Dźwignice[1] – grupa urządzeń dźwigowo-transportowych, służących do przemieszczania pionowego i poziomego ładunków, zwierząt i ludzi na niewielkie odległości, w ruchu przerywanym. Dźwignice stanowią liczną grupę środków transportu bliskiego, a ich eksploatacja wymaga odpowiednich kwalifikacji.

Dźwignice są urządzeniami, które eliminują lub zmniejszają wysiłek fizyczny człowieka przy podnoszeniu oraz przenoszeniu przedmiotów w żądane miejsce korzystając z praw fizyki

Do najprostszych z nich należała dźwignia prosta, żuraw i kołowrót studzienny. Żuraw studzienny swoją sylwetką przypomina żurawie budowlane, bez których trudno sobie dzisiaj wyobrazić jakąkolwiek budowę.

Podział dźwignic

Suwnica portowa w Szwecji
Dźwignice w Gdańsku
Żuraw wieżowy

W klasycznej literaturze[2] na temat dźwignic wyróżnia się termin dźwignicy prostej (zbudowanej z jednej podstawowej części składowej) oraz dźwignicy złożonej (zbudowanej z kilku takich części). Jako podstawowe części składowe określane jako dźwignice proste wyróżnia się:

W przypadku dźwignic złożonych (najczęściej są to duże urządzenia przeładunkowe stosowane w portach) spotyka się rozwiązania:

  • dźwignice suwnicowo-wspornicowe
  • dźwignice suwnicowo-żurawiane
    • dźwignica typu suwnica+żuraw
    • dźwignica typu suwnica+wózek+żuraw
    • żuraw wielokrotny.

Niezależnie od tego można jeszcze wyróżnić inne elementy obce stanowiące wyposażenie dźwignic:

  • torowiska, mosty, wieże, słupy, pływaki, samochody itp.

Według terminologii obecne przyjętej w Polskich Normach[3] wyróżnia się następujące grupy dźwignic[4]:

Zasady bezpiecznej eksploatacji

Wymagania dla operatorów dźwignic

Zgodnie z polskim prawem kandydat na operatora musi spełniać następujące warunki:

  • mieć ukończone 18 lat
  • posiadać aktualne badania od lekarza medycyny pracy stwierdzające dobry stan zdrowia (na poziomie potrzeb tego zawodu)
  • mieć odpowiednie wykształcenie i praktykę.

Uprawnienia dla operatorów dźwignic[5] dzielą się na kategorie I, II, III oraz podkategorie oznaczane literami w zależności od grupy dźwignic, do których się odnoszą:

Zasady konserwacji

Osoby zatrudnione przy pracach konserwacyjno-remontowych powinni posiadać teoretyczne i praktyczne wiadomości związane z eksploatacją, bezpieczeństwem i higieną pracy oraz przepisami dozoru technicznego.

Prowadzący prace konserwacyjno-remontowe powinni posiadać:

  • uprawnienia wydane przez Inspektorat Dozoru Technicznego właściwej dla kategorii konserwowanych, przeglądanych lub remontowanych, dźwignic
  • zaświadczenie kwalifikacyjne dla osób zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych (E).

Wykaz ważniejszych aktów prawnych dotyczący dźwignic

  • Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1622).
  • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. z 2002 r. nr 120, poz. 1021) tekst jednolity uwzględniający zmiany wprowadzone rozporządzeniem opublikowanym w Dz.U. z 2003 r. nr 28, poz. 240), wydane na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy o dozorze technicznym.
  • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 849) tekst jednolity uwzględniający zmiany wprowadzone rozporządzeniem opublikowanym w Dz.U. z 2003 r. nr 50, poz. 426), wydane na podstawie art. 23 ust. 5 ustawy o dozorze technicznym.
  • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 marca 2001 r. w sprawie wzoru znaku dozoru technicznego (Dz.U. z 2001 r. nr 30, poz. 346), wydane na podstawie art. 15 ust. 3 ustawy o dozorze technicznym.
  • Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. z 2003 r. nr 193, poz. 1890).
  • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla dźwigów i ich elementów bezpieczeństwa (Dz.U. z 2005 r. nr 263, poz. 2198) (wdrożenie dyrektywy 95/16/WE).
  • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla dźwigów i ich elementów bezpieczeństwa (Dz.U. z 2008 r. nr 203, poz. 1270) (wdrożenie postanowień dyrektywy 2006/42/WE w sprawie maszyn, zmieniającej dyrektywę 95/16/WE).

Przypisy

  1. ↑ jeszcze w latach 50. funkcjonował termin dźwigi
  2. ↑ ”Dźwignice i przenośniki” – Piątkiewicz, Sobolski
  3. ↑ PN-M-45000:1996 Dźwignice – Podział i symbole klasyfikacyjne
  4. ↑ Sprawa dyskusyjna, czy przyjęty podział jest ścisły.
  5. ↑ Kategorie uprawnień [online] [dostęp 2019-07-13] (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.