Eciton[1]
Latreille, 1804
Ilustracja
Robotnica Eciton vagans
Ilustracja
Głowa tego samego okazu
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

błonkoskrzydłe

Rodzina

mrówkowate

Podrodzina

Ecitoninae

Plemię

Ecitonini

Rodzaj

Eciton

Eciton mexicanum
Głowa Eciton burchellii

Eciton – rodzaj mrówek z podrodziny Ecitoninae. Należą tu neotropikalne mrówki koczujące (nomadne). Gatunkiem typowym jest E. hamatum. Najlepiej poznanymi gatunkami są E. burchellii i E. hamatum.

Morfologia

Robotnice Eciton są polimorficzne. Wyróżnia się wśród nich cztery podkasty: robotnice minor, opiekujące się potomstwem i królową; robotnice media, odpowiedzialne za zdobywanie pokarmu; robotnice submajor, transportujące pokarm do gniazda i robotnice major (żołnierze), odpowiedzialne za obronę kolonii. Te ostatnie charakteryzują się olbrzymimi, sierpowatymi żuwaczkami. Podkasta submajor jest szczególnie wyraźnie wyodrębniona u gatunku E. burchellii[2].

U E. burchellii i E. hamatum liczba stadiów larwalnych wynosi pięć[3].

E. hamatum ma dobrze rozwinięte gruczoły pygidialny i postpygidialny, nie mają natomiast gruczołu analnego. Dobrze rozwinięty jest za to nabłonek gruczołowy na powierzchni VII sternitu[4]. U tego rodzaju występuje również gruczoł Dufoura, którego wydzielina odgrywa rolę w komunikacji między robotnicami[5]. Posiadają gruczoł jadowy i żądło; jad E. burchellii zawiera skatol[5].

Biologia

Eciton żyją w dużych koloniach, których liczebność szacowano na 150–700 tysięcy (E. burchellii) i 100–500 tysięcy (E. hamatum)[6].

Mrówki Eciton charakteryzują się dwufazowym cyklem życiowym, w którym na zmianę występują faza osiadła (stacjonarna) i faza wędrowna (nomadna). W fazie stacjonarnej, trwającej około trzech tygodni, mrówki nie przemieszczają się, a robotnice z własnych ciał tworzą tymczasowe gniazdo, w środku którego chroniona jest królowa i jaja. W tym czasie królowa składa olbrzymie ilości jaj. Królowa E. burchellii może żyć sześć lat, w tym czasie ze złożonych przez nią jaj wylęga się około trzech milionów robotnic[7]. Robotnice odbywają tzw. rajdy, penetrując okolicę i zabijając zwierzęta które nie są w stanie przed nimi uciec. U większości gatunków Eciton zdobyczą są wyłącznie inne owady społeczne, przede wszystkim mrówki. U E. burchellii, wyjątkowo, około 50% pokarmu stanowią mrówki, a na resztę składają się duże stawonogi i małe kręgowce[8].

W fazie nomadnej, trwającej około dwóch tygodni, mrówki przemieszczają się w poszukiwaniu nowych żerowisk.

Wiele organizmów wykształciło złożone zależności z koloniami Eciton. Muchówki z rodzaju Stylogaster (Conopidae) i z rodziny Tachinidae składają jaja do ciał uciekających przed mrówkami owadów. Larwy rozwijają się w nich jako parazytoidy; jest to stosunkowo ryzykowna strategia ewolucyjna, ponieważ część tych owadów ostatecznie zostanie jednak złapana i pożarta przez mrówki. Myrmekofilne chrząszcze kusakowate i gnilikowate (m.in. Euxenister) przemieszczają się razem z kolonią[9]. Marszom mrówek towarzyszą liczne ptaki, polujące na uciekające przed mrówkami owady[10][11]. Pewne gatunki motyli Ithomiini odżywiają się odchodami tych ptaków[12].

Wyspecjalizowane roztocze Circocylliba crinita spotykane są wyłącznie na wewnętrznej powierzchni żuwaczek E. dulcium[13]. Nicienie Agamomermis ecitoni są pasożytami wewnętrznymi robotnic Eciton burchellii[14].

Historia badań

Rodzaj Eciton opisał jako pierwszy Pierre André Latreille w 1804[15]. Cykl życiowy tych mrówek poznano dzięki pracom Theodore′a Christiana Schneirli.

Gatunki

Furażujące mrówki E. burchellii
  • Eciton burchellii Westwood, 1842
  • Eciton drepanophorum (F. Smith, 1858)
  • Eciton dulcium Forel, 1912
  • Eciton hamatum Fabricius, 1782
  • Eciton jansoni Forel, 1912
  • Eciton lucanoides Emery, 1894
  • Eciton mexicanum Roger, 1863
  • Eciton quadriglume (Haliday, 1836)
  • Eciton rapax F. Smith, 1855
  • Eciton setigaster Borgmeier, 1953
  • Eciton uncinatum Borgmeier, 1953
  • Eciton vagans Olivier, 1792

Przypisy

  1. ↑ Eciton, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Powell S, Franks NR. Caste evolution and ecology: a special worker for novel prey. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 272 (1577), s. 2173-2180, 2005. DOI: 10.1098/rspb.2005.3196.
  3. ↑ Wheeler GC, Wheeler J. Young larvae of Eciton (Hymenoptera: Formicidae: Dorylinae). „Psyche”. 93, s. 341-350, 1986. DOI: 10.1155/1986/98071.
  4. ↑ Hölldobler & Wilson, 1990 s. 235
  5. 1 2 Sarah J. Keegans i inni, Volatile glandular secretions of three species of new world army ants, Eciton burchelli, Labidus coecus, and Labidus praedator, „Journal of Chemical Ecology”, 19 (11), 1993, s. 2705–2719, DOI: 10.1007/BF00980702, ISSN 0098-0331 (ang.).
  6. ↑ Bert Hölldobler, Edward Raymond Wilson: The Ants. Cambridge, Mass.: Belknap Press of Harvard University Press, 1990, s. 161. ISBN 0-674-04075-9.
  7. ↑ Franks 1985 Cytat za Hölldobler & Wilson, 1990
  8. ↑ Franks NR. Ecology and population regulation in the army ant Eciton burchelli. W: Leigh EG Jr., Rand AS, Windsor DM (ed.): The ecology of a tropical forest: seasonal rhythms and long-term changes. Oxford University Press; 1983. ss 389–395
  9. ↑ Guests of Eciton hamatum (Fab.) collected by Professor WM Wheeler. Psyche (1925) PDF
  10. ↑ E O Willis, Y. Oniki, Birds and Army Ants, 28 listopada 2003, DOI: 10.1146/annurev.es.09.110178.001331 (ang.).
  11. ↑ Peter H. Wrege, Martin Wikelski, James T. Mandel, Thomas Rassweiler, and Iain D. Couzin. Antbirds parasitize foraging army ants. „Ecology”. 86, s. 555-559, 2005. DOI: 10.1890/04-1133.
  12. ↑ TS Ray, CC Andrews. Antbutterflies: Butterflies That Follow Army Ants to Feed on Antbird Droppings. „Science”. 210 (4474), s. 1147-1148, 1980. DOI: 10.1126/science.210.4474.1147. PMID: 17831470.
  13. ↑ Army Ant Mites: the Most Specialized Mites Found on Any Social Insect
  14. ↑ Poinar G, et al. Recent and fossil nematode parasites (Nematoda: Mermithidae) of Neotropical ants. „Journal of invertebrate pathology”. 91 (1), s. 19-26, 2006. DOI: 10.1016/j.jip.2005.10.003.
  15. ↑ Latreille PA. Tableau méthodique des insectes. Classe huitième. Insectes, Insecta. Nouveau Dictionnaire d'Histoire Naturelle 24: 129-200 (1804)

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.