 nr rej. A-718 z 20.12.1972[1] | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Nowiny 2[1] |
| Typ budynku |
dwór |
| Styl architektoniczny |
klasycyzm (obecnie) |
| Ukończenie budowy |
XVI w. |
| Ważniejsze przebudowy |
poł. XVIII w., 1816 |
| Zniszczono |
1813 |
| Odbudowano |
1816 |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
 54°19′18,52″N 18°37′43,57″E/54,321810 18,628770 | |
Dwór Oruński – zabytkowy[1] dwór w Gdańsku, położony na Oruni, w Parku Oruńskim. Historyczna rezydencja burmistrzów gdańskich.
Opis obiektu
Zabytkowy zespół dworski przy ul. Nowiny 2, składający się z dworu, dwóch budynków gospodarczych, lodowni oraz parku (ob. Park Oruński), kształtowany od XVI do XIX wieku[1], wielokrotnie był przebudowywany i ostatecznie zachowany w klasycystycznej formie z początku XIX wieku[2]. Dwukondygnacyjny dwór, pokryty jest czterospadowym dachem z lukarnami, a fasada ozdobiona portalem z kolumnami toskańskimi. Wewnątrz zachowała się drewniana klatka schodowa z XIX wieku i kominki z tego samego okresu[3]. Przed frontem dworu znajduje się okrągły podjazd. Za dworem, w jego osi rośnie aleja lipowa[4].
Historia
Dworek wraz z założeniem ogrodowym widnieje już na planie Berndta Friedricha z 1599 roku[2]. Na początku XVII wieku posiadłość była własnością burmistrza Gdańska Bartłomieja Schachmanna, który na nowo zagospodarował rezydencję[5]. Kolejnym właścicielem był również burmistrz Gdańska, Johann Zierenberg, a następnie ród Zierenbergów. Dwór stał się letnią rezydencją gdańskich burmistrzów i patrycjuszy[6]. Pod koniec XVII wieku, w posiadanie dworu wszedł armator gdański Albrecht Groddeck. W 1698 roku w rezydencji nocował król Polski August II Mocny. Podczas oblężenia Gdańska w 1734 roku znajdowała się tutaj kwatera rosyjskiego marszałka Münnicha. Tutaj także prawdopodobnie podpisano akt kapitulacji Gdańska[7].
W połowie XVIII wieku wzniesiono nowy dwór[7]. Rodzina Groddecków pozostawała właścicielami majątku do 1780 roku, gdy przeszedł on na własność kolejnego burmistrza Gdańska – Johanna Gottfrieda Reygera[8]. Dwór zniszczono w 1813 roku, podczas walk francusko-rosyjskich. Następnie został przejęty przez gdańskiego kupca Friedricha Augusta Hoene, który podjął się odbudowy dworu i nadał mu kształt, w jakim zachował się do dziś[3]. Obecnie istniejący dworek zbudowano do 1816 roku[4]. Majątek był własnością rodziny Hoene do 1918 roku, wówczas został przekazany testamentem Emilii Hoene miastu Gdańsk[9]. Po II wojnie światowej dwór przeszedł na własność Skarbu Państwa, pełnił funkcję domu opieki, a obecnie zlokalizowane jest w nim przedszkole[10]. Wpisany został do rejestru zabytków w 1972 roku[1].
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Rejestr zabytków nieruchomych województwa pomorskiego – Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2022-10-31].
- 1 2 Samp 2005 ↓, s. 162.
- 1 2 Samp 2005 ↓, s. 168.
- 1 2 Gedanopedia – Park Oruński. [dostęp 2022-10-31].
- ↑ Samp 2005 ↓, s. 163.
- ↑ Samp 2005 ↓, s. 163-164.
- 1 2 Samp 2005 ↓, s. 165.
- ↑ Samp 2005 ↓, s. 166.
- ↑ Samp 2005 ↓, s. 176.
- ↑ Samp 2005 ↓, s. 178.
Bibliografia
- Jerzy Samp: Orunia, Stare Szkoty i Lipce. Gdańsk: Wydawnictwo Oskar, 2005. ISBN 83-89923-04-1. (pol.).