Czasopismo elektroniczne, e-czasopismo, czasopismo online – wydawnictwo ciągłe, ukazujące się w określonych odstępach czasu, np. tygodnik, dwutygodnik, miesięcznik, publikowane jedynie w postaci elektronicznej i dostępne na nośniku elektronicznym.

Według Barbary Sosińskiej-Kalaty czasopismo elektroniczne to czasopismo, które jest zapisane w postaci cyfrowej oraz udostępniane za pomocą transmisji elektronicznej, najczęściej w Internecie w World Wide Web. W formie e-czasopism są wydawane m.in. periodyki naukowe, fachowe, popularnonaukowe, urzędowe, biuletyny informacyjne, magazyny opinii oraz gazety. Czasopisma elektroniczne są publikowane w sposób ciągły z określoną frekwencją, najczęściej w formatach HTML i PDF. Czasami są do nich dołączane również nagrania dźwiękowe oraz materiały wideo w formatach MP3 i MP4. E-czasopisma mogą być dostępne wyłącznie online lub być elektronicznymi odpowiednikami wersji tradycyjnych[1].

Historia

Do powstania czasopism elektronicznych na początku lat 80. XX wieku przyczyniły się m.in.:

  • kryzys związany z papierem[2], wynikający ze znacznego wzrostu zapotrzebowania na książki (bariera ilościowa) oraz wzrostu produkcji[3], skutkujący wysokimi cenami publikacji drukowanych,
  • postęp technologiczny (rozwój urządzeń elektronicznych, szczególnie komputerów),
  • upowszechnianie urządzeń pozwalających na odtwarzanie i obróbkę tekstów,
  • rozwój sieci telekomunikacyjnych i opracowanie protokołu FTP,
  • problemy bibliotek z magazynowaniem stale rosnącej liczby dokumentów[2].

Pierwszym periodykiem opublikowanym w formie cyfrowej było eksperymentalne czasopismo z zakresu psychologii oraz medycyny „Mental Workload”[4]. W 1982 roku naukowcy z Uniwersytetów w Birmingham i Loughborough doprowadzili do wydania e-czasopisma o nazwie „Computer Human Factors”. Periodyk był innowacyjny ze względu na możliwość dodawania komentarzy przez czytelników[5]. W Polsce pierwsze czasopismo dostępne tylko w formie cyfrowej pojawiło się w 1989 roku za sprawą grupy fizyków związanych z Uniwersytetem Warszawskim. Publikowane przez nich „Donosy”[6] wciąż ukazują się w oryginalnej i niezmienionej formie[7].

Zalety i wady czasopism elektronicznych

Zalety:

  • dostępność w każdym momencie, z dowolnego miejsca,
  • większa aktualność,
  • dostęp wielu użytkowników w tym samym momencie,
  • możliwość wyszukiwania, np. pełnotekstowego,
  • szybszy proces publikowania treści,
  • bezpłatny dostęp do czasopism Open Access[8].

Wady:

  • wymagana minimalna umiejętność obsługi komputera,
  • wymagane posiadanie odpowiedniego sprzętu i oprogramowania,
  • wymagany dostęp do Internetu,
  • wysokie ceny publikacji komercyjnych,
  • bariery mentalne,
  • możliwość popełnienia plagiatu i celowego zniekształcanie informacji,
  • ograniczenia, które wiążą się z techniką komputerową, np. niska rozdzielczość ekranu[9].

Typologia czasopism elektronicznych

Podział ze względu na stosowane formaty:

Podział ze względu na sposób dystrybucji:

  • e-mail,
  • Web,
  • CD-ROM,
  • listerv,
  • inne[10].

Podział ze względu na częstotliwość ukazywania się:

  • miesięczniki,
  • tygodniki,
  • dzienniki,
  • inne[10].

Podział ze względu na dostęp do czasopism elektronicznych:

  • płatne (publikacje komercyjne),
  • bezpłatne (Open Access[10]),

Inny podział ze względu na sposób dystrybucji, zob. wyżej:

  • czasopisma online,
  • czasopisma na CD-ROM[11],

Podział ze względu na formy ukazywania się czasopism elektronicznych:

  • e-czasopisma, które ukazują się również w wersji drukowanej,
  • e-czasopisma jedynie w wersji elektronicznej[11]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Barbara Sosińska-Kalata, Czasopisma elektroniczne [w:] Encyklopedia książki, pod red. Anny Żbikowskiej-Migoń i Marty Skalskiej-Zlat, Wrocław 2017, s. 433.
  2. 1 2 Piotrowska E., Zając R., Czasopisma elektroniczne w bibliotekach naukowych, „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2002, nr 1, s. 91.
  3. ↑ Barbara Bieńskowska, Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005, s. 215.
  4. ↑ Nahotko 2007 ↓, s. 28–29.
  5. ↑ Nahotko 2007 ↓, s. 29–30.
  6. ↑ Donosy [online], donosy.info [dostęp 2018-11-13].
  7. ↑ Nahotko 2007 ↓, s. 35.
  8. ↑ Nahotko 2007 ↓, s. 19.
  9. ↑ Nahotko 2007 ↓, s. 19–20.
  10. 1 2 3 4 Nahotko 2007 ↓, s. 18.
  11. 1 2 Ewa Piotrowska, Renata Zając, Czasopisma elektroniczne w bibliotekach naukowych, „Konsorcja i współpraca bibliotek” 2002 nr 7, http://www.ebib.pl/2002/36/piotrowska.php.

Bibliografia

  • Marek Nahotko, Naukowe czasopisma elektroniczne, Warszawa 2007.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.