Cyzelowanie – rodzaj artystycznej obróbki plastycznej metalowych rzeźb i wyrobów rzemiosła artystycznego, wykutych, odlanych, tłoczonych lub wyoblanych.
Metoda ta ma zastosowanie do:
- wykończenia i nadania ostatecznego kształtu odlewom poprzez usunięcie niedokładności i nierówności,
- wydobycia szczegółów ozdób i rysunku ornamentu,
- nadania powierzchni odpowiedniej (z reguły gładkiej) faktury,
- wykonywania wklęsło-wypukłych wzorów i rysunków artystycznych poprzez wybijanie ich w blasze za pomocą narzędzi zwanych puncami cyzelerskimi (stosowane do zdobienia m.in.: pater, cukiernic, kielichów, tac, wazonów, ram luster)[1][2].
Do wykończenia powierzchni oprócz punc cyzelerskich używane są różnego rodzaju pilniki, dłuta, skrobaki, młotki, tarcze polerskie[2].
W XIX w. wyodrębnił się we Francji dział rzemiosła, zwany cyzelatorstwem, skupiający rzemieślników-cyzelerów, trudniących się wyłącznie cyzelowaniem[1].
W niektórych przypadkach słowo cyzelowanie odnosi się do modyfikowania raz ustalonej konfiguracji, zgodnie z bardziej doprecyzowanymi wymaganiami, dopracowywanie z pedantyczną drobiazgowością[3].
Słowo "cyzelowanie" pochodzi od francuskiego ciseau (przecinak, dłuto) lub ciseler (rzeźbić)[2]. Została zaadaptowana do języka polskiego prawdopodobnie poprzez niemieckie ziselieren. Nazwa zawodu to cyzelatorstwo albo cyzelerstwo, a jego przedstawiciel to cyzeler.
Znanym mistrzem cyzelerem był m.in. włoski złotnik i rzeźbiarz renesansowy Benvenuto Cellini[4].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
- 1 2 3 Sztuka świata. T. 17. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, ISBN 978-83-213-4726-4.
- ↑ Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1989.
- ↑ Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik terminów plastycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974.