Dzwonek piłkowany
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

dzwonkowate

Rodzaj

dzwonek

Gatunek

dzwonek piłkowany

Nazwa systematyczna
Campanula serrata (Kit. ex Schult.) Hendrych
Taxon 11:123. 1962[3]
Synonimy
  • Campanula napuligera Schur
  • Campanula pseudolanceolata Pant..
  • Thesium serratum Kit. ex Schult[4].

Dzwonek piłkowany, dzwonek lancetowaty[5] (Campanula serrata (Kit. ex Schult.) Hendrych) – gatunek rośliny należący do rodziny dzwonkowatych. W Polsce rzadki. Gatunek wysokogórski[6].

Rozmieszczenie geograficzne

Endemit karpacki. Zasięg występowania obejmuje Polskę, Słowację, Ukrainę, europejskie tereny Rosji, Bośnię i Hercegowinę, Chorwację, Rumunię i Serbię[4][7] W Polsce występuje dość rzadko w Beskidzie Żywieckim, na jednym stanowisku w Gorcach, na kilkunastu w Tatrach (od 920-1950 m n.p.m.), oraz często w Bieszczadach Zachodnich od 700 m do 1348 m n.p.m. Potwierdzone ostatnio stanowiska w Beskidzie Żywieckim: Hala Rycerzowa, Hala na Małej Raczy, Orło, Abrahamów, Hala Śrubita, Przełęcz Przegibek, Hala na Muńczole, Glinka, Hala Krawcula[6].

Morfologia

Liście odziomkowe
Łodyga
Wzniesiona, wraz z kwiatostanem ma wysokość do 50 cm. Jest nieco kanciasta, z krótkimi, odstającymi włoskami na kantach, dość gęsto, skrętolegle ulistniona[8].
Liście
Łodygowe lancetowate z wyraźnie wystającym jednym nerwem na spodniej stronie. Brzeg ostro piłkowany, nieco zgrubiały. Liście płonnych różyczek długoogonkowe, z wydłużonymi, sercowatymi blaszkami[8].
Kwiaty
Na szypułkach, tworzące groniasty lub wiechowaty kwiatostan. Niekiedy łodyga na szczycie tylko z jednym kwiatem. Działki kielicha około trzy razy krótsze od korony, równowąskie. Korona ciemnoniebieskofioletowa, długości ok. 2 cm, dzwonkowata. Pręcików pięć. Słupek dolny[8].
Owoce
Odwrotnie jajowata torebka, otwierająca się trzema otworami blisko nasady[8].

Biologia i ekologia

Rozwój
Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia, jest owadopylna. Roślina miododajna, nektar znajduje się wokół nasady szyjki słupka. Rozmnaża się przez nasiona, które jednak nie posiadają żadnych specjalnych przystosowań do rozsiewania[6].
Siedlisko
Borówczyska, ziołorośla i traworośla, ubogie psiary, rzadziej górskie łąki. Rośnie na miejscach otwartych, dobrze nasłonecznionych. Preferuje podłoże ubogie w węglan wapnia, rzadko spotykany jest na podłożu wapiennym.
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 34[6].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek od 2004 podlega w Polsce ścisłej ochronie gatunkowej. W Czerwonej księdze roślin oraz na polskiej czerwonej liście[9] oznaczony jako gatunek narażony na wyginięcie[10]. Ujęty w załączniku dyrektywy siedliskowej.

Spadek liczebności osobników na niektórych stanowiskach spowodowany był prawdopodobnie zmianą sposobu użytkowania łąk górskich. Takie drastyczne zanikanie dzwonka piłkowanego nastąpiło np. na halach w Grupie Wielkiej Raczy wskutek zaprzestania ich wypasu. Z tych samych powodów zagrożone są inne beskidzkie populacje tego gatunku. W Bieszczadach populacje dzwonka piłkowanego obecnie mają się dobrze, jednak w przyszłości również mogą być zagrożone przez drzewa i drzewa, które w wyniku naturalnej sukcesji wtórnej zarastają połoniny[6]. Niektóre stanowiska wyginęły wskutek eksploatacji wapienia. Na niektórych stanowiskach zagrożony jest zacienieniem i zagłuszeniem przez rozrastające się drzewa i krzewy[8]. W Tatrach niektóre stanowiska są zagrożone przez rozrastające się borówczyska[6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-12].
  4. 1 2 Taxon: Campanula serrata (Kit. ex Schult.) Hendrych. [w:] Germplasm Resources Information Network – (GRIN) [on-line]. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2008-10-06]. (ang.).
  5. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  6. 1 2 3 4 5 6 Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  7. ↑ Checklist of vascular plants of the Czech Republic
  8. 1 2 3 4 5
    1. Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. 2 zm. i rozszerz. Warszawa: Multico, 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  9. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  10. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.