Cmentarz w Szpikołosach
Ilustracja
Kwatera prawosławna na cmentarzu
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Miejscowość

Szpikołosy

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

rzymskokatolickie

Stan cmentarza

czynny

Powierzchnia cmentarza

1,32 ha

Data otwarcia

I poł. XIX w.

Zarządca

parafia Przemienienia Pańskiego w Szpikołosach

Położenie na mapie gminy wiejskiej Hrubieszów
Mapa konturowa gminy wiejskiej Hrubieszów, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz w Szpikołosach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz w Szpikołosach”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz w Szpikołosach”
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego
Mapa konturowa powiatu hrubieszowskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz w Szpikołosach”
Ziemia50°51′48″N 23°55′35″E/50,863333 23,926389

Cmentarz w Szpikołosach – nekropolia w Szpikołosach, utworzona na potrzeby miejscowej ludności unickiej w XIX w., od 1875 prawosławna, od okresu międzywojennego zespół dwóch cmentarzy użytkowanych odpowiednio przez prawosławnych i przez katolików obrządku łacińskiego. Użytkowana po II wojnie światowej tylko przez katolików, kwatera prawosławna jest zaniedbana.

Historia i opis

Data powstania cmentarza nie jest znana. Najprawdopodobniej powstał w I poł. XIX w. jako nowy cmentarz jeszcze na potrzeby parafii unickiej. Po 1875 r. i utworzeniu w jej miejsce parafii prawosławnej, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, funkcjonował jako prawosławny[1]. Cmentarz był użytkowany przez miejscową ludność prawosławną do końca II wojny światowej i wysiedlenia prawosławnych Ukraińców[1]. W 1920 r. obok nekropolii swój cmentarz wytyczyła ludność rzymskokatolicka. Fakt, iż prawosławna część cmentarza została porzucona, a katolicka stale się rozrastała, spowodował ostatecznie połączenie obu cmentarzy[1].

Na początku lat 90. XX wieku na terenie nekropolii zachowało się w całości lub fragmentach 10 kamiennych i betonowych nagrobków sprzed 1945 r., wszystkie w kwaterze prawosławnej. Są to postumenty z krzyżami łacińskimi i prawosławnymi dekorowane wielostopniowymi gzymsami uskokowymi i tympanonami[1]. Niemal wszystkie nagrobki były porozbijane i poprzewracane[1]. Inskrypcje na tych nagrobkach wykonane zostały w języku cerkiewnosłowiańskim[1]. W części katolickiej dominują betonowe płyty poziome, obecne są również ludowe figury Chrystusa oraz lastrykowe stelle z krzyżami[1].

Na cmentarzu wyróżniają się ponadto murowana kaplica grobowa z 1982 r., mogiła zbiorowa poległych w czasie II wojny światowej oraz, w części prawosławnej, mogiła Mikołaja Decha, sekretarza rejonowego KPP[1], obecnie odnowiona i pozbawiona pierwotnej informacji o działalności w partii.

Cmentarz porastają lipy, kasztanowce i jesiony w alejkach, jałowce kolumnowe i tuje przy grobach, a w kwaterze prawosławnej zarośla z bzu lilaka[1].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 D. Kawałko, Cmentarze..., ss. 78–79.

Bibliografia

  • D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.