Eugene Tzigane dyrygujący orkiestrą podczas VIII Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego im. Grzegorza Fitelberga

Dyrygent – osoba kierująca zespołami muzycznymi, takimi jak orkiestry symfoniczne, orkiestry smyczkowe, orkiestry dęte, jazzowe big-bandy^[1], zespoły kameralne, chóry, zespoły wokalne, zespoły wokalno-instrumentalne, a także kierująca wykonaniami oper i spektakli muzycznych.

Dyscyplina naukowo-artystyczna zajmująca się nauczaniem dyrygowania i szkoleniem techniki dyrygenckiej nosi nazwę – dyrygentura.

Polskie wyższe uczelnie muzyczne kształcą dyrygentów w zakresie specjalności takich jak:^[2]

• dyrygentura klasyczna (chóralna, orkiestrowa, symfoniczno-operowa, orkiestr dętych) jako prowadzenie zespołów wokalnych i wokalno-instrumentalnych^[3]
• dyrygentura jazzowa (chóralna, orkiestrowa, big-band'owa) jako prowadzenie zespołów jazzowych i muzyki rozrywkowej^[4][5]

Kompetencje dyrygenta polegają na odpowiednim przygotowaniu zespołu, wytworzeniu odpowiedniej, twórczej atmosfery oraz zorganizowaniu całej grupy wykonawców w celu osiągnięcia jak najlepszego efektu.

Podczas wykonywania utworów stoi przed muzykami i za pomocą batuty (w przypadku prowadzenia orkiestry symfonicznej), laski tambourmajora^[6] (w przypadku orkiestr dętych promenadowych) lub samych rąk (w przypadku chórów) oraz mimiki, ruchów głowy jak i całego ciała podkreśla wcześniej zapisane w nutach przez kompozytora cechy utworu muzycznego: dynamika, metrum, agogika, artykulacja, frazowanie oraz wejścia poszczególnych głosów, sekcji instrumentów, solistów, wokalistów i instrumentalistów. Dyrygent musi więc posiadać cechy, niezbędne w wykonywaniu swej roli, takie jak: wybitna muzykalność, znajomość historii muzyki oraz charyzma, ponieważ to od jego analizy i interpretacji zależy ostateczny kształt utworu i sposób przedstawienia go słuchaczom.

Historia

Do XVIII wieku zespoły były kierowane przez muzyka współuczestniczącego w wykonaniu, najczęściej kompozytora wykonywanego dzieła. W XVIII wieku najczęściej wykonaniem kierował muzyk realizujący na klawesynie partię basso continuo. W XVII i XVIII wieku w pojedynczych przypadkach kierujący zespołem stał już przed zespołem przodem do publiczności. Za pomocą batuty w formie laski wybijał takt na podłodze, a ruchami rąk dawał inne wskazówki muzyczne. Pierwszym znanym przypadkiem takiego dyrygowania były wykonania Jean-Baptiste Lully’ego (co zresztą stało się przyczyną jego śmierci, gdyż zranił się batutą w stopę, co zapoczątkowało śmiertelną w skutkach infekcję).

Pierwszym znanym dyrygentem w postaci i funkcji jaką znamy dzisiaj był Felix Mendelssohn-Bartholdy, on także był jednym z prekursorów wykonywania utworów kompozytorów dawnych.

Zobacz też

• Kobiety w muzyce: Dyrygentki

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Conducting. theconcertband.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-27)]. (ang.)