Cyberkultura – kultura wieku informacji, ogół działań o charakterze twórczym związanych ze światem komputerów, Internetu, multimediów itp.

Termin

Termin „cyberkultura” (cyberculture, od gr. kybernetes „sternik; zarządca” + „kultura”) został wprowadzony przez Alice Hilton w 1963 roku: „w epoce cyberkultury wszystkie pługi pracować będą samodzielnie, a smażone kurczaki lądować będą bezpośrednio na naszych talerzach”^[1].

Definicje cyberkultury

Definicje cyberkultury:

1. Kultura „realnej wirtualności” – wedle określenia Manuela Castellsa^[2]
2. Cyberkultura (zwana niekiedy kulturą 2.0) to połączenie techniki i kultury. Jest to nowa rzeczywistość, na którą składają się: sieci komunikacyjne na czele z Internetem, oprogramowanie, wirtualna rzeczywistość, sztuczne życie, interfejs człowiek-komputer, nowe media i multimedia czy sztuczna inteligencja
3. Kultura społeczności internetowej
4. Subkultura użytkowników Internetu, osób grających w gry komputerowe
5. W ujęciu Ryszarda Kluszczyńskiego cyberkultura jest ekspresją filozofii postmodernistycznej (Derrida, Deleuze, Rorty) pod postacią sztuki multimedialnej^[3]
6. W opracowaniu Piotra Zawojskiego cyberkultura przyjmuje status wspólnego miejsca, pozwalającego na przenikanie się sztuki, nauki i technologii, gdzie poszczególne części wzmacniają się nawzajem^[4]
7. Kultura zmierzająca do wdrażania i pełnej realizacji jakości takich jak: kodowanie, regulacja i autoregulacja, sztuczne życie, sztuczna inteligencja i nadzmysłowość – według Romana Bromboszcza^[5]

Cyberkultura początkowo kojarzona była jedynie z cyberpunkiem. Jakub Macek proponuje generalny podział na „wczesną cybekulturę”, czyli przeszłą, socjo-kulturową formację, która funkcjonowała w czasach narodzin nowoczesnych technologii komputerowych, oraz „cyberkulturę współczesną”^[6] Periodyzacji cyberkultury na dwie zasadnicze fazy rozwoju dokonał również Eugene Gorny, nazywając je „cyberkulturą-1” (ideologia dualistyczna oparta na prostej opozycji pomiędzy tym, co jest online i offline) i „cyberkulturą-2” (holistycznym światoobraz, w którym to, co jest online jest nierozłączne z tym, co jest offline, a wirtualność służy jako instrument realności)^[7]. Jedną z najbardziej znanych książek opisujących fenomen cyberkultury jest książka Pierre’a Lévy’ego Cyberculture 1997.

Cechy cyberkultury

Cyberkultura to nowe oblicze kultury popularnej wykorzystującej multimedia, w tym głównie komputery, oraz sieć połączeń i powiązań komputerowych. Cyberkultura obejmuje zjawiska związane z nowym układem komunikacyjnym, przenikające z cybernetycznej przestrzeni wirtualnej w przestrzeń realną i odwrotnie. Do jej najważniejszych cech należą:

• interaktywność,
• multimedialność,
• autonomia,
• metakomunikacja społeczna,
• wirtualność,
• brak centrum,
• nowa relacja twórca-odbiorca w odniesieniu do sztuki,
• rezygnacja z akademickiej, zinstytucjonalizowanej formy kultury,
• w cyberkulturze element realny miesza się z fikcyjnym, zespala z nim i tworzy nową, wirtualną rzeczywistość,
• subkultura elektroniczna odznacza się specyficznym stylem, językiem, żargonem.

Przypisy

Bibliografia

• Roman Bromboszcz, „Kultura cybernetyczna i jakość”. Poznań 2014.
• Ryszard W. Kluszczyński. „Społeczeństwo informacyjne. Cyberkultura. Sztuka multimediów”. Kraków 2001.
• Pierre Lévy, „Drugi potop”. Tłum. Justyna Budzyk. „Magazyn Sztuki” 1997, nr 1–2, s. 44–64
• Lawrence Lessig. „Wolna kultura”. Tłum. zbiorowe. Wstęp E. Bendyk. Warszawa 2005.
• Piotr Zawojski. „Cyberkultura jako nowy paradygmat kultury medialnej. Rozważania teoretyczne”, w: „Nowa audiowizualność – nowy paradygmat kultury?.” Red. Eugeniusz Wilk, Iwona Kolasińska-Pasterczyk. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków 2008.
• Piotr Zawojski. „Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii”. Warszawa 2010.