Edmund Pokrzywa
Konrad
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 czerwca 1908
Wadowice

Data i miejsce śmierci

16 maja 1975
Pruszków

Stopień instruktorski

Harcmistrz

Organizacja harcerska

ZHP

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych (1943–1989) Medal za Warszawę 1939–1945 Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Krzyż Partyzancki Warszawski Krzyż Powstańczy
Odznaka Grunwaldzka Złota Odznaka ZNP

Edmund Pokrzywa ps. „Konrad” (ur. 23 czerwca 1908 w Wadowicach, zm. 16 maja 1975 w Pruszkowie[1]) – polski nauczyciel, działacz społeczny i instruktor harcerski w stopniu harcmistrza. Podporucznik AK i LWP[2].

Życiorys

Pochodził z rodziny nauczycielskiej, syn Franciszka i Heleny. Rodzina przeniosła się do Warszawy w 1914 roku. Wstąpił do utworzonego w 1918 roku Związku Harcerstwa Polskiego, do 2 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej, a w 1919 złożył przyrzeczenie harcerskie na ręce hm. Tadeusza Maresza. W latach 1921–1926 należał do 55 WDH, gdzie pełnił funkcję kolejno zastępowego i przybocznego. W latach 1926–1928 był przybocznym w 40 WDH (przy ul. Złotej). W trakcie służby w 40 WDH nawiązał kontakt ze środowiskiem skupionym wokół Juliusza Dąbrowskiego inspirującego się myślą i działalnością niedługo wcześniej poległego drużynowego 40 WDH Mieczysława Bema[3]. Wraz z tym gronem w 1931 roku współzałożył Koło Instruktorów im. Mieczysława Bema, mające za swój główny cel programowo-metodyczny objęcie pracą wychowawczą dzieci i młodzieży ze środowisk robotniczych i rozwój drużyn przy szkołach powszechnych. Uczył się w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Tadeusza Reytana, Gimnazjum Męskim im. Joachima Lelewela, a następnie w latach 1926–1933 w Państwowym Seminarium Nauczycielskim im. Stanisława Konarskiego w Warszawie. W trakcie nauki w seminarium został powołany do wojska. Od października 1929 uczył się w Szkole Podchorążych Rezerwy w Zambrowie, ukończył ją we wrześniu 1930 roku. W 1933 roku otrzymał Dyplom Nauczyciela Szkół Powszechnych nr. 10 1932/33, został przygotowany do nauczania wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego. W latach 1932–1935 był komendantem hufca drużyn szkół powszechnych na Czerniakowie. W latach 30. wstąpił do PPS.

Od roku szkolnego 1933/34 uczył w warszawskich szkołach powszechnych, zaś w roku szkolnym 1934/35 rozpoczął pracę w Szkole Powszechnej w Czechowicach (Ursusie), do których przeprowadził się z Warszawy w 1935 roku[4]. Wówczas w związku ze zmianą miejsca pracy i zamieszkania przeniósł się także do Chorągwi Mazowieckiej ZHP. Został zastępcą komendanta Hufca Piastów i drużynowym 207 MDH w Czechowicach-Ursusie. Między 1 a 27 września 1939 roku brał udział w obronie Warszawy jako dowódca samodzielnego plutonu 36 pułku piechoty Legii Akademickiej. Pracę w szkole powszechnej kontynuował również po wybuchu II wojny światowej, równolegle z organizacją i prowadzeniem tajnego nauczania w Ursusie. W grudniu 1939 roku współorganizował konspiracyjną grupę wojskową na terenie Ursusa, która w 1940 roku uformowała się w kompanię „Kordian”. W trakcie okupacji kontynuował służbę harcerską, współorganizując Szare Szeregi w Ursusie[5]. W 1943 roku jako podporucznik został szefem kompanii w strukturach AK. Od marca do października 1943 był dowódcą ochrony radiostacji i Szkoły Podchorążych Łączności. Pod koniec 1943 roku był inicjatorem i współorganizatorem powołania tajnej szkoły średniej w Ursusie, która po wojnie przekształciła się w liceum (istniejące do dziś LVI LO im. rtm. Witolda Pileckiego w Warszawie)[6]. W sierpniu 1944 roku Pokrzywa brał udział w koncentracji oddziałów AK w lasach sękocińsko-chojnowskich, jednak z uwagi na sytuację militarną koncentracja została rozwiązana.

W marcu 1945 roku Pokrzywa zgłosił się do LWP i został skierowany do Zamościa, gdzie w stopniu podporucznika był komendantem IV referatu PW i WF w Rejonowej Komendzie Uzupełnień Zamość. W czasie służby wojskowej był również kierownikiem referatu drużyn gimnazjalnych (harcerze starsi) w Hufcu Zamość. Pracował także jako instruktor osadnictwa wojskowego, co wiązało się z czasowym pobytem w Gubinie. W listopadzie 1945 roku jako nauczyciel został zdemobilizowany i wrócił do Ursusa, gdzie rozpoczął pracę w Przyzakładowej Zasadniczej Szkole Zawodowej ZM Ursus. W lutym 1946 roku, został komendantem Hufca im. hm. Mieczysława Bema obejmującego swoją działalnością Ursus, Włochy, Ożarów i Zaborów[4], zaś w kwietniu tego samego roku uzyskał stopień harcmistrza na kursie harcmistrzowskim w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Funkcję hufcowego sprawował do roku 1947, zaś w 1948 roku w związku ze zobowiązaniami zawodowymi częściowo wycofał się z ZHP, które niedługo później zostało rozwiązane. W tym samym roku jako dotychczasowy członek PPS po scaleniu partii z PPR został członkiem PZPR. Wkrótce zaangażował się jednak w działalność Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”, prowadził hufiec tej organizacji. W 1951 roku był wicedyrektorem Ośrodka Szkolenia Zawodowego w Ursusie, a w latach 1952–1954 wicedyrektorem Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Ursusie. Później pracował w Warszawie, w latach 1954–1955 jako wicedyrektor, a następnie 1955–1968 jako dyrektor Technikum Mechaniki Precyzyjnej. W trakcie całej pracy zawodowej w szkolnictwie organizował dla młodzieży coroczne wycieczki krajoznawcze, krajowe i zagraniczne. Po reaktywacji ZHP w 1956 wspierał jego odrodzenie w Ursusie[4] i uczestniczył w pracach Komendy Chorągwi Mazowieckiej, wizytował również obozy harcerskiej akcji letniej. Pod koniec lat 50. zaniechał aktywnej działalności w ZHP. W 1968 roku został zmuszony do przejścia na wcześniejszą emeryturę wbrew swojej woli, z powodów politycznych. Na emeryturze Pokrzywa przeprowadził się do Pruszkowa, gdzie aktywnie uczestniczył w pracach lokalnego oddziału ZBoWiD. Zmarł 16 maja 1975 roku.

Edmund Pokrzywa został upamiętniony za sprawą odsłoniętego we wrześniu 2013 roku poświęconego mu kamienia-pomnika w Parku Czechowickim w Warszawie-Ursusie[7].

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Edmund «Konrad» Pokrzywa [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-07-11].
  2. ↑ Powstańcze Biogramy – Edmund Pokrzywa [online], www.1944.pl [dostęp 2021-07-11].
  3. ↑ Jerzy Domżalski, Zdarzyło się w kwietniu [online], domzalski.pl, 1 września 2018 [dostęp 2021-07-11].
  4. 1 2 3 Historia – Hufiec ZHP Warszawa Ursus-Włochy [online], ursuswlochy.zhp.info [dostęp 2021-07-11].
  5. ↑ Archiwum Historii Mówionej – Daniela Ogińska [online], www.1944.pl [dostęp 2021-07-11].
  6. ↑ LVI Liceum Ogólnokształcące im. Leona Kruczkowskiego w Warszawie – historia szkoły. 56lo.kruczek.aplus.pl, 15 grudnia 2017. [dostęp 2021-07-11].
  7. ↑ Dziennik Ursusa, nr 10/240, s. 3. Dziennik Ursusa, październik 2013. [dostęp 2021-07-11].

Bibliografia

  • Edward Pokrzywa – biografia źródłowa, Andrzej Pokrzywa, Kolekcja Pamiątek Harcerskich w Ursusie, Warszawa 1999
  • Harcerstwo w warszawskim Ursusie 1933–1970, phm. Hanna Fietkiewicz, hm, Zdzisław Izydorczak, phm. Andrzej Pokrzywa, phm. Lucyna Szczepańska, Biblioteka Publiczna im. W. J. Grabskiego w Dzielnicy Ursus m. st. Warszawy, Warszawa 2011, s. 14–18, 25–27, 34–36, 39, 41, 47, 53, 61, 67, 76, 77
  • Mieczysław Bem, KIMB i co dalej, praca zbiorowa, opracowanie: hm. Zdzisław Izydorczak, hm. Hanna Murawska, phm. Andrzej Pokrzywa, konsultacja historyczna: hm. dr Julia Tazbirowa, Muzeum Harcerstwa – Filia Ursus-Włochy, Warszawa 2020
  • Korepetycje z rachunków, Stanisław Kielar, „Dziennik Ursusa” nr 6/34, Warszawa 1998
  • Nasz Pan, Daniela Ogińska, Kolekcja Pamiątek Harcerskich w Ursusie, Warszawa 2000
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.