Cyrtanthus
Ilustracja
Cyrtanthus mackenii
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

amarylkowate

Rodzaj

Cyrtanthus

Nazwa systematyczna
Cyrtanthus W. Aiton
Hortus Kew. 1: 414. 7 Aug-1 Oct 1789 (non Schreber Apr. 1789)[3]
Typ nomenklatoryczny

C. angustifolius (Linnaeus f.) W. Aiton[3]

Synonimy
  • Anoiganthus Baker
  • Gastronema Herb.
  • Monella Herb.
  • Vallota Salisb. ex Herb.[4]
  • Willdenovia J. F. Gmelin[3]
Cyrtanthus ventricosus
Cyrtanthus flanaganii

Cyrtanthus – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych. Obejmuje 55[5]–56[6] gatunków. Rośliny te występują w południowej i środkowo-wschodniej Afryce, na północy sięgając po Sudan[7]. Rosną na klifach, skałach, kamienistych lub trawiastych stokach, także w zaroślach. Zakwitają zwykle tuż po pożarach[7] – jest ono prowokowane przez dym (po angielsku zwane są fire-lilies – ognistymi liliami[5]). Kilka gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne[7], zwłaszcza C. ventricosus, C. elatus, C. mackenii[5]. W klimacie chłodniejszym bywają uprawiane jako rośliny doniczkowe, nadają się także na długotrwałe kwiaty cięte[8].

Morfologia

Cyrtanthus elatus
Pokrój
Byliny, których dęte (puste w środku) pędy kwiatonośne osiągają do 60 cm wysokości i wyrastają z cebuli[7].
Liście
Płaskie, czasem mięsiste, równowąskie, zawsze tylko odziomkowe, o długości do 60 cm[7][8].
Kwiaty
Efektowne – pachnące i jaskrawo zabarwione, zwisają zebrane w baldachach, czasem są pojedyncze. Okwiat w kolorze czerwonym, różowym, pomarańczowym, żółtym, zielonym lub białym składa się z 6 listków o podobnej długości w dole zrośniętych, czasem na dłuższym odcinku tworząc rurkę[7], często wygiętą[8]. Pręcików jest 6, krótszych lub dłuższych od okwiatu. Zalążnia dolna powstaje z trzech owocolistków. W każdej z komór rozwijają się liczne zalążki. Pojedyncza szyjka słupka jest prosta lub wygięta, rzadko z trzema rozgałęzieniami na końcu[7].
Owoce
Torebki z licznymi, czarnymi, płaskimi i oskrzydlonymi nasionami[7].

Systematyka

Cyrtanthus loddigesianus
Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Cyrtantheae, podrodziny amarylkowych Amaryllidoideae z rodziny amarylkowatych Amaryllidaceae. W przeszłości w różnych systemach klasyfikowany był w szeroko ujmowanej rodzinie liliowatych[4]. Rodzaj obejmuje gatunki dawniej wyodrębniane w osobne rodzaje Anoiganthus i Vallota[5]. Gatunki z tego rodzaju łatwo tworzą mieszańce i w ofercie handlowej zamiast nazw gatunkowych w użyciu często określa się przedstawicieli tylko według koloru kwiatów[8].

Wykaz gatunków[6]
  • Cyrtanthus angustifolius (L.f.) Aiton
  • Cyrtanthus attenuatus R.A.Dyer
  • Cyrtanthus aureolinus Snijman
  • Cyrtanthus bicolor R.A.Dyer
  • Cyrtanthus brachyscyphus Baker
  • Cyrtanthus brachysiphon Hilliard & B.L.Burtt
  • Cyrtanthus breviflorus Harv.
  • Cyrtanthus carneus Lindl.
  • Cyrtanthus clavatus (L'Hér.) R.A.Dyer
  • Cyrtanthus collinus Ker Gawl.
  • Cyrtanthus contractus N.E.Br.
  • Cyrtanthus debilis Snijman
  • Cyrtanthus elatus (Jacq.) Traub
  • Cyrtanthus epiphyticus J.M.Wood
  • Cyrtanthus erubescens Killick
  • Cyrtanthus eucallus R.A.Dyer
  • Cyrtanthus falcatus R.A.Dyer
  • Cyrtanthus fergusoniae L.Bolus
  • Cyrtanthus flammosus Snijman & Van Jaarsv.
  • Cyrtanthus flanaganii Baker
  • Cyrtanthus flavus Barnes
  • Cyrtanthus galpinii Baker
  • Cyrtanthus guthrieae L.Bolus
  • Cyrtanthus helictus Lehm.
  • Cyrtanthus herrei (F.M.Leight.) R.A.Dyer
  • Cyrtanthus huttonii Baker
  • Cyrtanthus inaequalis O'Brien
  • Cyrtanthus junodii Beauverd
  • Cyrtanthus labiatus R.A.Dyer
  • Cyrtanthus leptosiphon Snijman
  • Cyrtanthus leucanthus Schltr.
  • Cyrtanthus loddigesianus (Herb.) R.A.Dyer
  • Cyrtanthus mackenii Hook.f.
  • Cyrtanthus macmasteri Snijman
  • Cyrtanthus macowanii Baker
  • Cyrtanthus montanus R.A.Dyer
  • Cyrtanthus nutans R.A.Dyer
  • Cyrtanthus obliquus (L.f.) Aiton
  • Cyrtanthus obrienii Baker
  • Cyrtanthus ochroleucus (Herb.) Burch. ex Steud.
  • Cyrtanthus odorus Ker Gawl.
  • Cyrtanthus rhodesianus Rendle
  • Cyrtanthus rhododactylus Stapf
  • Cyrtanthus rotundilobus N.E.Br.
  • Cyrtanthus sanguineus (Lindl.) Walp.
  • Cyrtanthus smithiae Watt ex Harv.
  • Cyrtanthus spiralis Burch. ex Ker Gawl.
  • Cyrtanthus staadensis Schönland
  • Cyrtanthus stenanthus Baker
  • Cyrtanthus striatus Herb.
  • Cyrtanthus suaveolens Schönland
  • Cyrtanthus thorncroftii C.H.Wright
  • Cyrtanthus tuckii Baker
  • Cyrtanthus ventricosus Willd.
  • Cyrtanthus wellandii Snijman
  • Cyrtanthus welwitschii Hiern ex Baker

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-04-04] (ang.).
  3. 1 2 3 Cyrtanthus W. Aiton. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-04-04].
  4. 1 2 Genus: Cyrtanthus Aiton. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-04-04].
  5. 1 2 3 4 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 270, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. 1 2 Cyrtanthus. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-04-04].
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 466. ISBN 0-333-74890-5.
  8. 1 2 3 4 Botanica. Warszawa: Konemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 601-602. ISBN 3-8331-1916-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.