Densztedia
Ilustracja
Dennstaedtia bipinnata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

paprocie

Podklasa

paprotkowe

Rząd

paprotkowce

Rodzina

denstediowate

Rodzaj

densztedia

Nazwa systematyczna
Dennstaedtia Bernh.
J. Bot. (Schrader) 1800(2): 124 (1801)[3]
Typ nomenklatoryczny

D. flaccida (J. G. A. Forster) Bernhardi[4]

Synonimy
  • Adectum Link
  • Coptidipteris Nakai & Momose
  • Costaricia Christ
  • Emodiopteris Ching & S.K.Wu
  • Litolobium Newman
  • Paradennstaedtia Tagawa
  • Patania C.Presl
  • Sitobolium Desv.[3]

Densztedia[5] (Dennstaedtia Bernh.) – rodzaj paproci z rodziny denstediowatych Dennstaedtiaceae. Obejmuje 57 gatunków[3]. Są to szeroko rozprzestrzenione w świecie rośliny, spotykane głównie w strefie międzyzwrotnikowej poza kontynentalną Afryką. Zasięg rodzaju obejmuje oba kontynenty amerykańskie od środkowego Chile i północnej Argentyny, poprzez Amerykę Środkową po Teksas oraz wschodnią część Ameryki Północnej od Florydy po Ontario i Quebec na północy. Rośliny te rosną w południowej i wschodniej Azji od Pakistanu po Rosyjski Daleki Wschód, a poprzez Archipelag Malajski sięgają do wschodniej Australii. Rosną poza tym na Madagaskarze[3]. Opisywane są jako rośliny bardzo ekspansywne[6], często porastają rozległe przestrzenie na ubogich siedliskach[7]. Są to paprocie naziemne[8], czasem zasiedlające też szczeliny skalne, rosnące na nasłonecznionych skałach i w cienistych lasach[6].

Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne (zwłaszcza densztedia szorstkowłosa D. hirsuta, densztedia punktowana D. punctilobula i Dennstaedtia wilfordii[6]). Dennstaedtia glauca wykorzystywana jest w Peru jako nawóz zielony[7].

Nazwa rodzajowa upamiętnia niemieckiego botanika – Augusta Dennstaedta (1776–1826)[6].

Morfologia

Odcinek liścia Dennstaedtia wilfordii od spodu, z kupkami zarodni
Pokrój i kłącze
Paprocie z kłączem podziemnym, długim lub krótkim, często tworzące mniej lub bardziej rozległe kolonie. Kłącze pokryte jest czerwonobrązowymi, wielokomórkowymi, zwykle sztywnymi włoskami[8][9], nigdy zaś łuskami[6].
Liście
Wyrastają z kłącza zwykle w odstępach[10], czasem gęsto skupione[8], są łukowato wygięte lub proste. Osiągają od 0,4 do 3 m długości. Ogonki liściowe są nagie lub (częściej[9]) owłosione, na przekroju wiązki przewodzące układają się w kształcie litery U lub O. Blaszki są 2–4-krotnie pierzaste, w ogólnym zarysie są lancetowate, jajowate lub trójkątne. Końcowe odcinki liści są lancetowate lub jajowate, ząbkowane do wcinanych[8]. Wiązki w blaszce są wolne, pierzaste[8][10], nie sięgają brzegu blaszki i często są maczugowato rozszerzone na końcach[10].
Zarodnie
Zebrane w koliste kupki zarodni tworzące się na końcach wiązek przewodzących, okryte miseczkowatą zawijką[9].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów z rodziny denstediowatych Dennstaedtiaceae. Jest rodzajem problematycznym taksonomicznie – w tradycyjnym ujęciu nie jest to takson monofiletyczny[2].

Wykaz gatunków[3]
  • Dennstaedtia ampla (Baker) Bedd.
  • Dennstaedtia anthriscifolia (Bory) T.Moore
  • Dennstaedtia antillensis C.Chr.
  • Dennstaedtia appendiculata (Wall. ex Hook.) J.Sm.
  • Dennstaedtia arborescens Ekman ex Maxon
  • Dennstaedtia arcuata Maxon
  • Dennstaedtia articulata Copel.
  • Dennstaedtia auriculata Navarrete & B.Øllg.
  • Dennstaedtia bipinnata (Cav.) Maxon
  • Dennstaedtia canaliculata Alderw.
  • Dennstaedtia cicutaria (Sw.) T.Moore
  • Dennstaedtia cornuta (Kaulf.) Mett.
  • Dennstaedtia davallioides (R.Br.) T.Moore
  • Dennstaedtia dennstaedtioides Copel.
  • Dennstaedtia dissecta (Sw.) T.Moore
  • Dennstaedtia distenta (Kunze) T.Moore
  • Dennstaedtia elmeri Copel.
  • Dennstaedtia flaccida (G.Forst.) Bernh.
  • Dennstaedtia fusca Copel.
  • Dennstaedtia glabrata (Ces.) C.Chr.
  • Dennstaedtia glauca C.Chr. ex Looser
  • Dennstaedtia globulifera Hieron.
  • Dennstaedtia hirsuta (Sw.) Mett. ex Miq. – densztedia szorstkowłosa[5]
  • Dennstaedtia hooveri Christ
  • Dennstaedtia inermis (Baker) Brownlie
  • Dennstaedtia macgregorii Copel.
  • Dennstaedtia macrosora Navarrete & B.Øllg.
  • Dennstaedtia madagascariensis (Kunze) Tardieu
  • Dennstaedtia magnifica Copel.
  • Dennstaedtia mathewsii C.Chr.
  • Dennstaedtia merrillii Copel.
  • Dennstaedtia novoguineensis (Rosenst.) Alston
  • Dennstaedtia obtusifolia (Willd.) T.Moore
  • Dennstaedtia parksii Copel. ex Morton
  • Dennstaedtia paucirrhiza Navarrete & B.Øllg.
  • Dennstaedtia penicillifera Alderw.
  • Dennstaedtia philippinensis Copel.
  • Dennstaedtia producta Mett.
  • Dennstaedtia punctilobula (Michx.) T.Moore – densztedia punktowana[5]
  • Dennstaedtia remota (Christ) Diels
  • Dennstaedtia resinifera (Blume) Mett.
  • Dennstaedtia rufidula C.Chr.
  • Dennstaedtia samoensis (Brack.) T.Moore
  • Dennstaedtia scandens (Blume) T.Moore
  • Dennstaedtia shawii Copel.
  • Dennstaedtia smithii (Hook.) T.Moore
  • Dennstaedtia spinosa Mickel
  • Dennstaedtia sprucei T.Moore
  • Dennstaedtia sumatrana Alderw.
  • Dennstaedtia terminalis Alderw.
  • Dennstaedtia tryoniana Navarrete & B.Øllg.
  • Dennstaedtia vagans Diels
  • Dennstaedtia werckleana (Christ) Navarrete & B.Øllg.
  • Dennstaedtia wercklei (Christ) R.M.Tryon
  • Dennstaedtia wilfordii (T.Moore) Christ
  • Dennstaedtia williamsii Copel.
  • Dennstaedtia zeylanica (Sw.) Zink ex Fraser-Jenk. & Kandel

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-07-02] (ang.).
  2. 1 2 The Pteridophyte Phylogeny Group, A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229.
  3. 1 2 3 4 5 Dennstaedtia Bernh.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-02].
  4. ↑ Dennstaedtia Bernhardi. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-07-02].
  5. 1 2 3 Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 68. ISBN 978-83-925110-5-2.
  6. 1 2 3 4 5 Sue Olsen, Encyclopedia of garden ferns, Portland, Or.: Timber Press, 2007, s. 198-199, ISBN 978-0-88192-819-8, OCLC 68693523.
  7. 1 2 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 284, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. 1 2 3 4 5 Clifton E. Nauman, A. Murray Evans: Dennstaedtia Bernhardi. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-07-02].
  9. 1 2 3 Yan Yuehong, Qi Xinping, Shunshuke Serizawa: Dennstaedtia Bernhardi. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-07-02].
  10. 1 2 3 K. U. Kramer, P. S. Green: The Families and Genera of Vascular Plants. I. Pteridophytes and Gymnosperms. New York Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1990, s. 83-84. ISBN 0-387-51794-4.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.