Z inicjatywy Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. Witolda Zdaniewicza prowadzone jest we wszystkich parafiach katolickich w Polsce pełne badanie statystyczne religijnych praktyk niedzielnych Polaków. Metodologię badania opracowali ks. prof. Witold Zdaniewicz oraz dr Lucjan Adamczuk[1]. Badanie realizowane jest we współpracy z Konferencją Episkopatu Polski dorocznie od 1980 r. Badania pilotażowe przeprowadzano już w latach 1978 i 1979.

Metodologia badań

Wskaźnik communicantes oblicza się jako odsetek katolików przyjmujących Komunię św. w trakcie niedzielnej Eucharystii w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych. Badanie przeprowadzane jest co roku w parafiach katolickich w Polsce, najnowsze dane pochodzą z dnia 21 października 2018 r.[2]

Wskaźnik dominicantes oblicza się jako odsetek katolików uczęszczających na niedzielną Eucharystię w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych. Ostatnie badanie przeprowadzono w dniu 21 października 2018 r. w parafiach katolickich w Polsce[2]. Ponieważ wśród osób uczestniczących w niedzielnej mszy św. jest zawsze grupa wiernych, która przystępuje również do Komunii Świętej, jest możliwość ustalenia drugiego wskaźnika religijności: jest to liczba tych wiernych odniesiona do liczby zobowiązanych, co wyrażone w odsetkach daje wskaźnik communicantes.

Termin zobowiązani obejmuje katolików powyżej siódmego roku życia z wyłączeniem osób obłożnie chorych oraz osób starszych o ograniczonych możliwościach poruszania. Liczbę zobowiązanych wiernych określono na 82% wszystkich katolików[3][4]. W przypadku gdy za wiernych uzna się osoby ochrzczone w Kościele Rzymskokatolickim, zgodnie z Rocznikiem Statystycznym z 2018, stanowią one 85,63% społeczeństwa[5]. W rezultacie osoby zobowiązane stanowią zaledwie 70,22% całego społeczeństwa. Uwzględniając te wartości, wskaźniki dominicantes i communicantes z 2021 w odniesieniu do ogólnej liczby ludności reprezentują odpowiednio 19,87% oraz 9,05% całego społeczeństwa.

Badania wskaźników religijności przeprowadza się raz w roku w wybraną niedzielę października lub listopada. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC przekazuje parafiom, poprzez kurie diecezjalne, kwestionariusz, który powinien być wypełniony dla wszystkich ośrodków sakralnych na terenie parafii. Za zorganizowanie i przeprowadzenie badań odpowiedzialny jest, zgodnie z instrukcją, proboszcz. Organizuje on ekipy osób liczących, które we wszystkich wejściach do świątyni zliczają wiernych, przybywających na każdą mszę niedzielną. Ponadto, do kwestionariusza wpisuje się ogólną liczbę wiernych w parafii w celu określenia na jej podstawie liczby zobowiązanych do uczestnictwa w mszy św. niedzielnej, oraz liczbę przystępujących do Komunii Świętej.

Dane nie mają charakteru subiektywnego i są niezależne od opinii proboszcza. Kwestionariusze wypełnione w parafiach trafiają poprzez kurie do Instytutu. Dla określenia wiarygodności uzyskiwanych w ten sposób danych, Instytut przeprowadza badania kontrolne w wybranych parafiach, niezależnie od proboszcza.

Badania religijności i częstości praktyk religijnych przeprowadza też Centrum Badania Opinii Społecznej. Wyniki podawane przez CBOS wykazują stabilność religijności i praktyk w ciągu ostatnich 20 lat, ale są to badania deklaracji ankietowanych osób. Badania kościelne nie są wykonywane przez zawodowych socjologów (poza opracowaniem danych), ale dotyczą nie deklaracji, lecz zachowań i są prowadzone na całej populacji, a nie tylko reprezentatywnej próbce.

Oprócz dominicantes i communicantes, w niektórych rocznikach statystycznych ISKK załączał również wskaźnik participantes, osób angażujących się w działalność wspólnot i organizacji parafialnych.

Wyniki badań

Dominicantes i Communicantes 1980-2019

Na przestrzeni ostatnich lat badania wykazują systematyczną, choć dość powolną, tendencję spadkową dominicantes oraz stabilizację communicantes po ok. dwukrotnym wzroście do końca lat 90. XX w., a także znaczne zróżnicowanie regionalne.

Dominicantes i communicantes według lat

Rok Dominicantes Communicantes
198051,0%7,8%
198152,7%8,1%
198257,0%9,6%
198351,2%8,6%
198452,2%8,9%
198549,9%9,1%
198652,9%10,4%
198753,3%11,1%
198848,7%10,7%
198946,7%9,9%
199050,3%10,7%
199147,6%10,8%
199247,0%14,0%
199343,1%13,0%
199445,6%13,1%
199546,8%15,4%
199646,6%14,5%
199746,6%15,2%
199847,5%17,6%
199946,9%16,3%
200047,5%19,4%
200146,8%16,5%
200245,2%17,3%
200346,0%16,9%
200443,2%15,6%
200545,0%16,5%
200645,8%16,3%
200744,2%17,6%
200840,4%15,3%
200941,5%16,7%
201041,0%16,4%
201140,0%16,1%
201240,0%16,2%
201339,1%16,3%
201439,1%16,3%
201539,8%17,0%
201636,7%16,0%
201738,3%17,0%
2018[6]38,2%17,3%
201936,9%16,7%
2020 b/d b/d
2021[7] 28,3% 12,9%
2022[8] 29,5% 13,9%

Dominicantes i communicantes 2021 według diecezji (w %)

Dominicantes 2021
Communicantes 2014
DiecezjaDominicantes[7]Communicantes Różnica p.p. 2021 vs 2019 Dominicantes[9] i 2022 vs 2021
2021 2022 2021 2022 2021 vs 2019 2022 vs 2021
białostocka37,6 38,4 19,2 29,5 -8,2 0,8
bielsko-żywiecka36,0 38,4 15,8 17,4 -11,1 2,4
bydgoska26,3 24,211,4 12,1 -7,2 -2,1
częstochowska24,7 25,6 10,6 11,7 -8,6 0,9
drohiczyńska41,0 40,318,6 19,3 -6,7 -0,7
elbląska19,2 20,8 9,2 9,9 -7,5 1,6
ełcka23,7 25,212,9 13,8 -8,8 1,5
gdańska26,1 25,713,3 13,1 -8,9 -0,4
gliwicka26,7 27,613,4 13,7 -9,2 0,9
gnieźnieńska26,3 28,1 11,9 13,4 -9,1 1,8
kaliska31,9 32,614,7 15,6 -10,4 0,7
katowicka22,4 26,8 13,4 14,5 -13,1 4,4
kielecka32,1 32,115,1 16,0 -7,7 0,0
koszalińsko-kołobrzeska17,5 18,38,2 8,8 -6,3 0,8
krakowska38,5 39,815,3 16,4 -8,4 1,3
legnicka20,9 20,410,1 9,8 -7,2 -0,5
lubelska28,0 30,014,9 16,5 -9,0 2,0
łomżyńska34,9 36,516,3 17,6 -9,8 1,6
łowicka22,2 23,611,1 11,8 -7,8 1,4
łódzka17,2 17,68,8 9,1 -6,4 0,4
opolska33,4 34,216,7 17,5 -8,5 0,8
ordynariat polowy23,4 24,9 11,0 11,6 -10,1 1,5
pelplińska36,1 38,416,8 18,6 -10,5 2,3
płocka24,0 25,210,1 10,6 -5,9 1,2
poznańska26,2 27,213,2 13,5 -10,4 1,0
przemyska46,9 48,014,5 17,5 -11,7 1,1
radomska31,7 38,214,2 15,1 -8,3 6,5
rzeszowska49,7 51,9 15,1 17,8 -12,4 2,2
sandomierska32,0 31,913,1 13,6 -7,8 -0,1
siedlecka37,9 38,617,3 18,8 -10,2 0,7
sosnowiecka18,0 18,77,7 8,7 -7,3 0,7
szczecińsko-kamieńska16,9 17,58,1 8,3 -6,4 0,6
świdnicka20,6 20,49,8 10,4 -7,1 -0,2
tarnowska59,1 61,521,9 25,6 -11,7 2,4
toruńska24,6 25,412,0 12,1 -7,3 0,8
warmińska20,3 20,89,9 9,8 -6,0 0,5
warszawska19,3 20,6 10,3 10,8 -7,7 1,3
warszawsko-praska22,2 24,911,2 12,9 -8,3 2,7
włocławska24,6 24,610,7 10,9 -8,3 0,0
wrocławska22,5 23,611,0 11,6 -8,1 0,9
zamojsko-lubaczowska35,4 36,617,9 19,6 -9,0 1,2
zielonogórsko-gorzowska18,2 19,38,6 9,2 -8,3 1,1

Przypisy

  1. ↑ Zaręba Mariański, Metodologiczne Problemy Badań nad Religijnością,, 2002.
  2. 1 2 ASEiP 2020 ↓, s. 48.
  3. ↑ Sławomir Nowotny, Łukasz Prażmo, Przemysław Śleszyński, Geografia polskiej religijności – przestrzenne uwarunkowania zachowań religijnych, ISKK, lipiec 2019
  4. ↑ Ks Wojciech, Dominicantes metodologia [online], www.iskk.pl [dostęp 2020-11-25] (pol.).
  5. ↑ Mały Rocznik Statystyczny Polski [online], 2018.
  6. ↑ ASEiP 2020 ↓, s. 28.
  7. 1 2 Admin, Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia. Dane za rok 2021 [online], www.iskk.pl [dostęp 2023-01-13] (pol.).
  8. ↑ Annuarium Statisticum Ecclesiae In Polonia [online], pl/wp-content/uploads/2023/12/Annuarium_Statisticum_DANE_za-2022_19.12.pdf [dostęp 2024-04-27].
  9. ↑ Admin, Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia. Dane za rok 2019 [online], www.iskk.pl [dostęp 2023-01-17] (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.