Drewniak widełkowiec
Lithobius forficatus
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

wije

Gromada

pareczniki

Rząd

drewniakokształtne

Rodzina

drewniakowate

Rodzaj

drewniak

Podrodzaj

Lithobius (Lithobius)

Gatunek

drewniak widełkowiec

Synonimy
  • Scolopendra forficata Linnaeus, 1758
Widok strony dolnej

Drewniak widełkowiec[1], wij drewniak (Lithobius forficatus) – gatunek parecznika z rodziny drewniakowatych.

Morfologia

Parecznik ten osiąga od 18 do 30 mm długości i 4 mm szerokości ciała. Ubarwienie ma błyszcząco-kasztanowobrązowe. Ma zaokrągloną głowę[2] z czułkami złożonymi z od ponad 25[3] do 47 członów[4]. Osobniki dorosłe mają 15 segmentów tułowia i tyleż par odnóży. Młode po wylęgu mają ich 7 i do osiągnięcia dojrzałości rozwijają się anamorficznie, zyskując jedną parę nóg po każdej wylince[2]. Szczękonóże ma silnie rozwinięte prodonty i trzy rzędy zębów liczące ich kolejno od 5 do 8 – liczba zębów wzrasta wraz z rozwojem osobnika[4]. Na dziewiątym, jedenastym i trzynastym tergicie tułowia znajdują się duże, trójkątne wyrostki tylno-boczne[3][4]. Prosternum ma na każdym z boków pięć ząbków[3]. Odnóża pierwszych 13 par mają wyraźnie członowane stopy[5]. Po obu stronach każdej z czterech ostatnich par odnóży biegnie pojedynczy rządek 5 do 9 porów koksalnych[3]. U młodszych okazów liczba porów jest mniejsza, a ich kształt jest głównie okrągły lub owalny, natomiast wraz z ich wzrostem liczba porów zwiększa się, a ich kształt staje się głównie szczelinowaty[4].

Biologia i ekologia

Drewniak widełkowiec jest aktywny nocą, dzień spędzając w kryjówkach[2]. Zwinnie i szybko przemierza ściółkę. Jest drapieżnikiem. Jego ofiarami padają głównie małe owady[6], ale także dżdżownice, nagie ślimaki czy inne pareczniki[2]. Na każdym czułku dorosłych osobników znajduje się około 2 tysięcy włosków czuciowych, służących za chemoreceptory i mechanoreceptory. Namierzona za ich pomocą ofiara jest unieruchamiana szczękonóżami, które wstrzykują jej jad. Następnie powłoki jej ciała są rozrywane pokrytymi płynem trawiennym żuwaczkami, a jego zawartość wypijana[6].

Przedstawiciele gatunku mogą dożywać do 6 lat[7].

Gatunek holarktyczny, bardzo silnie ubikwistyczny w całym zasięgu[3][8]. Zasiedla ściółkę i luźniejsze warstwy gleby, często kryjąc się pod kamieniami i leżącym drewnem. Preferuje zadrzewienia liściaste i mieszane[6], ale spotykany jest też w wielu innych środowiskach, jak wrzosowiska, ogrody[2], a nawet litoral wód słonych[8]. W Europie jest najpospolitszym drewniakiem środowisk synantropijnych[9].

Przypisy

  1. ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 548. ISBN 978-83-01-14595-8.
  2. 1 2 3 4 5 Nicholas Hammond: The Wildlife Trusts Handbook of Garden Wildlife. 2002, s. 21.
  3. 1 2 3 4 5 Species Lithobius forficatus - Brown Centipede. [w:] BugGuide [on-line]. [dostęp 2017-02-19].
  4. 1 2 3 4 G. Sh. Farzalieva, Sergei L. Esyunin. A review of the centipede (Lithobiomorpha, Henicopidae, Lithobiidae) fauna of the Urals and Cis-Ural Area. „Entomological Review”. 88 (5), s. 598–623, 2008. Pleiades Publishing, Inc.. ISSN 0013-8738.
  5. ↑ Jolanta Wytwer, Karel Tajovský. The Siberian centipede species Lithobius proximus Sseliwanoff, 1878 (Chilopoda, Lithobiomorpha): a new member of the Polish fauna. „ZooKeys”. 821 (2), s. 1-10, 2019. DOI: 10.3897/zookeys.821.32250.
  6. 1 2 3 Gerhard Eisenbeis, Wilfried Wichard: Atlas on the Biology of Soil Arthropods. Springer-Verlag, 1987, s. 136-138.
  7. ↑ J.G.E. Lewis: The Biology of Centipedes. Cambridge University Press, 2006, s. 328. ISBN 978-0-521-03411-1.
  8. 1 2 A.D. Barber: World database of littoral Myriapoda. 2015. [dostęp 2017-02-19].
  9. ↑ Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 22.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.