Chondrilla
Ilustracja
Chondrilla sztywna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Cichorioideae

Rodzaj

chondrilla

Nazwa systematyczna
Chondrilla Linnaeus
Sp. Pl. 796. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

C. juncea Linnaeus[3]

Kwiatostan chondrilli sztywnej
Chondrilla chondrilloides

Chondrilla (Chondrilla L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje 25[4]–29[5] gatunków. Występują one w środkowej i południowo-zachodniej Azji (w Chinach 10 gatunków) oraz w basenie Morza Śródziemnego[6]. W Europie obecnych jest 5 gatunków (po wyodrębnieniu w osobny rodzaj roślin z rodzaju Willemetia)[4]. W Polsce rośnie dziko jako gatunek rodzimy jeden przedstawiciel rodzaju – chondrilla sztywna C. juncea[7]. Jest to zarazem najszerzej rozprzestrzeniony gatunek, introdukowany poza jego naturalny zasięg do Ameryki Północnej i Południowej, Australii i Nowej Zelandii[6]. Rośnie on w klimacie ciepłym jako uciążliwy chwast w uprawach zbóż, problematyczny m.in. ze względu na cienkie, sztywne łodygi, które uszkadzają mechanizmy maszyn rolniczych. Gatunek kontrolowany jest za pomocą grzyba Puccinia chondrollina. W Hiszpanii pędy tego gatunku spożywa się po ich zblanszowaniu[4].

Morfologia

Pokrój
Rośliny zielne, zwykle byliny, rzadko jednoroczne, często gęsto (miotlasto) rozgałęzione. Pędy nagie lub owłosione w różnym stopniu[6], zwykle sztywne i mocno wydłużone[8].
Liście
Czasem skupione w przyziemną rozetę[6], poza tym występują liście łodygowe[8].
Kwiaty
Języczkowe, skupione w niewielkie koszyczki siedzące pojedynczo lub po kilka w dużym rozproszeniu wzdłuż pędu i na jego szczycie. W koszyczku znajduje się zwykle 5–12 kwiatów. Okrywa cylindryczna utworzona z 5–9 lancetowatych listków równej długości, nagich lub owłosionych w różnym stopniu. Od zewnątrz wsparta krótszymi (do 1/4 długości listków wewnętrznych) zewnętrznymi listkami. Korona kwiatu żółta, o długiej rurce[6][8].
Owoce
Niełupki walcowate z 5 żebrami i krótszym lub dłuższym dzióbkiem, z puchem kielichowym tworzonym przez białe, proste i nierozgałęzione włoski[6][8].

Systematyka

Rodzaj z podplemienia Chondrillinae, plemienia Cichorieae podrodziny Cichorioideae w obrębie rodziny astrowatych (Asteraceae)[9]. Najbliżej spokrewnione rodzaje, należące do tego samego podplemienia to Phitosia i Willemetia[10].

Wykaz gatunków[5]
  • Chondrilla ambigua Fisch. ex Kar. & Kir.
  • Chondrilla aspera Poir.
  • Chondrilla bosseana Iljin
  • Chondrilla brevirostris Fisch. & C.A.Mey.
  • Chondrilla canescens Kar. & Kir.
  • Chondrilla chondrilloides (Ard.) H.Karst.
  • Chondrilla evae Lack
  • Chondrilla graminea M.Bieb.
  • Chondrilla juncea L. – chondrilla sztywna
  • Chondrilla kusnezovii Iljin
  • Chondrilla laticoronata Leonova
  • Chondrilla latifolia M.Bieb.
  • Chondrilla lejospemna Kar. & Kir.
  • Chondrilla macra Iljin
  • Chondrilla macrocarpa Leonova
  • Chondrilla maracandica Bunge
  • Chondrilla mariae Podlech
  • Chondrilla mujunkumensis Iljin & Igolkin
  • Chondrilla ornata Iljin
  • Chondrilla pauciflora Ledeb.
  • Chondrilla phaeocephala Rupr.
  • Chondrilla piptocoma Fisch., C.A.Mey. & Avé-Lall.
  • Chondrilla ramosissima Sm.
  • Chondrilla rouillieri Kar. & Kir.
  • Chondrilla setulosa C.B.Clarke ex Hook.f.
  • Chondrilla spinosa Lamond & V.A.Matthews

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  3. 1 2 Chondrilla. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-02-20].
  4. 1 2 3 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 197, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  5. 1 2 Chondrilla L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-02-20].
  6. 1 2 3 4 5 6 Zhu Shi, Norbert Kilian: Chondrilla Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-02-20].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 59, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. 1 2 3 4 Irena Kucowa: Chondrilla L., Chondrilla. W: Bogumił Pawłowski, Jasiewicz Adam (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XIII. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 149-150.
  9. ↑ Genus: Chondrilla L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA. [dostęp 2020-02-20].
  10. ↑ Hong Wang, Alexandra H. Wortley, Stephen Blackmore. Pollen morphology of Crepidinae and Lactucinae (Asteraceae: Cichorieae) and its systematic significance. „Grana”. 48:3, s. 160-178, 2009.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.