepiej dostosowaną do płci[4];
  • brak zachowań rywalizacyjnych, aby „zaistnieć”, „pokazać się” osobom drugiej płci[5].

Wymieniane wady

Wady edukacji rozdzielnej, na jakie wskazują jej przeciwnicy, to:

  • brak integracji pomiędzy osobami różnej płci w szkole;
  • brak przygotowania młodzieży do współpracy z osobami płci przeciwnej w życiu dorosłym.

Badania naukowe

Większość badań wskazuje, że choć istnieją drobne różnice w budowie mózgu osobnika płci męskiej i żeńskiej, to wynikające stąd różnice w percepcji i przetwarzaniu informacji przez chłopców i dziewczęta są znacznie mniejsze, niż indywidualne różnice między dziećmi tej samej płci. W przypadku osób dorosłych różnice sprawności intelektualnej między płciami przestają mieć jakiekolwiek znaczenie[6].

Przeprowadzone w Wielkiej Brytanii badania nie wykazały, aby chłopcy lub dziewczęta wybierali inne przedmioty lub mieli lepsze wyniki w nauce w zależności od tego, czy uczą się w szkołach koedukacyjnych, czy realizujących koncepcję edukacji zróżnicowanej. Istnieją bardzo dobre szkoły oparte na obu tych koncepcjach. Podstawowymi czynnikami są zdolności uczniów, środowisko, z jakiego się wywodzą oraz kwalifikacje nauczycieli. Autorzy przytaczanego badania przebadali szczegółowo argumenty zwolenników edukacji zróżnicowanej i stwierdzili, że zazwyczaj są to argumenty nieadekwatne lub wybiórczo przedstawiane[7].

Dotyczy to np. badań naukowych prowadzonych od początku lat 90., mających dowodzić[8], że dzieci ze szkół zróżnicowanych ze względu na płeć osiągają lepsze rezultaty niż dzieci ze szkół mieszanych.

O społecznych korzyściach płynących z edukacji zróżnicowanej pisał np. amerykański badacz Cornelius Riordan, powołując się na socjologa społecznego Jamesa Colemana[9].

Edukacja zróżnicowana nieformalna

Istnieje szereg organizacji promujących edukację zróżnicowaną ze względu na płeć. Należą do nich m.in. Federacja Skautingu Europejskiego czy ZHR.

Na stronie FSE czytamy: Aby stworzyć dobre warunki dla wychowania chłopców i dziewcząt, i uszanować naturalne zróżnicowanie rozwoju psychofizycznego obu płci, Stowarzyszenie postanowiło zaproponować rodzicom umieszczenie dziewcząt w jednostkach żeńskich, a chłopców w jednostkach męskich[10].

Edukacja zróżnicowana na świecie

Prywatna Żeńska Szkoła im. Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie

Edukacja zróżnicowana w USA

W USA w roku 2001 wprowadzono poprawki do uchwalonej w 1972 roku ustawy edukacyjnej, które zniosły wcześniejszy nakaz koedukacji w szkołach publicznych. Przeznaczono również 450 mln USD rocznie na wsparcie edukacji zróżnicowanej w tych szkołach.

W rezultacie liczba szkół zróżnicowanych wzrosła z 4 w 1998 r. do 540 w 2009 r., według danych ze strony internetowej National Association for Single Sex Public Education[11]

Edukacja zróżnicowana w Europie

Jak podaje raport Komisji Europejskiej o edukacji w Europie z grudnia 2009[1], w Europie jedynie w kilku krajach istnieją publiczne szkoły zróżnicowane:

Jak podaje raport[1], w Wielkiej Brytanii i Irlandii istnieje tradycja uważania szkół zróżnicowanych za „lepsze”.

W Irlandii widać spadek popularności edukacji zróżnicowanej. W 1975 r. 60% dzieci uczyło się w podstawówkach zróżnicowanych, w 2005 r. – 20%.

Jak podaje raport[1], w całej Europie istnieją prywatne szkoły zróżnicowane. W większości przypadków są to szkoły wyznaniowe (katolickie, protestanckie, muzułmańskie).

Edukacja zróżnicowana w Polsce

Wiele szkół w Polsce przyjęło model edukacji zróżnicowanej. Są to np.:

  • Prywatna Żeńska Szkoła im. Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie
  • Prywatne Liceum Ogólnokształcące Sióstr Nazaretanek z Oddziałami Międzynarodowymi – szkoła żeńska[12]
  • Szkoła Podstawowa Sióstr Nazaretanek z Oddziałami Dwujęzycznymi - posiada klasy zróżnicowane[13]
  • Salezjańska Szkoła Podstawowa im. Księdza Bosko[14]
  • Niepubliczna Szkoła Podstawowa Szkrzydła w Lublinie – posiada klasy zróżnicowane [wymaga weryfikacji?]
  • Placówki Stowarzyszenia Sternik
  • Placówki stowarzyszenia SKWER (Stowarzyszenie Kulturalne Wspierania Edukacji i Rozwoju). Projekt edukacyjny Fregata.
    • Szkoła Podstawowa dla Chłopców Fregata[15]
    • Szkoła Podstawowa dla Dziewcząt Fregata[16]
  • Szkoły w Szczecinie:
    • Szkoła Podstawowa dla Chłopców „Nawigator”[17]
    • Szkoła Podstawowa dla Dziewcząt „Fale”[18]
  • Szkoła dla chłopców ISKRY we Wrocławiu[19]
  • Szkoły w Katowicach (Stowarzyszenie Na Rzecz Edukacji i Rodziny WĘGIELEK):
    • Szkoła Podstawowa dla Chłopców Kuźnica[20]
    • Szkoła Podstawowa dla Dziewcząt Płomień[21]
  • Szkoła Podstawowa Skała w Bielsku-Białej (Bielskie Stowarzyszenie Wspierania Edukacji i Rodziny „Światło”)[22]

W sierpniu 2011 roku z inicjatywy kilku osób, zaangażowanych w promowanie Edukacji Zróżnicowanej, powstał Pierwszy w Polsce serwis informacyjny o Edukacji Spersonalizowanej i Zróżnicowanej SESiZ[23]. Jego celem jest promowanie tego modelu nauczania poprzez współpracą z placówkami edukacyjnymi korzystającymi z tej formy edukacji.

Jednym ze stowarzyszeń promujących edukację zróżnicowaną w Polsce jest Stowarzyszenie Sternik[24][25]

W dniach 7–8 października 2011 w Warszawie odbył się światowy kongres edukacji zróżnicowanej[26], na którym wystąpiło ponad trzydziestu prelegentów z całego świata[27].

Edukacja zróżnicowana w innych krajach świata

  • W Izraelu większość szkół religijnych jest zróżnicowana
  • W Korei Południowej wiele szkół publicznych jest zróżnicowanych ze względu na płeć.

Stowarzyszenia

Najważniejsze stowarzyszenia oraz strony promujące ten model kształcenia:

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Gender Differences in Eductinal Outcomes. eacea.ec.europa.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-06)]. s. 85.
  2. ↑ E. Vidala (red.), Równi, ale różni. Perspektywy edukacji zróżnicowanej. CODN 2008 .
  3. ↑ Juan Manuel Burgos: Personalizm. Centrum Myśli Jana Pawła II, 2010.
  4. ↑ Polskie szkoły podstawowe dyskryminują chłopców – Edukacja – Gazeta Prawna – wiadomości, podatki, prawo, biznes i finanse [online], serwisy.gazetaprawna.pl [dostęp 2017-11-23].
  5. ↑ Renesans niekoedukacyjnej edukacji. [dostęp 2011-06-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-20)]. (pol.).
  6. ↑ Mael, F. A. (1998) Single-sex and coeducational schooling: Relationships to socioemotional and academic development. Review of Educational Research, 105.
  7. ↑ Smithers A., Pamela Robinson P., The Paradox of Single-Sexand Co-Educational Schooling. Centre for Education and Employment Research, University of Buckingham, 2006. buckingham.ac.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-25)]..
  8. ↑ NASSPE: Research > Brain Differences. singlesexschools.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-14)]..
  9. ↑ Girls and boys in school. Together or separate? / Cornelius Riordan ; foreword by James S. Coleman | National Library of Australia [online], catalogue.nla.gov.au [dostęp 2017-11-23] (ang.).
  10. ↑ Skauci Europy – Strona 2 – Stowarzyszenie Harcerstwa Katolickiego „Zawisza” Federacja Skautingu Europejskiego [online], www.fse.pl [dostęp 2020-04-29] (pol.).
  11. ↑ Diana Jean Schemo, Correction Appended. New York Times.
  12. ↑ Liceum Ogólnokształcące oraz Program Matury Międzynarodowej IB DP. nazaretanki.edu.pl. [dostęp 2023-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-02)]. (pol.).
  13. ↑ Szkoła Podstawowa Sióstr Nazaretanek z Oddziałami Dwujęzycznymi. nazaretanki.edu.pl. [dostęp 2023-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-02)]. (pol.).
  14. ↑ Maciej Drewniak: Tryb kształcenia w szkole podstawowej. wodna.edu.pl, 2020-08-20. [dostęp 2023-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-03)]. (pol.).
  15. ↑ www.szkoladlachlopcow.pl.
  16. ↑ www.szkoladladziewczat.pl.
  17. ↑ Z życia naszej szkoły [online], nawigator.edu.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  18. ↑ Przedszkole i Szkoła Podstawowa „Fale” | Fale.edu.pl [online], fale.edu.pl [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-08] (pol.).
  19. ↑ Szkoła Iskry – Stowarzyszenia NURT.
  20. ↑ Szkoła Podstawowa dla Chłopców KUŹNICA [online], kuznica.edu.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  21. ↑ Szkoła Podstawowa dla Dziewcząt PŁOMIEŃ [online], plomien.edu.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  22. ↑ Szkoła Podstawowa Skała.
  23. ↑ www.edukacjazroznicowana.pl.
  24. ↑ Stowarzyszenie Wspierania Edukacji i Rodziny „Sternik”.
  25. ↑ Praktyka edukacji zróżnicowanej w Polsce. Katarzyna Szymala i Stanisław Kowal (red.). Warszawa: Fundacja EASSE Polska, 2011. ISBN 978-83-933745-0-2.
  26. ↑ EASSE Polska. easse.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-09)]..
  27. ↑ III Międzynarodowy Kongres Edukacji Zróżnicowanej. Maria Skibińska (red.). Warszawa: Fundacja EASSE Polska, 2011. ISBN 978-83-933745-1-9.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.