Dwór w Starej Hańczy
Ilustracja
Dwór w początku XX wieku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Stara Hańcza

Typ budynku

dwór (ruina)

Kondygnacje

2

Ukończenie budowy

XVIII wiek

Ważniejsze przebudowy

XIX wiek

Zniszczono

1946

Kolejni właściciele

Stefan Lipnicki, Scypion-Grabowscy, Tomasz Bogumił Świętopełk-Mirski, Beegerowie

Obecny właściciel

Suwalski Park Krajobrazowy

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie gminy Wiżajny
Mapa konturowa gminy Wiżajny, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Dwór w Starej Hańczy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Dwór w Starej Hańczy”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Dwór w Starej Hańczy”
Położenie na mapie powiatu suwalskiego
Mapa konturowa powiatu suwalskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Dwór w Starej Hańczy”
Ziemia54°17′01,9111″N 22°48′53,7890″E/54,283864 22,814941

Dwór w Starej Hańczy – ruiny dworu wraz z parkiem w Starej Hańczy (powiat suwalski, województwo podlaskie).

Historia

Pozostałości dworu (2021)

Pierwotnie tereny wsi zamieszkiwali Jaćwingowie. Pierwsze wzmianki o majątku Czarna Hańcza, obejmującego tereny północnej części obecnego Suwalskiego Parku Krajobrazowego, pochodzą z XVII wieku. Przebiegał tędy szlak handlowy doliną Czarnej Hańczy. Dwór usytuowano w miejscu z widokiem na jezioro Hańcza, ku któremu zbiegały ozdobne terasy. Teren dzieliła zachowana do dziś aleja lipowa. Budynki gospodarcze ulokowano na zachód od dworu. Stały tam zabudowania dla parobków, stajnie, browar, spichlerz i inne. Całość założenia uzupełniał ogród warzywny, trzy źródła wody pitnej i staw rybny. Przy dworze stała oficyna na kamiennej podmurówce, połączona z dworem drewnianym przejściem. Dwór miał trzy wyjścia: na północ (podwórko), na południe (ogród) i na zachód (oficyna)[1].

Dwór powstał najprawdopodobniej w XVIII wieku. Był podpiwniczony i miał prostą bryłę osadzoną na wysokiej podmurówce z kamienia polnego. Kryty był polskim dachem łamanym. Na parterze miał pięć pokoi, sień, kuchnię i spiżarnię. Przebudowano go prawdopodobnie w XIX wieku. Dobudowano wówczas ryzality, uzyskując dwa dodatkowe pokoje na poddaszu. Od strony jeziora ryzalit posiadał ganek[1].

W 1831 doszło w parku do potyczki powstańców listopadowych z rosyjskim wojskiem[2]. W trakcie działań I wojny światowej park był miejscem potyczki niemiecko-rosyjskiej. W wyniku walk zniszczeniu uległa część budynków gospodarskich, a sam dwór ostrzelano. Podczas II wojny światowej Niemcy umieścili w dworze leśnictwo. W 1945 zainstalował się tutaj posterunek milicji. W 1946 obiekt zniszczono z nieznanych do końca przyczyn (albo w ramach komunistycznej akcji likwidacji posiadłości, albo w wyniku nieszczęśliwego wypadku podczas pędzenia przez milicjantów bimbru). W 1988 park wpisano do rejestru zabytków. Ruiny dworu poddano konserwacji w latach 1995–1996 przy finansowym współudziale potomków właścicieli, Tomiry i Ingrid Buxell z USA[1].

Własność

Kolejnymi właścicielami obiektu byli:

W 1920 majątek uległ parcelacji[1].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku / Nadleśnictwo Suwałki, Historia dworu, tablica informacyjna in situ
  2. ↑ Stara Hańcza [online], Suwalszczyzna.com.pl [dostęp 2022-04-18] (pol.).
  3. ↑ Stara Hańcza [online], spk.org.pl [dostęp 2022-04-18].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.