Czarnodudek większy
Rhinopomastus cyanomelas[1]
(Vieillot, 1819)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

dzioborożcowe

Rodzina

sierpodudki

Rodzaj

Rhinopomastus

Gatunek

czarnodudek większy

Synonimy
  • Falcinellus cyanomelas Vieillot, 1819[2]
  • Phoeniculus cyanomelas (Vieillot, 1819)[3]
  • Rhinopomastus smithii W. Jardine, 1828[3]
Podgatunki
  • R. c. schalowi Neumann, 1900
  • R. c. cyanomelas (Vieillot, 1819)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Czarnodudek większy[5] (Rhinopomastus cyanomelas) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny sierpodudków (Phoeniculidae). Występuje we wschodniej i południowej Afryce, bez najbardziej południowej części kontynentu. Jest osiadły. Nie jest narażony na wyginięcie.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1819 roku Louis Pierre Vieillot. Autor nadał gatunkowi nazwę Falcinellus cyanomelas, a jako miejsce typowe wskazał Namaqualand[2][6]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Rhinopomastus[5][7]. Wyróżnia się dwa podgatunki[2][7]:

  • R. c. schalowi Neumann, 1900
  • R. c. cyanomelas (Vieillot, 1819)

Morfologia

Wygląd
Niewyraźny dymorfizm płciowy. Upierzenie czarne, choć jeden z podgatunków ma białe plamy na skrzydłach. Błyszczy się na niebiesko i fioletowo, głowa lekko brązowa. Długi ogon i cienki, zagięty dziób. Samice i młode słabo się błyszczą.
Wymiary
  • długość ciała: 26–30 cm[2]
  • masa ciała: 24–38,8 g[2]

Zasięg występowania

Czarnodudek większy zamieszkuje w zależności od podgatunku[2][7]:

Ekologia i zachowanie

Biotop
Tropikalne i subtropikalne zadrzewienia, szczególnie lubi rośliny z rodzaju Brachystegia oraz Colosphermum mopane; unika zwartych lasów[8]; występuje także w ciernistych zakrzewieniach i na sawannie[2].
Pożywienie
Zjada bezkręgowce, w tym mrówki, błonkoskrzydłe, muchówki, modliszki, chrząszcze, larwy; do tego nektar. Pokarmu szuka biegając w górę i w dół po pniach i gałęziach drzew[8].
Lęgi
Gniazdo jest umieszczone w dziupli; może to być również dziupla używana wcześniej przez dzięcioła lub wąsala. Może używać jej przez kilka sezonów. Samica składa 2–4 jaja. Inkubacja trwa 13–14 dni, wysiaduje tylko samica. Młode są w pełni opierzone i zdolne do lotu po 21–24 dniach[8].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje czarnodudka większego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako szeroko rozprzestrzeniony, a na niektórych obszarach lokalnie pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na niszczenie dużych drzew, które zapewniają temu ptakowi miejsce do gniazdowania, żerowania i odpoczynku[4].

Przypisy

  1. ↑ Rhinopomastus cyanomelas, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 6 7 Ligon, D. & Kirwan, G.M.: Common Scimitarbill (Rhinopomastus cyanomelas). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-04)].
  3. 1 2 Common Scimitar-bill Rhinopomastus cyanomelas. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-09]. (ang.).
  4. 1 2 Rhinopomastus cyanomelas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. 1 2 Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Phoeniculidae Bonaparte, 1831 - sierpodudki - Wood-hoopoes (Wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-11-09].
  6. ↑ L.J.P. Vieillot, Le Promérops namaquois, Falcinellus cyanomelas, [w:] Nouveau dictionnaire d'histoire naturelle, appliquée aux arts, à l'agriculture, à l'économie rurale et domestique, à la médecine, etc., t. 28, Paryż 1819, s. 165–166 (fr.).
  7. 1 2 3 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-09]. (ang.).
  8. 1 2 3 Rhinopomastus cyanomelas (Common scimitarbill, Scimitar-billed wood-hoopoe). Biodiversity Explorer. [dostęp 2020-05-03].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.