Dzierzno
gmina wiejska
1867–1940 (1954)[1]
Państwo

 Polska

Województwo

1919–38: warszawskie
1938–39: pomorskie

Powiat

rypiński

Siedziba

Świedziebnia

brak współrzędnych

Dzierzno (od 1940 de facto Świedziebnia) – dawna gmina wiejska istniejąca de facto do 1940 roku[2][3][4], de jure do 1954 roku[5][6]. Nazwa gminy pochodzi od wsi Dzierzno, lecz siedzibą gminy była Świedziebnia[7].

W okresie międzywojennym gmina Dzierzno należała do powiatu rypińskiego w woj. warszawskim. 1 kwietnia 1938 roku gminę wraz z całym powiatem rypińskim przeniesiono do woj. pomorskiego[8].

24 października 1940 gminę Dzierzno zniesiono[2][9], przekształcając ją w gminę Świedziebnia (Schwetheim)[10][11]; Równocześnie gromady Dzierzno i Szynkowizna włączono do sąsiedniej gminy Osiek (Lindenschanz)[12].

Po wojnie, dekretem PKWN z 21 sierpnia 1944 o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji, uchylono wszelki zmiany w podziale administracyjnym państwa wprowadzone przez okupanta (art. 11)[5]. Jednak zmiany w podziale administracyjnym powiatu rypińskiego wprowadzone podczas wojny utrzymywały się w praktyce także po wojnie[2]. Było to praktykowane do tego stopnia, że Wojewoda Pomorski wydał 22 kwietnia 1950 specjalne ogłoszenie informujące o powróceniu do stanu administracyjnego z 1 września 1939, podkreślając szczególnie, że „gromady Szynkowizna i Dzierzno należą do gminy wiejskiej Dzierzno a nie do gminy wiejskiej Osiek"[6]. Tak więc przedwojenna gmina Dzierzno funkcjonowała de iure także po wojnie, choć w praktyce nadal stosowano zarówno nazewnictwo jak i skład gmin wprowadzony przez okupanta. Na przykład, GUS-owski oficjalny Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. dalej wylicza gminę Świedziebnia w miejsce gminy Dzierzno, a gromady Dzierzno i Szynkowizna nadal zalicza do gminy Osiek[3]. Podobnie było nawet w wydawnictwach wojewódzkich, np. w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 1954 w opisie gmin i gromad podlegających transformacji w związku z reformą administracyjną państwa[4]. Brak konsensusu trwał do jesieni 1954, kiedy to formalnie zniesiono gminy wiejskie w miejsce gromad[13].

Dopiero gmina utworzona w 1973 roku nazywa się formalnie Świedziebnia[14].

Przypisy

  1. ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. warszawskiego; w czasie II wojny światowej poza administracją polską.
  2. 1 2 3 Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
  3. 1 2 Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  4. 1 2 Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)
  5. 1 2 Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
  6. 1 2 Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208
  7. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  8. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
  9. ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
  10. ↑ Amtsbezirk Schwetheim
  11. ↑ Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku – Gminna Rada Narodowa Świedziebnia. [dostęp 2009-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  12. ↑ Amtsbezirk Lindenschanz
  13. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  14. ↑ Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.