Cyprinodon[1]
Lacepède, 1803
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – karpieniec zmienny
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Infragromada

doskonałokostne

Rząd

karpieńcokształtne

Rodzina

karpieńcowate

Rodzaj

Cyprinodon

Synonimy
  • Encrates Gistel,1848
  • Lebia Oken, 1817
  • Prinodon Rafinesque,1815
  • Trifarcius Poey,1860

Cyprinodon – rodzaj ryb karpieńcowatych (Cyprinodontidae).

Występowanie

Wody słodkie i słonawe południowo-zachodniej części Ameryki Północnej. Spotykane w zbiornikach wody stojącej, okresowo wysychających (na obszarach pustynnych), na terenach bagiennych, w źródłach geotermalnych oraz w wolno płynących strumieniach. Wiele gatunków to endemity.

Opis

Ciało silnie wygrzbiecone, niewielkich rozmiarów (od dwóch do kilkunastu centymetrów), często żywo ubarwione o wyraźnie zaznaczonym dymorfizmie płciowym. Gatunki jajorodne. Należą do ryb najbardziej odpornych na ekstremalne warunki środowiska. Wytrzymują krótkotrwały wzrost temperatury do 45 °C (Cyprinodon macularius), dobowe różnice temperatur do 20 °C oraz wody o dużym zasoleniu. Tolerują wysokie zmiany zasolenia np. Cyprinodon macularius może żyć zarówno w wodzie słodkiej jak i w wodzie o zasoleniu 90‰, a Cyprinodon variegatus był obserwowany żywy w wodzie o zasoleniu 144‰. Gatunki bytujące w zbiornikach okresowo wysychających bardzo szybko osiągają dojrzałość płciową, składają zapłodnioną ikrę w podłożu i najczęściej giną z braku wody. Młode wylęgają się po ponownym zalaniu zbiornika wodami deszczowymi.

Obecnie większość gatunków z rodzaju Cyprinodon to gatunki w różnym stopniu zagrożone wyginięciem, kilka już wyginęło[2].

Ze względu na niewielkie wymiary i często atrakcyjne ubarwienie, a także interesującą biologię budzą coraz większe zainteresowanie wśród akwarystów. Są rybami agresywnymi, silnie terytorialnymi. Żywią się głównie wysysanymi z podłoża składnikami pokarmowymi (pobierają do pyska porcję mułu, filtrują i wypluwają lub wypychają otworami skrzelowymi) oraz ślimakami, owadami i ikrą.

Klasyfikacja

Gatunki zaliczane do tego rodzaju[3]:

  • Cyprinodon albivelis
  • Cyprinodon alvarezi (EW) – karpieniec Alvareza[4]
  • Cyprinodon arcuatus
  • Cyprinodon artifrons
  • Cyprinodon atrorus
  • Cyprinodon beltrani
  • Cyprinodon bifasciatus
  • Cyprinodon bobmilleri
  • Cyprinodon bondi
  • Cyprinodon bovinus
  • Cyprinodon brontotheroides
  • †Cyprinodon ceciliae (EX)
  • Cyprinodon dearborni
  • Cyprinodon desquamator
  • Cyprinodon diabolis – karpieniec diabli[5]
  • Cyprinodon elegans
  • Cyprinodon eremus
  • Cyprinodon esconditus
  • Cyprinodon eximius
  • Cyprinodon fontinalis
  • Cyprinodon higuey
  • †Cyprinodon inmemoriam (EX)
  • Cyprinodon julimes
  • Cyprinodon labiosus
  • Cyprinodon laciniatus
  • †Cyprinodon latifasciatus (EX)
  • Cyprinodon longidorsalis (EW)
  • Cyprinodon macrolepis
  • Cyprinodon macularius – karpieniec pustynny[5]
  • Cyprinodon maya
  • Cyprinodon meeki
  • Cyprinodon nazas
  • Cyprinodon nevadensis
  • Cyprinodon nicholsi
  • Cyprinodon pachycephalus
  • Cyprinodon pecosensis
  • Cyprinodon pisteri
  • Cyprinodon radiosus
  • Cyprinodon riverendi
  • Cyprinodon rubrofluviatilis
  • Cyprinodon salinus
  • Cyprinodon salvadori
  • Cyprinodon simus
  • Cyprinodon suavium
  • Cyprinodon tularosa
  • Cyprinodon variegatus – karpieniec zmienny[6]
  • Cyprinodon verecundus
  • Cyprinodon veronicae

Symbolem EX oznaczone w klasyfikacji IUCN jako gatunki wymarłe, a EW – wymarłe na wolności.

Przypisy

  1. ↑ Cyprinodon, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ International Union for Conservation of Nature and Natural Resources. [dostęp 2009-12-26]. (ang.).
  3. ↑ Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Richard Van der Laan (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 7 sierpnia 2012 [dostęp 2012-09-17] (ang.).
  4. ↑ Wally Kahl, Burkard Kahl, Dieter Vogt, Atlas ryb akwariowych, Henryk Garbarczyk (tłum.), Eligiusz Nowakowski (tłum.), Warszawa: Delta W-Z, 2000, ISBN 83-7175-260-1.
  5. 1 2 Ryby : encyklopedia zwierząt. Henryk Garbarczyk, Małgorzata Garbarczyk i Leszek Myszkowski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9.
  6. ↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.