Charciabałda
wieś
Ilustracja
Charciabałda
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

ostrołęcki

Gmina

Myszyniec

Liczba ludności (2021)

152[1]

Strefa numeracyjna

29

Kod pocztowy

07-430[2]

Tablice rejestracyjne

WOS

SIMC

0514868[3]

Położenie na mapie gminy Myszyniec
Mapa konturowa gminy Myszyniec, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Charciabałda”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Charciabałda”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Charciabałda”
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego
Mapa konturowa powiatu ostrołęckiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Charciabałda”
Ziemia53°20′18″N 21°16′41″E/53,338333 21,278056[4]

Charciabałda – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Myszyniec[3][5].

Położenie

Miejscowość o rozproszonej zabudowie leży na Równinie Kurpiowskiej, w sąsiedztwie dużych kompleksów leśnych Puszczy Zielonej[6]. Graniczy z rezerwatem przyrody Czarnia[6], chroniącym starodrzew dawnych borów, gdzie można jeszcze zobaczyć niejedną barć z czasów, kiedy słynne było tu bartnictwo

Historia

Miejscowość tę założył w 1782 r., na mocy nadania gruntów panu Olendrowi, starosta ostrołęcki Antoni Małachowski[7].

Do miejscowości tej dochodziła kolej wąskotorowa łącząca również takie miejscowości jak: Myszyniec, Spychowo, Kolno, Łomża, Kadzidło, Ostrołęka. Wybudowana w 1915 r. Myszyniecka Kolej Wąskotorowa została w latach 70. XX w. zdemontowana, po której można jeszcze dziś zobaczyć utwardzone nasypy. W latach 1921–1931 wieś leżała w województwie białostockim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Wach (od 1931 w gminie Czarnia).

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 214 osób, 209 było wyznania rzymskokatolickiego a 5 mojżeszowego. Jednocześnie 209 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, a 5 żydowską. Było tu 35 budynków mieszkalnych[8]. Miejscowość należała do parafii rzymskokatolickiej w Myszyńcu. Podlegała pod Sąd Grodzki w Myszyńcu i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w m. Czarnia[9].

W wyniku agresji III Rzeszy na Polskę we wrześniu 1939 tereny byłej gminy znalazły się pod okupacją niemiecką i do wyzwolenia weszła w skład Landkreis Scharfenwiese, Regierungsbezirk Zichenau III Rzeszy[10].

Nocą 2/3 października 1944 wojska niemieckie wkroczyły do wsi w poszukiwaniu partyzantów, którzy ukryli się w kilku okolicznych wsiach z powodu zbyt dużego nagromadzenia wojsk niemieckich w strefie przyfrontowej. W zabudowaniach należących do Józefa Olendra w Charcibałdze ukrywał się dowódca IV Rejonu AK Myszyniec, Obwodu Ostrołęka, Okręgu Białystok komendant Kazimierz Stefanowicz "As". Wraz z nim przebywał także Stanisław Stefanowicz "Nemo", porucznik oddziału AK, dowódca kompanii Myszyniec. Kiedy Niemcy podpalili zabudowania na posesji gospodarza u którego się ukrywali, Kazimierz Stefanowicz zdołał zbiec, ale Stanisław został zastrzelony i zginął na miejscu. Józef Olender najprawdopodobniej zginął w obozie koncentracyjnym Stutthof, choć brakuje dokumentacji potwierdzającej jego pobyt. Informacje o miejscu pobytu dowódców, Niemcy uzyskali od pochwyconego partyzanta Ryszarda Tokarskiego "Rysia", od którego wymusili zeznania[11].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

Nazwa

W 1880 podawano nazwę rozdzielną Charcia Bałda[12]. Nieco starsza nazwa tej miejscowości to Charecobałd, którą podaje Oskar Kolberg w Mazowsze cz. IV. Mazowsze Stare. Kurpie, spotyka się również nazwę Charcibałda.

Demografia

W XXI wieku wieś poważnie się wyludnia[13][1].

Liczba mieszkańców miejscowości na przestrzeni lat:

Zabytki

Rejestr Narodowego Instytutu Dziedzictwa nie ujawnia żadnych zabytków na terenie miejscowości[14]. W miejscowości znajdują się m.in. drewniane chałupy: nr 2 z pocz. XX w i nr 31 z poł. XIX w.[6]

Religia

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Trójcy Przenajświętszej w Myszyńcu[15].

Nawiązania

Bronisław Kazimierz Przybylski nazwę tej miejscowości zamieścił w tytule utworu w Czterech Nokturnach Kurpiowskich – pt. Ciemna noc nad Charcibałdą[16]. O miejscowości tej także śpiewa np. zespół No To Co w piosence pt. Dokąd jedziecie Panie Michale?

Przypisy

  1. 1 2 3 NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-09-30].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 139 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. 1 2 GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 15071
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. 1 2 3 Tomasz Krzywicki, Elżbieta Mlącka: Pisz: mapa topograficzna Polski. Wyd. 2. Warszawa: Wojskowe Zakłady Kartograficzne, 2006, s. 1-2. ISBN 978-83-7135-226-3.
  7. ↑ Ludwik Krzywicki. Artykuły i Rozprawy. Tom 6. Kurpie
  8. 1 2 Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 59.
  9. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 221.
  10. ↑ Karte: Landkreis Lomscha 1. 8. 1944 - Städte und Amtsbezirke [online], www.territorial.de [dostęp 2020-04-22].
  11. ↑ Natalia Lenda, Pacyfikacja wsi Bandysie (3 października 1944 r.), „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 34, 2020, s. 99–116.
  12. 1 2 3 Charcia bałda, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 543.
  13. 1 2 GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-09-02].
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 69 [dostęp 2023-10-02].
  15. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  16. ↑ Ciemna noc nad Charcibałdą - nuty.pl [online], nuty.pl [dostęp 2023-10-02].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.