Dom Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Rosja”
Ilustracja
Widok budynku od strony narożnika ulic Moniuszki i Marszałkowskiej
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Marszałkowska 124

Styl architektoniczny

eklektyzm

Architekt

Piotr Brukalski i Otto Gehlig (oryginalny projekt)
Władysław Marconi (przeróbka)

Rozpoczęcie budowy

1898

Ukończenie budowy

1899

Zniszczono

1944

Pierwszy właściciel

Towarzystwo Ubezpieczeń „Rosja”

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Miejsce gdzie znajdował się budynek”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Miejsce gdzie znajdował się budynek”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Miejsce gdzie znajdował się budynek”
Ziemia52°14′02,576″N 21°00′34,931″E/52,234049 21,009703

Dom Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Rosja” – kamienica, która znajdowała się w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 124, pomiędzy ulicami Sienkiewicza i Moniuszki.

Była jednym z najważniejszych w mieście obiektów architektury okresu wielkokapitalistycznego[1] i jednym z najpiękniejszych budynków przy ul. Marszałkowskiej[2]. Została zniszczona w 1944.

Historia i architektura

Budynek wzniesiono w latach 1898–1899 według projektu Władysława Marconiego, który przerobił konkursowy projekt architektów Piotra Brukalskiego i Ottona Gehliga, wyróżniony I nagrodą. Gmach, skomponowany z elementów włoskiego i francuskiego renesansu, wyróżniał się skalą i okazałością wśród zabudowy ul. Marszałkowskiej[1]. Był budynkiem bardzo nowoczesnym (do jego budowy wykorzystano stal i beton), a równocześnie stylem, smakiem i bogactwem nawiązujący do najwspanialszych arcydzieł architektonicznych największych stolic europejskich. Większość jego pomieszczeń przeznaczono pod wynajem. Na parterze znajdowały się sklepy (m.in. reprezentacyjny sklep z artykułami żelaznymi Krzysztof Brun i Syn)[3], na pierwszym piętrze biura, a na wyższych piętrach duże, pięcio- i siedmiopokojowe mieszkania z pokojami dla służby[4].

Na fasadzie gmachu umieszczono rzeźby Leopolda Wasilkowskiego: kobiety ślącej promienie, symbolu Elektryczności, oraz chłopa i robotnika, symbolizujących odpowiednio Rolnictwo i Przemysł[5]. Nagość rzeźby kobiety wzbudzała kontrowersje wśród niektórych mieszkańców[6].

Budynek nie ucierpiał w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939. Został podpalony przez Niemców w 1944 roku po zakończeniu powstania warszawskiego[7].

„Dom Pod Sedesami” pod koniec lat 40. XX w.

W latach 1948–1950 wzniesiono na jego miejscu tzw. dom pod sedesami według projektu Bohdana Lacherta[1]. Wypalony budynek Towarzystwa Ubezpieczeń „Rosja” rozebrano, pozostawiając jedynie parter i dwa piętra od strony Marszałkowskiej. Następnie dobudowano kilka nowych pięter, niższych od poprzednich, elewację budynku wygładzono, a ocalałe piętra przesłonięto ażurową konstrukcją z otworami, które przyczyniły się do nadania mu przez mieszkańców Warszawy nazwy „Dom Pod Sedesami”[8].

Przez ok. dwie dekady był to jedyny odbudowany budynek na Marszałkowskiej pomiędzy Alejami Jerozolimskimi a ulicą Świętokrzyską, w miejscu zwanym wówczas „parterową Marszałkowską” (obecnie w tym miejscu znajduje się zabudowa Ściany Wschodniej). Pod koniec lat 90. zmieniono elewację budynku likwidując powojenne „sedesowe“ otwory. Pozostałością po dawnym gmachu Towarzystwa Ubezpieczeń „Rosja” jest klatka schodowa (ocalały m.in. marmurowe schody i kute, żelazne poręcze)[7].

Oryginalna klatka schodowa przy wejściu od strony ul. Marszałkowskiej.

Przypisy

  1. 1 2 3 Tadeusz Stefan Jaroszewski. Pożegnania z zabytkami Warszawy. „Spotkania z Zabytkami”. Nr 2 (20). s. 13.
  2. ↑ Rafał Bielski, Jakub Jastrzębski: Utracone miasto. Warszawa wczoraj i dziś. Warszawa: Skarpa Warszawska, 2016, s. 94. ISBN 978-83-63842-27-7.
  3. ↑ Rafał Bielski, Jakub Jastrzębski: Utracone miasto. Warszawa wczoraj i dziś. Warszawa: Skarpa Warszawska, 2016, s. 95. ISBN 978-83-63842-27-7.
  4. ↑ Jan Gebethner: Młodość wydawcy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 69.
  5. ↑ Maria Irena Kwiatkowska: Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 328. ISBN 83-01-08790-0.
  6. ↑ Jan Gebethner: Młodość wydawcy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 68–69.
  7. 1 2 Rafał Chwiszczuk w: PolskaTimes.pl: Towarzystwo "Rossija", czyli dom pod sedesami. [dostęp 2012-04-09].
  8. ↑ Stanisław Gieysztor: Moja Warszawa. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2010, s. 597. ISBN 978-83-62189-01-4.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.