Butelka z denaturatem

Denaturat (spirytus skażony) – handlowa nazwa alkoholu etylowego (zwykle ok. 92%) skażonego substancjami mającymi uniemożliwić jego spożycie^[1].

Denaturat otrzymywany jest poprzez dodanie do spirytusu surowego substancji skażającej, nadającej mu na przykład odrażający smak, zapach lub właściwości wymiotne oraz często intensywnego barwnika (np. czerwonego, fioletowego)^[2]. Dzięki temu denaturat może być traktowany jako środek gospodarczy i jest sprzedawany znacznie taniej od spożywczych wyrobów spirytusowych (objętych akcyzą). Istnieje także wersja bezbarwna denaturatu^[3].

Substancje skażające

Substancje skażające są dobrane tak, aby uniemożliwić opłacalne oczyszczenie denaturatu do postaci spożywczej (np. ciecze o podobnej temperaturze wrzenia lub tworzące z alkoholem mieszaninę azeotropową). Substancją, która najczęściej służy do pogorszenia smaku denaturatu jest benzoesan denatonium^[2], natomiast substancją skażającą zwykle metyloetyloketon (MEK)^[2] lub niektóre rozpuszczalniki organiczne, w tym pochodne pirydyny.

Ze względu na to, że denaturat bywa spożywany przez alkoholików, zaprzestano dodawania do denaturatu substancji toksycznych^[2] lub ograniczono ich stężenie (przykładowo maksymalne stężenie procentowe metanolu w roztworze może wynosić 3%)^[4], całkowicie uniemożliwiających wykorzystywanie denaturatu jako substytutu napoju alkoholowego. Drugim powodem tej decyzji jest zabezpieczenie przed przypadkowym zatruciem, co może wydarzyć się, ponieważ denaturat jest stosowany w gospodarstwach domowych.

Zastosowanie

Denaturat stosowany jest poza przemysłem jako substytut czystego etanolu, np. jako:

• paliwo w turystycznych kuchenkach spirytusowych,
• rozpałka,
• rozpuszczalnik, np. politur, kalafonii (do lutowania) lub farb spirytusowych,
• środek myjący lub czyszczący,
• środek odkażający,
• dodatek do paliw ciekłych,
• do stawiania baniek.

Zatrucia denaturatem

Od 22 marca 2022 roku na terenie województw: śląskiego i łódzkiego nastąpił gwałtowny wzrost liczby zatruć metanolem. Główny Inspektorat Sanitarny wykazał 26 zgonów, w tym 16 z województwa śląskiego i 10 z województwa łódzkiego. Powodem śmiertelnych zatruć było spożywanie denaturatu, który w swoim składzie zawierał ponad 70% metanolu^[5][6].

Przypisy