Dormowo
wieś
Ilustracja
Pomnik ku pamięci poległych podczas II wojny światowej w Dormowie
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

międzychodzki

Gmina

Międzychód

Liczba ludności (2022)

119[1]

Strefa numeracyjna

95

Kod pocztowy

64-426[2]

Tablice rejestracyjne

PMI

SIMC

0183360

Położenie na mapie gminy Międzychód
Mapa konturowa gminy Międzychód, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Dormowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Dormowo”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Dormowo”
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego
Mapa konturowa powiatu międzychodzkiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Dormowo”
Ziemia52°31′48″N 15°52′30″E/52,530000 15,875000[3]
Zabudowa wsi

Dormowo (pol. hist. Durmowo[4]) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Międzychód.

Historia

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od połowy XV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie z 1469 jako Durmowo[4].

Okolice miejscowości zasiedlone były jednak wcześniej niż odnotowały to historyczne, archiwalne zapisy. W pobliżu Wielkiego Jeziora Dormowskiego archeolodzy odkryli grodzisko o nie ustalonej chronologii[4].

Miejscowość początkowo była własnością szlachecką, a później kościelną należącą do biskupstwa poznańskiego leżącą w kluczu pszczewskim. W 1472 leżała w powiecie pozańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1508 należała do parafii Kamionna[4].

Pierwsza wzmianka pochodzi z akt sądowych z 1469 kiedy pozwany został Piotr Głażewski z Zatomia Starego i Nowego, z Dormowa i Głażewa przez pannę Burnetę córkę zmarłego Sędziwoja Waty z Gorzycy koło Międzyrzecza. W 1470 Głażewski zapisał żonie Annie po 150 grzywien posagu oraz wiana na połowie Głażewa i połowie Dormowa. W 1472 Piotr Głażewski, zwany też od innej miejscowości Słomowskim, otrzymał od brata Jana Słomowskiego Dormowo oraz Głażewo, z wyłączeniem połowy folwarku, 1,5 łana sołectwa, 6 zagrodników oraz dworu w Głażewie, a w zamian za to dał mu Zatom Stary i Nowy. W 1472 Piotr Głażewski zapisał wikariuszom katedry poznańskiej 2,5 grzywny czynszu rocznego na połowie Dormowa za 30 grzywien szer. półgroszy z zastrzeżeniem prawa wykupu[4].

W końcu XV wieku właścicielem połowy wsi był Mścich Buszewski, który nosił także od nazwy wsi odmiejscowe nazwisko Durmowski. W 1486 nabył połowę Dormowa od Piotra Głażewskiego z zastrzeżeniem prawa wykupu za 100 kóp szer. półgroszy. W 1489 zbył połowę wsi wraz z 2 łanami sołectwa, nabytą niegdyś przezeń od Jana Słomowskiego z zastrzeżeniem prawa wykupu za 100 kóp szer. półgroszy. W 1494 Mścich dał w dożywocie żonie Annie na sumie pieniężnej, którą ma na połowie Dormowa. W 1494 Andrzej Głażewski przyznał się przed sądem do 10 złotych węgierskich długu na rzecz Mścicha dziedzica dormowskiego, a do czasu spłaty tej sumy zezwolił mu na połów ryb małą siecią zwaną włók w jeziorze Wiele. W 1494 starosta generalny Wielkopolski nałożył 100 grzywien kary umownej między Mścichem z Dormowa, a Andrzejem Głażewskim, "gdyby nie zachowali pokoju między sobą". 1494 obu skonfliktowanych szlachciców próbowali pogodzić sędziowie polubowni pod karą umowną 50 grzywien. Według ugody Durmowski nie miał praw do jeziora Wiele, a tylko mógł w nim łowić ryby małą siecią zwaną gonna szerzą oraz narzędziami zwanymi bębenki. Nie miał także żadnego prawa do młyna oraz stawów. Zezwolono jemu oraz jego kmieciom na wyręby drzew w gajach na Durmowie, lecz nie na sprzedaż. W 1500 Andrzej Głażewski ponownie wnosi pozew, w którym twierdził, iż Durmowski naruszając ugodę, zawartą pod karą umowną 50 grzywien, wdarł się przemocą w to jezioro. Durmowski natomiast twierdził, że jezioro leży w Dormowie, a nie w Głażewie i że nie było ugody, zaś woźny z podsędkiem poznańskim mieli stwierdzić, gdzie jezioro faktycznie leży i czy była zawarta ugoda[4].

W 1497 Andrzej Głażewski, Słomowski sprzedał szlachciance Urszuli Krasce żonie Wojciecha Stodółki Kosickiego 4 łany we wsi: Miroszkowski, Gilewski, Kołodziejewski oraz Wargaczewski oraz 2 zagrody i młyn, a także jezioro Wiele w Głażewie koło Dormowa, rezerwując sobie w tym jeziorze prawo połowu ryb włokiem i innymi małymi narzędziami, za 50 złotych węgierskich z zastrzeżeniem prawa wykupu. W 1498 król polski Jan I Olbracht dał Mikołajowi Opalińskiemu prawo do dóbr Głażewo i Dormowo należącego do Andrzeja Głażewskiego, które zostały mu skonfiskowane pod zarzutem zaniedbania obowiązku pospolitego ruszenia w czasie wojny polsko-tureckiej w latach 1485–1503[4].

Miejscowość stała się wsią biskupią w początku XVI wieku w wyniku wymiany. W 1508 Andrzej Głażewski dał wsie Dormowo oraz Głażewo biskupowi poznańskiemu w zamian za wieś Białężyn koło Murowanej Gośliny oraz 700 złotych węgierskich, a król polski Zygmunt Stary na prośbę biskupa zgodził się na tę zamianę, nadając wsiom Dormowo oraz Głażewo immunitet[4].

Wieś odnotowały także historyczne rejestry podatkowe. W 1508 pobrano ze wsi wiardunki wojenne z 5 półłanków. W 1563 miał miejsce pobór z 3 łanów, jednego łana sołtysa, młyna korzecznika o jednym kole wodnym oraz od karczmy dorocznej. W 1564 Dormowo wieś biskupów poznańskich liczyła 16 łanów, z czego jeden łan sołecki, 7 łanów osiadłych oraz 8 łanów opuszczonych. Z łanów osiadłych płacony był roczny czynsz w wysokości 28 groszy, jednej ćwiertni owsa, dwóch kapłonów oraz 30 jaj. Natomiast z łanów opuszczonych najemcy dawali tylko po 28 groszy. Sołtys dawał jeden floren 18 groszy, karczmarz 12 groszy, młynarz na trzeciej mierze winien utuczyć rocznie dwa wieprze. Rybacy na dwóch jeziorach z 7 toniami niewodowymi najmowali na „wloki”. Z Dormowa dawano owies w ramach opłaty zwanej "wiecne" oraz koguty, tak jak robiono to w całym kluczu pszczewskim dóbr biskupich. W 1577 płatnikiem poboru podatkowego było biskupstwo poznańskie. W 1580 miał miejsce pobór we wsi z 3,5 łana, od 4 zagrodników, dwóch komorników, z półłanka karczmarskiego oraz młyna dorocznego o dwóch kołach wodnych[4].

Wieś duchowna Durmowo, własność biskupstwa poznańskiego. W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów miejscowość pod koniec XVI wieku leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[5]. Należała do klucza pszczewskiego[6].

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. Jako wieś leżącą w powiecie międzyrzeckim zanotował ją XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. We wsi było wówczas 34 domy, które zamieszkiwało 289 mieszkańców w tym 272 katolików oraz 17 ewangelików. Słownik odnotowuje, że we wsi było 112 analfabetów[7].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Położenie geograficzne

Dormowo położone jest nad dwoma niewielkimi jeziorami[8] Pojezierza Międzychodzko-Sierakowskiego:

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 234 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 25926
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Chmielewski 1986 ↓, s. 427–428.
  5. ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 245.
  6. ↑ Walerian Sobiesiak, Rozwój latyfundium biskupstwa poznańskiego w XVI do XVIII wieku, Poznań 1960, s. 23.
  7. ↑ Dormowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 122.
  8. ↑ Wykaz jezior w powiecie międzychodzkim. wrzesień 2008. s. 1/2. [dostęp 2010-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-15)]. Cytat: pozycja 16-17. (gm.Międzychód)

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Dormowo jako Durmowo w Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.